BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK: Xəzərin əsrarəngiz balıqları
/
BIODIVERSITY: A m a z in g C a s p ia n F is h e s
larda isə onlar öz növlərindən olan
dişilərdən az fərqlənirlər.
Bir başqa növlərdə isə erkəklər və
dişilər o qədər fərqlənirlər ki, alimlər
uzun müddət onları müxtəlif növlərin
nümayəndəsi kimi qəbul edirdilər.
Bəzi növlərdə isə erkək və dişilər bir-
birinə o qədər bənzəyirlər ki, onları
ancaq davranışlarına görə ayırmaq
mümkündür. Məsələn, erkək balıq
dişinin diqqətini cəlb etmək üçün
xüsusi cəlbedici hərəkətlər edir. O,
dişinin ətrafında dövrə vuraraq üzür və
onun diqqətini özünə cəlb etmək üçün
ifadəli «rəqs» edir.
Treska, siam döyüşkən balıqları,
xul balıqları və tikanbalıq kimi bəzi
növlərin erkəkləri öz kürütökmə yerini
qoruyaraq başqa erkəkləri oradan
qovurlar. Bəzi balıqlar, xüsusilə şirin
su balıqları kürülərini tökmək üçün
yuva qururlar. Məsələn, şirin suda
yaşayan xanı balığı, tikan balıq su
bitkilərindən xüsusi yuva düzəldir,
qızılbalıq isə quyruq üzgəci ilə qumu
eşərək yuva qazır.
Kürütökmə və kürülərə qulluq.
Bu dövrdə erkək və dişilər xüsusi
şəkildə bir-birinə toxunur, üzgəc və ya
gövdələri vasitəsilə bir-birinə xüsüsi
işarələr verirlər. Növündən asılı olaraq
balıqlar kürü tökmə dövründə bir neçə
və ya çox sayda, bəzən isə milyonlarla
kürü tökə bilir. Məsələn, treskanın
dişisi kürü tökmə dövründə 9 milyona
qədər kürü tökə bilir. Əksər hallarda
balıq kürülərinin diametri 3 mm-dən
(1/8 düym) çox olmur.
Treska və siyənək kimi bəzi
balıqlar kürü tökdükdən sonra öz
species are larger than the males.
Among other species, the males
develop unusually bright colors
during the spawning season. D uring
the rest of the year, they look much
like the females of their species. In
some species, the males and females
look so different that for many years
scientists thought they belonged to
different species. Among other fish,
the sexes look so much alike that they
can be told apart only by differences
in their behavior. For example, many
males adopt a special type of courting
behavior to attract females. A
courting male may swim round and
round a female or perform a lively
"dance" to attract her attention.
Among some species, including cod,
Siamese fightingfish, and certain
gobies and sticklebacks, a male
claims a territory for spawning and
fights off any male intruders. Many
fish, especially those that live in fresh
water, build nests for their eggs. A
male freshwater bass, for example,
uses its tail fin to scoop out a nest on
the bottom of a lake or stream.
Spawning and care o f the eggs. After
the preparations have been made, the
males and females touch in a certain
way or make certain signals with their
fins or body. Depending on the
species, a female may lay a few eggs or
many eggs even millions during the
spawning season. Most fish eggs
measure 1/8 inch (3 millimeters) in
diameter or less.
54
BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK: Xəzərin əsrarəngiz balıqları j BIODIVERSITY: A m a z in g C a sp ia n Fisshes
kürülərini qoyub gedirlər. Treskanın
kürüsü digər əksər okean balıqlarının
kürüsü kimi suyun üzərinə qalxır və
ətrafa yayılır. Kürülərin çoxu yırtıcılar
tərəfindən yeyilir, bir hissəsi isə soyuq
suya düşərək məhv olur. Treskanın
tökdüyü milyonlarla kürüdən çox az
bir hissə inkişaf edərək yetkin balığa
çevrilir. Siyənəyin dişisi isə mövsüm
ərzində 50 minə yaxın kürü tökür.
Siyənəyin kürüsü bəzi başqa dəniz
balıqlarının kürüsü kimi dənizin dibinə
çökür və kürünün səthi yapışqanlı
olduğu üçün dibdəki əşyalara yapışır.
Ona görə də siyənəyin kürüsünün
yırtıcılar tərəfindən yeyilməsi və
əlverişsiz soyuq sulara düşmə ehtimalı
çox az olur.
Bir çox balıqlar öz kürülərini
qoruyurlar. Bunlara xanı balığı,
qızılbalıq, tikanbalıq və qızılxallı balıq
kimi yuva quran şirin'su balıqları
aiddir. Bu balıqlar treska və siyənək-
lərə nisbətən çox az kürü tökürlər.
Suda yuva quran şirin su balıqlarının
çoxunun kürüsü siyənəyin kürüsü kimi
yapışqanlıdır və dibə çökür.
Bu balıqların kürüləri müəyyən
qədər müdafiə olunduqları üçün
onların böyümə ehtimalı da çoxdur.
Müxtəlif növlərin öz kürülərini
qoruması xarakter və dərəcə etibarı ilə
kəskin'fərqlənir. Qızılbalıq və qızıl-
xallı balıq mayalanmış kürülərinin
üzərini çınqılla örtərək onları tərk
edirlər. Şirin suda yaşayan xanı
balığının erkəyi isə bala çıxana qədər
kürünü ciddi mühafizə edir. Okean
balıqlarından olan dəniz atı və dəniz
iynəsi kürülərini erkək balığın
Some fish, such as cod and herring;
abandon their eggs after spawning. A
female cod may lay as many as 9
million eggs during a spawning
season. Cod eggs, like those of many
other ocean fish, float near the
surface and scatter as soon as they are
laid. Predators eat many of the eggs.
Others drift into waters too cold for
hatching. Only a few cod eggs out of
millions develop into adult fish. A
female herring lays about 50,000 eggs
in a season. But herring eggs, like
those of certain other marine fish,
sink to the bottom and have an adhe
sive covering that helps them stick,
there. As a result, herring eggs are less
likely to be eaten by predators or to
drift into waters ^unfavorable for
hatching.
_ ''
A number of fish protect their eggs.
They include many freshwater nest
builders, such as bass, salmon,
certain sticklebacks, and trouts. The
females of these species lay far fewer
eggs than do the females of the cod
and herring groups. Like herring
eggs, the eggs of many o f the
freshwater nest builders sink to the
bottom and have an adhesive
covering. But they have an even
better chance of surviving than
herring eggs because they receive
some protection.
The amount and kind of protection
given by fish to their eggs vary
greatly. Salmon and trout cover their
fertilized eggs with gravel but
abandon them soon after. Male
55