Biz dünyanın bioloji müxtəlifliyinə real, ölçülə bilən
Yüklə 1,62 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- X əzər şirbiti - Caspian Barbel
BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK: Xəzərin əsrarəngiz balıqları / BIODIVERSITY: A m a z in g C a sp ia n F is h e s Xəşəm yırtıcı balıqdır, artıq 6-9 sm uzunluğa çatmış körpələr başqa balıq ların körpələri ilə qidalanır. Xəşəm az saylı balıq olduğu üçün Xəzər hövzə sində ikinci dərəcəli əhəmiyyəti olan balıq sayılır. Lakin əti dadlı olduğun dan yerli əhalinin çox sevdiyi balıqlar- dandır. Kür çayı axınının tənzim olunması ilə əlaqədar və digər antropogen The south Caspian subspecies of the asp primarily stays shallow waters in the 30-40 m interval. The Caspian asp is a predator. The young of the first year, ranging in size from 6 to 9 cm, feed exclusively on fish. The role of the Caspian asp in the basin as a commercial fish is secondary. Small catches of the species notwith standing, it is rather popular among təsirlər nəticəsində xəşəmin ehtiyatı xeyli azalmışdır və hal-hazırda illik ovu 0,25 tondan çox olmur. Mövcud bioloji şəraitdə xəşəmin ehtiyatının bərpası və artırılması ancaq süni yolla mümkündür. Xəşəmin ehtiyatını süni yolla artırmaq üçün Varvara balıq-artırma zavodunda Cə nubi Xəzər xəşeminin süni artırıl masının biotexniki normativləri işlənib hazırlanmışdır. the local population. As a result of river regulation which has upset the natural breeding conditions and stronger anthropoge nic impact, Caspian asp catches have decreased dramatically (from a thou sand tons to a quarter of a ton in recent years).
Under the new environmental condi tions, the restoration and increase of the Caspian asp population are possible only through artificial bree ding. At the Varvarinskoye hatchery,
Bu da hər il milyonlarla balıq körpəsini dənizə buraxmağa imkan verir. Yüksək bioloji uyğunlaşma qabiliyyəti, sürətlə böyüməsi və keyfiyyətli ətə malik olması onu Xəzərdə qiymətli təsərrüfat əhəmiy yətli obyektə çevirib. bioengineering standards have been developed for breeding the species, which allows millions of healthy young to be released each year. The high biological plasticity, rapid growth and excellent meat taste make the Caspian asp a rather desirable and valuable object for harvesting. X əzər şirbiti - Caspian Barbel Barbus brachycephalus caspius Xəzər şirbiti dənizin cənub və qərb hissələrində yayılmışdır və adətən sahilə yaxın 13-24 m dərinliklərdə yaşayır. Keçici balıqdır, çoxalmaq üçün Kür, Səfidrud, Lənkəran, Qorqan, həmçinin Terek çaylarına girir. Xəzər şirbitinin kürü vermək üçün çaya girməsi ildə 2 dəfə yaz və yay - payız aylarında müşahidə olunur. Kütləvi çaya girmə yazda (martda) suda temperatur 6,7-11°C olduqda başlayır və aprelin sonunadək davam edir. Yay mövsümündə isə suyun temperaturu 25,2 - 27,2°C olduqda baş verir. Küləkli havalar, xüsusən dəniz dən əsən küləklər, balıqların çaya gir məsini sürətləndirir. Xəzər şirbiti iri balıqdır, ovlanmış balıqlar içərisində 10-15 kq ağırlığında fərdlərə rast gəlmək olur, lakin kütləsi 2-6 kq olanlar çoxluq təşkil edir. The Caspian barbel is distributed in the southern and western parts of the sea, from where it ascends the Kura, Lenkoranka, Sefidrud, Gyurgen and Terek Rivers. The species is anadromous. The habitats of preference are in the 13-24 m interval of the littoral. The upstream spawning migration of the Caspian barbel occurs during two periods: spring and summer-autumn. The spring migration begins in March at a water temperature of 6.7 to 11°C and continues through late April. Then, the migration stops and in summer, when the water temperature is 25.2 to 27.2°C, the migration resumes at a peak level. Among the major factors stimulating the migration of the Caspian barbel into the Kura River is winds, espe cially those blowing from the sea shoreward. During such winds the number of barbels entering the river increases significantly. 117 BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK: Xəzərin əsrarəngiz balıqları /
BIODIVERSITY: A m a z in g C a sp ia n F is h e s Xəzər şirbiti ləng böyüyən və gec cinsi yetişkənliyə çatan balıqdır: dişilər 7-9 yaşında, erkəklər isə dişilərdən 1-2 il tez cinsi yetişkənliyə çatır. Kürü lərini suyun temperaturu 20-30°C ol duqda tökürlər. The Caspian barbel is a large fish. Most individuals in catches weigh 2 to 6 kg, although sometimes specimens weighing 10 to 15 kg are caught. It is highly mobile and slowly maturing fish. Maturity is reached at the age o f Ölçüsündən və yaşından asılı olaraq hər bir dişi balıq 293 mindən 973 minə qədər kürü verir. Başqa balıqlardan fərqli olaraq Xəzər şirbitinin kürüsü yapışqanlı deyil və mayalandıqdan sonra öz həcmini 10 dəfə böyüdür. Odur ki, kürülər daşlara və ya bitkilərə yapış mayaraq suda asılı vəziyyətdə qalır və suyun axarı ilə bir yerdən başqa yerə aparılır. Kürülərin inkubasiya müddəti 23-25°C temperaturda 2-3 gündür. Vətəgə balığıdır, lakin son 30-40 ildə ehtiyatı kəskin şəkildə azalıb, hal- hazırda ovda az təsadüf olunur. Nəslinin kəsilmək təhlükəsi yaranmış dır. Odur ki, Azərbaycanın “Qırmızı Kitabına ” daxil edilməsi təklif olunubdur. seven to nine years, males maturing one or two years before females do. The spawning of the species is interesting in that to release eggs barbels move toward the surface against the current. Spawning takes place at a water temperature of 20 to 30°C. The fertility of the species depends on size and age, varying from 293 to 973 thousand eggs. The roe of the Caspian barbel is not glutinous: it is semipelagic and is carried by currents in a semisuspended state. After fertilization, eggs swell and their diameter increases tenfold. The incubation period of eggs at a temperature of 23 to 25°C is two or three days. BİOLOJİ MÜXTƏLİFLİK: Xəzərin əsrarəngiz balıqları /
BIODIVERSITY: A m a z in g C a s p ia n F ish e s 1950-1970-ci illərdə onun ovu 0,2- 3,6 min sentner təşkil edirdi. Təəssüflər olsun ki, Xəzər şirbiti nin ehtiyatının bərpa edilməsi istiqa mətində bu günədək heç bir əməli tədbir görülməmişdir. Tezliklə bu sahədə ciddi iş aparılması və bu balığın Kürdə süni artırılması üçün balıq təsərrüfatlarının yaradılması vacibdir. The Caspian barbel is a commercial fish, although over the past 30 to 40 years its catches have fallen sharply and only single individuals can be seen, which is why it has been proposed to enter the species in the Red Book of Azerbaijan. During the 1950-1970s, Caspian barbel catches had ranged from 0.2 to 3.6 thousand centners. The species deserves adequate protec tion, and methods must be devised in the nearest future for its farm breeding in the Kura River. 119 Yüklə 1,62 Mb. Dostları ilə paylaş:
|