Biz dünyanın bioloji müxtəlifliyinə real, ölçülə bilən
Yüklə 1,62 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Xəzər qızılbalığı - Caspian Salmon
BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK: Xəzərin əsrarəngiz balıqları /
BIODIVERSITY: A m a zin g C a sp ia n F is h e s Xəzər qızılbalığı - Caspian Salmon Salmo trutta caspius Xəzər qızılbalığı Cənubi və Orta Xəzərin əsasən qərb hissəsində yayılmışdır. O, X əzər dənizinə tökülən çaylarda (Kür, Terek, Samur, Lənkəran, Astara, Səfidrud və s.) çoxalan müstəqil sürülər əm ələ gətirir. Bu sürülər içərisində ən böyük ölçüyə və kütləyə çatanı Kür sürü südür.
Eyni zamanda Kür sürüsü sürətlə böyüməsinə, ətinin dadlılığına görə digər sürülərdən fərqlənir. Xəzər qızılbalığı keçici balıqdır, çaylarda (əsasən Kür çayında) kürü tökür. Balıq körpələri və sürfələri 1,5- 2 il ərzində şirinsulu çaylarda yaşayır, sonra isə dənizə keçirlər. Kürütökmə yerlərinə gəlib çatanadək qızılbalıqlar çayın əksi istiqamətində 1000 km-dək məsafə qət etməli olur. 1950-ci ilə qədər hər il 0,5 min ton və ya 3,5-4,0 min ədəd balıq ovlanırdı. Kür və Araz çayları üzərində bəndlər tikildikdən sonra balıqlar əlverişli oksigen, qida və temperatur rejimi olan təbii kürüləmə yerlərinə keçə bilmirlər. Odur ki, bu çaylarda qızılbalığın ehtiyatı kəskin azalmışdır. Bu balığın ehtiyatım bərpa etmək məqsədilə Azərbaycanda Çaykənd (Xanlar rayonu) və Çuxur-Qəbələ (Qəbələ rayonu) qızılbalıq zavodları tikilib istifadəyə verildi. Bu zavodlar hər il təxminən 0,6 milyon ədəd kür qızılbalığının körpələrini iki il müddə tində zavod şəraitində böyüdərək The Caspian salmon form several populations associated with the basins of some rivers flowing into the Caspian (Kura, Terek, Samur, Lenko- ranka, Astarinka, Sefldrud, etc.). The species is considered to be a delicacy. It is an anadromous fish. Salmon breed in rivers (mainly in th e Kura), larvae and young fish spend one and a half to two years in fresh river water, then descend to sea pastures. Before the runoff of the Kura River had been regulated, salmons used to ascend upstream for spawning, cove ring a distance of up to a thousand kilometers. At that time (before 1950), yearly salmon catches in the Kura River attained 0.5 thousand tons or 3.5 to 4.0 thousand individuals. At present, the Varvarinskoye Reservoir does not allow them to reach the traditional spawning grounds with favorable oxygen regimen, temperature and currents. The conditions for spawning and embryonic development under dams are rather unfavorable. After the Kura, Aras and other rivers had been dammed, salmon catches went down. To compensate for the loss of traditional spawning grounds, inflicted by regulation of the rivers, two salmon hatcheries were built and co m m issio n ed in A zerb aijan :
/
BIODIVERSITY: A m a z in g C a sp ia n F is h e s Xəzərə buraxmağa başladı. Nəticədə qızılbalığın nəslinin kəsilmək təhlü kəsi aradan qalxdı və eyni zamanda onun sənaye ovu bərpa olunaraq ildə 10-16tona çatdırıldı. Kür qızılbalıqlarının çaya girməsi suyun temperaturu 12,8-8,2°C olduqda Chaykend (Khanlar District) and Chukhur-Kabala (Kabala District). The annual output of these hatcheries was up to 0.6 million two year old salmon. As a result of these measures, not only the salmon as a species has been preserved in the Caspian ichthyo- başlayır. Bu zaman ovlanan balıqların kütləsi 8,5-9 kq, yaşı 3-5 olur. Hər bir balığın verdiyi kürünün miqdarı 9-10 min ədədə çatır. Kür qızılbalığı keçici balıqdır. Balıq körpələri 1,5 - 2 il çayda qaldıqdan sonra dənizə miqrasiya edir və cinsi yetişkənliyə çatdıqdan sonra (3-7 yaşında) yenə də kürü tökmək üçün şirin suya keçir. Əgər ilk 1,5-2 il onların kütləsi 50-60 q olursa, sonrakı iki ildə dənizdə onun kütləsi 10-12 kq- a çatır. Dəniz şəraitində qızılbalıqlar heç bir balığa xas olmayan sürətlə böyüyürlər. fauna, but its fishing has resumed and catches in the Kura River have been brought to 10-16 tons. The spawning migration of the salmon upstream in the Kura River takes place from October through March at a water temperature of 8.2 to 12.8°C. Currently, the average weight of the Kura salmon migrating for spawning is 8.5 to 9.0 kg at ages ranging from three to five years. The absolute fertility of the Kura salmon is 9 to 10 thousand eggs. The Kura salmon is anadromous. It spends the early years of its life in rivers, then descends into the sea. In the sea, the Kura salmon reaches maturity at the age of three to seven years, then returns to the parent rivers.
BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK: Xəzərin əsrarəngiz balıqları / BIODIVERSITY: A m a z in g C a sp ia n F is h e s Kür qızılbalığı Uzaq Şərqdə yaşayan qızılbalıq növləri kimi kürü verdikdən sonra məhv olur. Bu ancaq qızılbalıqlara xas olan xüsusiyyətdir. Xəzər qızılbalığı dənizin ən çox cənub və qərb hissəsində, 40-50 m dərinlik lərdə yaşayır. Lakin kürütökmə zama nı onlar İran sərhəddindən başlamış Dağıstan sərhəddinədək olan ərazidə miqrasiya edir. Dənizdə Kür qızılbalığının körpə ləri yanüstəüzən xərçəng, yengəc, krevetka, mizid və s. ilə, yetkin balıqlar isə kilkə, aterina və siyənək körpələri ilə qidalanır. Ümumi balıq ovunda X əzər qızılbalığının payının kiçik olmasına baxmayaraq, qiymətli balıq növü kimi Xəzər balıq ovunda əhəmiyyətli yer tutur. Son zamanlar intensiv ovlanması nəticəsində ehtiyatı son dərəcə azalmışdır. If its weight in fresh water during the first one and a half to two years is 50 to 60 g, over the subsequent two years in the sea, it reaches 10 to 12 kg. No other species can display such a gain in weight.
Kura salmon, just as their Pacific kin, die after spawning, which is a trait inherent only to salmonids. In the sea, salmon keep to the western and southern shores within the 40-50 m isobath. Along the shore, however, salmons may embark on spawning migrations over considerable distan ces - from the shores of Iran all the way to Dagestan past Azerbaijan. The sea diet of young Kura salmon includes crustaceans - amphipods (scuds), mysids and shrimp. Adults feed on kilkas, atherines and young shad. The Caspian salmon occupies a modest place in overall fish catches in the Caspian basin, but it has few equals in terms of commercial value. At present, the reserves of the Kura salmon are at an all-time low, primarily due to poaching. 106 BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK: Xəzərin əsrarəngiz balıqları / BIODIVERSITY: A m a z in g C a sp ia n F is h e s Ağ qızılbalıq - Inconnu Slenodus leucichthys Başqa qızılbalıq növləri kmi ağ qızılbalıq da soyuq sevən balıqdır. Yay aylarında Orta və qismən Cənubi Xəzərin temperaturu 18°C - dən aşağı, dərinliyi 20-50 m olan su qatlarında yaşayır. Ağ qızılbalıq keçici balıqdır. Ço xalmaq üçün əsasən Volqa çayına girir. Adətən payız aylarından başla yaraq Xəzərin müxtəlif hissə-lərində cinsi yetişkənliyə çatmış balıqlar Volqanın Xəzərə qarışan hissəsində toplanaraq Volqaya daxil olur. Oradan isə Ağ və Ufa çaylarına keçərək, 6°C temperaturda kürü tökür. Hər bir dişi balıq 170-290 min ədəd kürü verir. Kürüləmə yerlərinə çatanadək balıqlar 3 min km-dən çox məsafə qət edir. Kürü tökməyə gedən balıqların yaş tərkibi 4-11 arasında olur, lakin kürü ləm əy ə gedən populyasiyanın əsasını 5-6 yaşlı erkək və 6-8 yaşlı dişi balıqlar təşkil edir. Just as all salmonids, the inconnu is a cold-loving fish. During the summer months, it prefers feeding in water layers where the temperature does not exceed 18°C. This is when inconnus inhabit the Middle and South Caspian in the 20-50 m depth interval. The inconnu is anadromous. In autumn, it starts converging from different parts of the Caspian Sea at the mouth of the Volga River. The m ain sp aw n in g river is the Volga. The age of the fish in the spawning migration ranges from 4 to 11 years. The bulk of the spawning popula tion, however, is formed by females six to eight years old and males five to six years old. The fertility of the inconnu varies from 170 to 290 thousand eggs. Before it reaches the spawning grounds, the inconnu has to cover more than 3,000 km from the mouth of the Volga River to the upper courses of its tributaries the Belaya and Ufa. The spawning takes place at a water temperature of 6°C. In contrast to the Kura salmon, inconnus do not die after spawning but return to the sea. Interestingly, the 107 Yüklə 1,62 Mb. Dostları ilə paylaş:
|