Bəxtiyar tuncay

 
40 
aldat  ~  (-ıp)  fel.  –  aldatmaq,  yanıltmaq:  Xaçan  ki  Atam  atamznı  da  Evanı 
yarattı,  alarnı  aldatıp  uçmaxtan  sürdürdüx  da  andan  beri  adamlarğa  biz 
boldux  duşman.  Nə  zaman  ki  (Tanrı)  Adəm  atamzı  və  Həvvanı  yaratdı,  aldadıb 
cənnətdən qovdurduq və ondan bəri insanlara biz düşmən olduq. 
aldavuçı (-dan, -lardan, -sı) // aldovuçı // aldovuçu sif. və ism. – hiyləgər, bic, 
fırıldaqçı: Aldandım aldavuçıdan da boldum yasır xarnı üsnə yürügəndən. Mən 
hiyləgərin hiyləsinə uydum və qarnı üzərində sürünənin əsirinə çevrildim. 
aldır ~  // aldur ~ fel. – aldırmaq, almağa məcbur etmək, almağa dilə tutmaq: 
25 axçasın aldırdılar ol ziyan üçün.  Onu ziyan qarşılığında 25 axça almağa dilə 
tutdular. 
aldırt  ~   fel. – aldırtmaq: Bardı  ekinçi  burmistirgə, xaysı xıznı xullar  bilə 
aldırtıp. Qızı pristavlar vasitəsilə aldıran burqomistrin yanına ikinci dəfə getdi. 
alef ism. – yəhudi əlifbasının ilk hərfinin adı. Bu ada alban mətnləri içərisində 
yalnız “Zəbur”un tərcüməsinin yer aldığı əlyazmalarda rast gəlinməkdədir. 
aleluia (-sı) //  aleluya (-sı) nida. (yəh) – dini mətnlərdə tez-tez rast gəlinən və 
mənası “Yəhvanı (Tanrının) mədh edin!”  anlamna gələn nida. 
alət  (-lər)  ism.  (<  azərb.  <  ər)  –  alət:  Bahalı  çekmənlər  u  igi  alətlər 
biylarninq  bolğay  u  ax  cekmənlar  u  ketanlar  çerüvçilərninq  bolğay.  Bahalı 
mahud və keyfiyyətli alətlər bəylərindir, ağ mahud və kətanlar isə əsgərlərindir. 
alfa ism. – yunan əlifbasının ilk hərfinin adı 
alğan nemə ism. – maddələr arası münasibət, həmcinclik, qarşılqlı əlaqə: 
      -Nedir alğan nemə?  
-Algan nemədir ki, belgili etər xarşıdağı tuydurğannı kendininq, xaysı 
ki  bardır,  neçik  Ata  aytmax  bilə  körgüziyir  ki,  oğlu  bar  da  Oğul 
aytmax  bilə  belgili  etər  ki,  atasi  bar  (Qriqori  Hamamanın  “Alban 
qrammatikası”ndan).  
-Nədir qarşılıqlı əlaqə? 
-Qarşılıqlı  əlaqə  odur  ki,  qarşı  tərəf  barədə  şəhadət  verilir.  Necə  ki,  Ata 
sözlə təsdiq edir ki, oğlu var və necə ki, Oğul sözlə təsdiq edir ki, atası var. 
alğasalan  ~  (-ma,  -yırmen,  -yırlar,  -ğanlarnız  -max)  //  alhasalan  ~  (-ma;  -
ıyırmen)  fel.  –karıxmaq,  özünü  itirmək,  təəccüb  etmək,  çaş-baş  qalmqa,  çaşmaq: 
Baxqın niyətinqə seninq, zera toldular övləri alğasalanğanlarnınq yerdə egirlik 
bila. (Məz. 73/74: 20).  
Özün bizimlə bağladığın əhdə bax!  
Zorakılıq yuvaları karıxmışların evlərinə,  
Ölkənin hər zülmət yerinə dolub.  
alğasalanmax f. ism. – çaxnaşma, vəlvələ, iztirab, talaş, təşviş, qorxu 
alğasalanmaxsız  sif. – qorxu bilməyən, cəsur, qorxmaz 
alğış // alqış ~ (-tır, -nınq, qa, -nı, -ta, -tan; -ım, -ımnınq, -ııma, -ımnı, -ımda; -
ınq,  -ınqnınq,  -ınqa, -ınqnı, -ınqdan;  -ı,  -ıdır, -ınınq,  -ına,  -ın  -ını,  -ında,  -ından,  -
ımız, -ımıznı, -ımızda; -ınqız, -ınqıznınq, -ınqızğa, -ınqızn, -ınqızda, -ınqızdan, -lar, 
-larnınq,  -larğa,  -larnı,  -larda,  -larım,  -larımız,  -larım  -larınqznı,  -ları,  ~larınınq,  -
larına,  -ların,  -larında)  ism    –  alqış,  şükür,  həmd,  mədh,  xeyir-dua,  tərənnüm, 
nəğmə,  dua:  Ağındı  Tenqri  alğış  bilə  da  Biyimiz  bizim  avazı  bilə  bırğınınq 
(Məz.  46/47:    6).  Tanrı  alqış  ilə  ucaldı,  Rəbbimiz  şeypur  səsi  ilə  yüksəldi. 

