Bəxtiyar tuncay
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
74 artıxsızlıx // artıxsızlıq Bax artıxsılıx artıl ~ fel. – artırılmaqaq, kiminsə tərəfindən artırılmaq, çoxaldılmaq: Alışladı alarnı da artıldılar da hayvanları alarnınq eksilmədilər (Məz. 106/107: 38). Onun xeyir-duası ilə törəyib artırlar, heyvanlarının sayı da azalmır. Da men, neçik kölgə, artılğanıma menim eksildim da silkindim, neçik sarınçax (Məz. 108/109: 23). Düşən kölgə kimi artırılıb-əksilirəm, itirəm, vurulub atılan çəyirtkəyə bənzəyirəm. artındagi zrf. – ardındakı, arxandakı, bir şeyin arxasındakı artır ~ Bax: arttır ~ artırlıx Bax: artıxlix (-ına) artı-sıra ism. - sıra, növbə, ard-arda düzülmə, ard-arda düzülmüş sıra: Tenqizdədir yollarınq seninq, izlərinq seninq suvlarnınq köplüxündə da artı- sıranq seninq heç körünməs (Məz. ?6/77: 20). Dənizdədir yolların sənin (Dənizdə yollar açdın), amma izlərin sənin suların köpüklüyündən və (dalğaların) ard-arda sıralanmasından heç görünməz. artla ~ fel. – arıtlamaq, təmizləmək artmax ism. – artım, artış, yüksəliş, yüksəlmə, çoxalma, artma artmaxlıx (-nı, -ın, -lar, -larnı) Bax: artmax arttır ~ (-ma, -mağa, -ıyım, -ğın, -sın, -ıyıx, -ınqız, -dım, -dınq, -dı, -dılar, -ıp edim, -ır, -mas, -ır edi, -ıy edi; -ıyırmen, -ıyırsen, -ıyır, -ıyırbiz, -ı, -ğay, -ğaysız, - sar, -ıp, -ğan, -ğanı, -max) – artırmaq, çoxaltmaq: Atadınq alarğa da ayttınq: “Arttırıyım zuryatınqıznı sizinq, neçik yolduzlarnınq köplüxü da neçik xumnu xırığında tenqizninq” (Dan. 3: 36). Sən onlara vəd verdin və dedin: “Onların zürriyyətlərini göydəki ulduzlar, dəniz qırağındakı qumlar qədər artıraram”.Zera xaysın ki sen urdunq, sürdülər da yaralar ağrxlarıma menim arttırdılar (Məz. 68/69: 27). Çünki Sənin vurduğun insanlar təqib edirlər, yaralarımın ağrısını daha da artırırlar. aruf Bax: aruv aruv (-men, -dur, -durlar, -nu, -u, -lar, -larnınq, -larınınq) // arov (-nunq, - nınq, -ğa, -dan) // aruf sif. – təmiz, pak, müqəddəs: Saxlar Biy boyun aruvlarınınq kendininq (Məz. 96/97: 10). Rəbb möminlərinin canını pak saxlar, onları pislərin əlindən qurtarar. Na egər ki, başlanğan aruv esə da yaratılğan da tib, na butaxlar da (Rom. 11: 16). Əgər xəmirin ilk hissəsi müqəddəsdirsə, demək, xəmirin hamısı müqəddəsdir; əgər kök müqəddəsdirsə, budaqlar da müqəddəsdir. Yürək aruv toxtat mendə (Məz. 50/51: 12). Ürəyimi təmiz bərqərar et. aruvlan- (-ma, -mağa, -ınqız, -sınlar, -madı, -ğay, -ğaylar, -ğan, -maxnınq, - maxnı, -maxınınq) fel. – təmizlənmək, arınmaq, paklanmaq, islah olunmaq, haqq yola dönmək: Aruvlanınqız, xaysı ki kötüriyirsiz naçinasın Eyəmizninq (Yeş. 52: 11). Təmizlənin, ey Rəbbin əşyalarını daşıyanlar! aruvlat ~ (-sın, -sınlar, -tım, -tı, -ır, -ıy edi, -ıyır, -qay, -ıp) fel. – təmizlətmək, paklatmaq: Kahanalar aruvlatır alarnı, neçik altunnu. Kahinlər onları altun (qızıl) kimi paklatdılar. aruvlu sif. – təmiz, pak, müqəddəs, saleh aruvlux (-nunq, -qa, -nu, -ta, -tan, -tandır, -unqnu, -unqda. -u, -ununq, -una, - un, -undan, -unquz) // aruvluq (-nu) ism. – təmizlik, paklıq, müqəddəslik: 75 Tapunmaxtır da