Baxşiyeva nəRMİN ƏNVƏr qizi hüquq üzrə fəlsəfə doktoru İNZİbati HÜquqi MÜbahiSƏLƏR
Yüklə 2,61 Mb. Pdf görüntüsü
|
322 çərçivəsində vətəndaşlar ilə inzibati orqanlar arasında müna- sibətlərin tənzimlənməsinə, inzibati idarəçiliyin sadələşdiril- məsinə və səmərəliliyinin artırılmasına, inzibati orqanların və vəzifəli şəxslərin məsuliyyətinə dair məsələlərin nizamlan- masına, həmçinin, adekvat hüquqi təminatlar və müdafiə mexanizmlərinin yaradılmasına xidmət edir. Məhz icraat qayda- larının vahidliyi, şəffaflığı və sadəliyi şəxsləri inzibati orqan- ların və vəzifəli şəxslərin özbaşınalığından, süründürməçili- yindən qoruya bilər. 545 Qeyd edək ki, qanunun mühüm xüsusiyyətlərindən birini də yazılı inzibati aktın rekvizitləri sırasında həmin akta qarşı mümkün hüquqi müdafiə vasitələri, bu hüquqi müdafiə vasi- tələrindən istifadə müddəti və bununla bağlı maraqlı şəxsin şikayət (iddia) verə biləcəyi orqan (orqanlar, o cümlədən məh- kəmə) haqqında məlumatların nəzərdə tutulması (qanunun 59.1.5.-ci maddəsi) təşkil edir. Çünki, vahid inzibati icraat qaydalarının, inzibati təcrübənin formalaşdırılması son nəticədə vətəndaşların hüquq və azadlıqlarının qorunmasına xidmət edir. Vətəndaşlar malik olduqları hüquqi müdafiə vasitələri barədə məlumatlı olmazlarsa bu vasitələr də işlək mexanizmə çevrilə, real əhəmiyyət kəsb edə bilməz. İnzibati aktdan mümkün hüquqi müdafiə vasitələri, bu hüquqi müdafiə vasitələrindən istifadə (şikayət vermə) qaydası və müddəti fərdin hüquqlarının və maraqlarının qorunmasına xidmət edir. Ədəbiyyatda haqlı qeyd olunur ki, inzibati orqanın qəbul etdiyi inzibati aktda şikayət müddətini və üsullarını göstərməməsi əslində maraqlı şəxslərə 545 Kərimov S.Ə., Vəliyeva G.M. «İnzibati icraat haqqında» Azərbaycan Respublikası Qanunu (Kommentariya). Bakı: Hüquq ədəbiyyatı, 2006, s. 17 323 qarşı müddət tələbinin irəli sürülməməsi kimi qəbul olun- malıdır. 546 Qeyd edək ki, inzibati orqanların göstərdikləri xidmətlər və ya qəbul etdikləri qərarlar barədə fərdin əvvəlcədən xəbərdar olunması və bu cür fəaliyyətdə iştirakının təmin olun- ması dövlətin idarə olunmasında iştirak hüququnun təmin olunması baxımından da mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Qeyd edək ki, Avropa Birliyi Şurasının Nazirlər Komitə- sinin “Bir-neçə şəxsə təsir göstərən inzibati icraata dair R(87)16 saylı tövsiyyə Qərarında 547 , Avropa Parlamentinin qəbul etdiyi “Yaxşı inzibati davranışa dair” Avropa Məcəlləsində (The European Code of Good Administrative Behavieur) 548 də inzibati aktdan mümkün hüquqi müdafiə vasitələrinin təsbit olunması hüquq və maraqların qorunmasında mühüm tədbir hesab olunur. Müəlliflərdən Kuntbay İ. haqlı olaraq yazır ki, Avropa Şurasının Nazirlər Komitəsinin 28 sentyabr 1977-ci il tarixli “İdarənin aktlarından fərdin qorunması haqqında” qərarı 549 ilə fərdlərə nəzərdə tutulan təminatlardan birini də məhz inzibati aktlardan şikayət yollarının göstərilməsi təşkil edir. Beləliklə, inzibati aktdan mümkün hüquqi müdafiə vasi- tələri, onlardan istifadə müddəti və maraqlı şəxsin şikayət (iddia) verə biləcəyi orqan (orqanlar, o cümlədən məhkəmə) haqqında məlumatların nəzərdə tutulmasını inzibati hüququn Avropa Şurası tərəfindən müəyyənləşdirilən və üzv dövlətlər 546 Chapus R. Droit du contentieux administratif. Paris: Montchrestien, 1996, p. 616 547 Recommendation № R (87) 16 of the committee of ministers to member states on administrative procedures affecting a large number of persons / http:// www.dhv-speyer.de 548 The European Code of Good Administrative Behaviour. European Union. Luxembourg, 2013, p.17 549 Kuntbay İ. İdarenin İşlemleri Karşısında Bireyin Korunması. AİD, 1978, № 4, s. 3 324 tərəfindən qəbul olunan əsas müddəalarından biri kimi də qiymətləndirmək olar. Bildiyimiz kimi, ictimai münasibətlərin mürəkkəb məzmunu ilə əlaqədar müntəzəm olaraq yeni normativ-hüquqi aktlar qəbul olunur. Müəyyən müddətdən sonra isə bu aktlardan bəziləri öz qüvvəsini, aktuallığını itirir və hüquqi göstərişlərin arasında müəyyən ziddiyyətlər meydana çxıır. Bu səbəbdən də sistem- ləşdirməyə zərurət meydana çıxır. Qanunvericilik sisteminin daxilən uzlaşdırılmış, ziddiyyətsiz, normal fəaliyyətinin təmin olunmasında və mütəmadi olaraq təkmilləşdirilməsində və inkişaf etdirilməsində onun müntəzəm olaraq sistemləşdirilməsi mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Sistemləşdirmə - qanunvericiliyin sistem- liliyinin təmin olunması və hüquq subyektlərinin zəruri normativ- hüquqi informasiya ilə təmin olunması üçün normativ materialın daxili və zahiri cəhətdən işlənilməsi yolu ilə qaydaya salınmasına və təkmilləşdirilməsinə yönələn fəaliyyətdir. Sistemləşdirmənin növlərindən biri olan məcəllələşdirmə normayaradıcı xüsusiyyətə malik olub, müəyyən sahənin vahid, məqsədəuyğun və daxilən uzlaşan hüquqi tənzimlənməsinə nail olmaq üçün mövcud qanunvericiliyin köklü surətdə yenidən işlənilməsi yolu ilə yeni normativ-hüquqi aktın yaradılmasına yönəlir. Məcəllələşdirmə zamanı nəinki normativ aktların təsnifatı həyata keçirilir, onların məzmununa əhəmiyyətli əlavə və dəyişikliklər edilir, köhnəlmiş prinsip və normalar da ləğv edilir, yeniləri yaradılır. 550 Təbiidir ki, əgər qüvvəsini itirən, təkmil- ləşdirilən və yaxud yeni yaranan norma maddi hüquq norma- sıdırsa, buna müvafiq olan prosessual norma da ya öz qüvvəsini 550 Ümumi hüquq və dövlət nəzəriyyəsi / V.V.Lazarevin redaktəsi ilə. Bakı: Qanun, 2006, s. 184 Yüklə 2,61 Mb. Dostları ilə paylaş:
|