Biz dünyanın bioloji müxtəlifliyinə real, ölçülə bilən
Yüklə 1,62 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Kütüm (ziyad) - Kutum
- Xəşəm - Caspian Asp
BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK: Xəzərin əsrarəngiz balıqları / BIODIVERSITY: A m a z in g C a s p ia n F is h e s Azərbaycan və ya Kür külməsi Xəzərin cənubi-qərbində, əsasən Qızılağac körfəzi rayonunda, qismən kürətrafı ərazidə və daxili su hövzələ rində yayılmışdır. Bu balıq Kiçik Qızılağac körfəzi, Kür çayı və onun qollarında çoxalır. Türkmən külməsi Xəzərin cənubi- şərqində Atrek çayı hövzəsində və Qorqan körfəzində yayılmışdır, çoxal maq üçün Atrek çayına girir. Bay, the Kura River and its tributa ries.
The Turkmen population occurs in the southeastern part of the South Caspian, spawning mainly in the Atrek and rivers of the Gorgan Gulf. The north Caspian population lives throughout the North Caspian, spaw ning in the deltas of the Volga and Ural Rivers. Şimali Xəzər külməsi Xəzərin şimalında geniş yayılmışdır, Volqa və Ural çaylarında çoxalır. Tez yetişən balıqdır, 2-3 yaşında cinsi yetişkənliyə çatır. Lakin 1 yaşında cinsi yetişkənliyə çatan (cırtdan) formaları da vardır. Kürü məhsuldarlığı balığın yaşın dan və böyündən asılı olaraq 5,5 mindən 70 min ədədədək olur. Kürüləri çox xırdadır. 1 qramda olan kürülərin sayı 690-840 ədəddir. Kür The roach is a fast-growing fısh. Maturity is reached at the age of two or three years, although some individuals mature by the end of the first year of their lives. The fertility of the roach, just as any other species, depends on size and age, varying from 5.5 to 70 thousand eggs. The eggs are extremely small: one gram contains 690 to 840 eggs. The spawning of the southwestern roach takes place in the shallows of the 112 BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK: Xəzərin əsrarəngiz balıqları /
BIODIVERSITY: A m a z in g C a sp ia n F ish e s külməsi mart ayında, suda temperatur 9-10°C olduqda əsasən Kiçik Qızıl- ağac körfəzində çoxalır. Külmə Azərbaycanın mühüm vətəgə balıqlarındandır. Onun ovu ildə 136-62 min sentner arasında olur. Hal- hazırda əsas ovlandığı ərazi Böyük Qızılağac körfəzi və Sara yarıma dasının sahilləridir, az miq-darda Kür və kürətrafı göllərdə ovlanır. Maly Kyzyl-Agach Bay at a water temperature of 9 to 10°C. It is one of the most important commercial fishes of Azerbaijan, its catches vary widely - from 136 to 62 thousand centners. At present, the main roach fishery of Azerbaijan is in the Bolshoy Kyzyl- Agach Bay and the littoral around the Sara Peninsula. Smaller numbers are fished near the mouth of the Kura River.
Kütüm (ziyad) - Kutum Rutilus frisii kutum Xəzərin cənubi-qərbində yaşayan əhalinin ən sevimli balığı olan kütüm yalnız Xəzər dənizində yayılmışdır. Ətindən təzə, hisə verilmiş və duzla naraq qurudulmuş halda istifadə olunur. Kütümün Xəzərdə arealı Terek çayından başlamış Qorqan körfəzinə qədər olan ərazini əhatə edir. İl ərzində Orta və Cənubi Xəzərin qərb sahili boyu 9-24 m dərinliklər kütümün ən çox yayıldığı zonalardır. Kütüm yayda dənizin cənubi-qərb hissəsində Qızılağac və Ənzəli körfəzi boyu toplanır. Xəzərin şərq sahilində az, Atrek-Xəzər rayonunda, Krasno-
vodsk (Türkmənbaşı) körfəzi və Karşi buxtasında isə tez-tez rast gəlinir. Kütüm yarımkeçici balıqdır, daim dənizdə yaşayır, cinsi yetişkənliyə çatdıqda, çoxalmaq üçün çaylara (əsasən Qumbaşı, Səfıdrud, Lən- The kutum is found only in the Caspian Sea and is the favorite fish of the local population. It is consumed fresh, smoked and sun-dried. The distribution area of the species includes the littoral along the western shore of the Middle and South Caspian from the mouth of the Terek River to the Gorgan Gulf. The major spring congregations are observed in the southwestern part of the sea near the Kyzyl-Agach and Enzeli Bays. The kutum spends the rest of the year in the littoral of the Middle and South Caspian in the 9-24 m depth interval. Smaller populations are permanent denizens near the Krasnovodsk Gulf, Karshi Bay and the mouth of the Atrek River