---

 
41 
Alğışlıyım Biyni hər sahat, hər sahat alğışı anınq ağzıma menim (Məz. 33/34: 
2). Hər zaman Rəbbə alqış edəcəyəm,  Ona dilim daim həmd söyləyəcək. Axtırğay 
erinlərim  menim  alğışınqnı  seninq,  xaçan  övrətsənq  manqa  toğruluxunqnu 
seninq (Məz. 118/119:  171).  
Qoy dilimdən həmdlər tökülsün,  
Mənə qaydalarını öyrətmisən.  
Evet neçik alğışlıyıx alğışınn Eyəmizninq yerdə yat? (Məz. 136/137: 4).Axı, yad 
ölkədə  Rəbbin  nəğmələrini  necə  oxuyaq?  Men  hər  sahat  umsanıyım  da 
arttırıyım alğışınqni seninq (Məz. 70/71: 14).  
Mənsə hər zaman Sənə ümid bağlayacağam,  
Sənə həmd oxuduqca oxuyacağam.  
Baxtı  ol  alğışına aşaxlanğanlarnınq  da  heç  etmədi  xoltxaların  alarnınq (Məz. 
101/102: 18).  
Yoxsulların duasına qulaq asacaq,  
Yalvarışlarına xor baxmayacaq.  
Ne  türlü  aytğaymen  barça  alğışınqnı  seninq  eşikinə  xızınınq  Sionnunq  da 
sövüniyim xutxarğanınqa seninq (Məz. 9: 15).  
Sion qızının darvazalarında qoy  
Sənə edilən həmdlərimdən danışım,  
Səndə xilas taparaq şadlanım!  
Alınqız  salmosnu  da  berinqiz  alğışnı,  salmos  aytınqız  anqar  avaz  bilə 
tatlılıxnınq (Məz. 80/81:  3).  
Məzmur oxuyun, alqış (həmd) deyin,  
Dəfi, xoş avazlı liranı və çəngi çalın.  
Bu türlü salmos aytıyım sanqa menqi menqilik da beriyim sanqa alğışımnı kün 
kündən artından (Məz. 60/61: 9).  
Mənsə məzmur oxuyub, adını həmişə tərənnüm edəcəyəm,  
Hər gün əhd etdiyim təqdimləri verəcəyəm!  
Bolur  alğış  berüçi  alarğa  (İbr.  11:  6).  (O  var  və)  Ona  alqış  söyləyənlərə 
mükafat verir. Ornuna süvükümnünq menim çıxara berirlər edi meni, evet men 
alğışta bolur edim (Məz. 108/109:  4). Sevgimin əvəzinə mənə ittiham yağdırırlar,  
mən  isə  dua  etməkdəyəm.  İsyit,  Tenqri,  xoltxama  (alğışıma)  menim  (alğışıma, 
Tenqri,  yalbarğanıma)  //  Yalbarmaxımda  menim)  sanqa,  xorxusundan 
duşmannınq xutxar boyumnu (canımnı) menim (Məz. 63/64: 2). 
Ey Allah, eşit səsimi, Sənə şikayət edirəm,  
Həyatımı düşmən vahiməsindən qoru.  
Pislərin fəndlərindən,  
Şər iş görənlərin vəlvələsindən  
Məni qoru.  
alğışçı  ~  (-sı)  –  duaçı,  dua  edən:  Na  hali  men  da  neçik  ini  alğışçısı 
Biylikininq  köplüxündən  bu  azğınxnı  çıxardım  da  sunıyırmen  ülüşlü  bolma 
sizninq bilə birgə haybatına Anınq, xaysı ki atalaptır inanğanlarına kendininq, 
nedən bolğay haybat menqi menqilik. Bax, mən də duaçların ən kiçiyi kimi Onu 
böyüklüyünü mədh edirəm, öz dilimlə söyləyib təqdim edirəm, digərlərini də dəvət 
edirəm, necə ki bizə vəd olunub. 

---