könənməxlixtir alnına anınq, aruvlux da ulu könənmə alıxtır ariliki anınq (Məz. 95/96: 6). Ehtişam və əzəmət Onun hüzurundadır, müqəddəs məkanında gözəlliklə qüdrət var. aruvsız Bax: aruvsuz aruvsuz (-dur, -dır, -durlar, -lar, -lardan) // aruvsız sif. – natəmiz, napak, çirkli, kirli, səliqəsiz: İgrənçi, köbüklətmə, xasta, aruvsuz. İyrənc, ürəkbulandıran, xəstə və natəmiz.Yuvuxlanmadı manqa, kim aruvsuz edi yürəki bilə, yanqıldı mendən harsız da men nemə cəhtlik etməs edim (Məz. 100/101: 4). Yovuşmadı (yaxın durmadı) mənə ürəyi natəmiz olanlar, dürüst olmayanlar üz döndərdilər, bu məni rahatsız etmədi, cəhd də etmədim mən. Anınq üçündür sizinq aranqızğa köp xastalar da aruvsuzlar da artıx alardırlar ki, ölüptürlər da (1 Кor11: 30). Bu səbəbdən də bir çoxunuz zəif və xəstədir, bəziləri isə vəfat etmişdir. aruvsuzlux (-nunq, -qa, -nu, -ta, -tan, -um, -u, -un, -larnı) // aruvsuzluq // arovsuzlux (-un) ism. – natəmizlik, çirkinlik, pislik, kirlilik: Aruvsuzlux ki, xatun kişi üsnə bolur (Yez. 18: 6). Natəmizlik ki qadınlarda olur (Qadınlarda olan natəmizlik). arzani (-dir, -dirlər, -lər, -lərni) sif. (orta fars) – layiq , ləyaqətli: Tenqri, arzani dügülmen dağı, kirgəysen övüma menim (Mat. 8: 8). Ey Tanrım, mən layiq deyiləm ki, Sən mənim evimə girəsən. Yaman can, arzani dügülsen menim sağışımnı bilmə. Şər ruh, sən mənim düşüncələrimi bilməyə layiq deyilsən. arzanilik (-imni, -ində, -imizdən) // arzanilix (-imiz, -imizni) ism. - layiqlik, ləyaqn: Bağşlarsen arzanilikimizdən artıx da berirsen xolğanlarğa barça kerəklərin alarnınq. Sən bizi layiq olduğumuzdan daha çox bağışlayırsan və diləyənlərə onların istədikləri hər şeyi verirsən. Yaxşı arzanilik bilə, salmos bilə, alğış bilə kendi atası xoydu xızın kerezməngə xıldan tonlar bilə birgə Ata qızını hörmət-izzətlə, məzmur oxuyaraq qəbirə qoydu. Xaytıp xolarmen sizdən men ki, bağlımen Biygə, arzanilik bilə yürümə ündəlməxkə ki, ündəlipsiz. Tanrya bağlı olan mən, üzümü sizə tutaraq, sizdən üzərinizə düşəni ləyaqətlə etmənizi xahiş edirəm. arzanisiz (-men, -gə, -ni, -lər, -lərni) // arjanisiz sif. – nalayiq, ləyaqətsiz arzanisizlik (-imizni, -lərin) ism. – ləyaqətsizlik, nalayiqlik: Bundan sonqra kim ki yesə ötməkni ya içsə ayaxnı Eyəmizninq arzanisizlik bilə, borçlu bolğay teninə da xanına Eyəmizninq (1 Коr. 11: 27). Buna görə də kim layiq olmayan tərzdə Rəbbin bu çörəyini yeyib yaxud Onun piyaləsindən içsə, Rəbbin bədəninə və qanına qarşı təqsirkardır. arzansiz Bax: arzanisiz Arzu x. ism. (< azərb. < frs.) Arzu. Albanlar arasında yayğın olan qadın adı. Bu adı görkmli alban (Xaçın) hökmdarı Əsən Cəlalın xanımı Arzu xatun daşımışdır: Atabey, ... Xaçko ... oğlu... Arzu anası (Vyana. 441. s. 82). Atabəy ...Xaçkonon oğlu, anası Arzu... as ism. – samur. Xəz dərili heyvan: Ax as (Vyana. 441: 58v). Ağ samur. As (-qa, -ta, -tan) x. ism. – As (Yassı). Rumniyanın şərqində, Buxluy çayı sahilində qədim türk şəhəri. XVI –XIX əsrlərdə Moldovanın paytaxtı olub. Əsas əhalisi xristan qaqauz türkləri və müsəlman tatarlar idi. Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|