along the eastern shore. The kutum is anadromous. It spends most of its life span in the sea and enters the rivers flowing into the 113 BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK: Xəzərin əsrarəngiz balıqları / BIODIVERSITY: A m a z in g C a sp ia n F ishes kəran, Kür, Samur, Terek, Sulak və s.) keçərək orada kürüsünü tökür. Cinsi yetişkənliyə erkəklər 3, dişilər isə 4 yaşında çatır. Ovlanan balıqlar arasında 5-6 yaşlı balıqlar kürutökmədə çoxluq təşkil edir. Kütümün cənuba çoxalma miq- rasiyasi adətən martın əvvəllərində, Kyzyl-Agach, Astrabad and Enzeli Bays as well as the Lenkoranka, Kura, Samur, Sulak and Terek Rivers only for spawning. Maturity is usually reached at the age of four years, some individuals, primarily males, becoming mature at the age of three years. According to suda temperatur 9-12°C olduqda başlayır və kürü vermə aprelin axırlarına qədər davam edir. Qızılağac körfəzində tutulan balıq-larm uzun luğu 49-62 sm, kürü məhsuldarlığı orta hesabla 101,3 min ədəd olur. Kütümün ehtiyatını saxlamaq və səmərəli çoxalmasını təmin etmək məqsədilə bir sıra balıqartırma təsər rüfatları yaradılıb. Bu təsərrüfatlar kütüm körpələrini yetişdirərək Xəzərə buraxır. Kütüm sürətlə böyüyən balıq dır.
Dənizdə yaşayan canlılarla, əsasən ilbiz, yengəc, krevetka və s. ilə qidalanır. ichthyologists, most of spawners are five to six years old. The fertility of female kutums from the Kyzyl-Agach Bay with a body length of49 to 62cmaverages 101.3 thousand eggs. The spawning migration to the south begins in early March at a water temperature of 9 to 12°C. To maintain the kutum populations and enhance the breeding efficiency of the species, a number of hatcheries have been created, from which young kutums are released into the sea. The kutum grows at a fast rate and feeds on mollusks, crabs, shrimps, and other organisms.
/
BIODIVERSITY: A m a z in g C a s p ia n F ish e s Kütüm Cənubi və Orta Xəzərdə qiymətli vətəgə əhəmiyyətli balıqdır. Bir sıra illərdə kütümün Xəzərdə illik ovu 7 min tona çatırdı. Son vaxtlar (1991-1998-cı illər) Azərbaycanda ildə 3-10 ton kütüm ovlanır. The kutum is a valuable commercial fish in the South and Middle Caspian. In some years, catches were as high as seven thousand tons. In recent years (1991-98), kutum catches in Azerbai jan varied from three to ten tons. Xəşəm - Caspian Asp Aspius aspius Xəşəm Xəzər dənizində bir növ və bir yarım növ şəklində mövcuddur. Əsas növ əsasən şimali Xəzərdə yaşayır və çoxalmaq üçün Volqa, Ural və Terek çaylarına girir. Yarım növ isə əsasən Xəzərin cənubunda yayılmış dır.
Xəşəm keçici balıqdır, dənizdə yaşayır, cinsi yetişkənliyə çatdıqdan sonra (5-6 yaşında) çoxalmaq üçün oktyabrdan başlayaraq fevrala qədər (bəzən mart-aprelə qədər) əsasən Kür çayına, az miqdarda Qızılağac kör fəzinə keçir. Kürü verməsi apreldə, suda tem peratur 14°C olduqda baş verir, kürü lərini 0,5-1,5 m dərinlikdə xırda daşlar üzərinə tökür. Hər bir dişi balıq 46,8 mindən 342 min ədədədək kürü verir. Kürüdən çıxmış sürfələr bir müddət çayda qalır. Orada qidalanıb böyüyən balıq körpələri sonra dənizə miqrasiya edərək 30-40 m dərinlikdə yaşayır. The asp is represented in the Caspian Sea by a single species and a subspecies - khasham. The main species inhabits the northern part of the sea and spawns in the Volga, Ural and Terek Rivers. The khasham subspecies is common in the south. The khasham is anadromous, predo minantly entering the Kura River for spawning. Its spawning migration into the Kura takes place between October and February, sometimes continuing through March and April. Some khashams spawn in Bolshoy Kyzyl- Agach Bay. Maturity is reached at the age of five to six years. The absolute fertility of the Caspian asp varies from 46.8 to 342.0 thousand eggs. Spawning usually takes place in April at an average water temperature of 14°C. Eggs are laid onto pebbles of different size at a depth of 0.5 to 1.5 m. The hatchlings remain in the river. After gaining some weight and strength, the young descend into the sea.
Yüklə 1,62 Mb. Dostları ilə paylaş:
|