BoğAZİÇİ. Boğaz-iÇİ, eski çağlardaki isimleri ile, pontus Euzinus ( Karadeniz) ve Propontis
Yüklə 0,5 Mb. Pdf görüntüsü
|
Mehmed Paşa tarafından, esaslı bir şekilde tamir ettirildi. Vaniköy korusunun arkası dik bir tepedir (114 m.). Bu tepe daha evvel Kenan Efendi çiftliği adı ile tanınmıştı. Bu zat, burada bir kasır inşa ettirerek, Mahmud II. 'a arazisi ile birlikte takdim etmiş, fakat, İcâdiye namı ile şöhret bulan bu köşk, Kırım harbi sırasında, ingiliz askerlerinin ikameti esnasında yanmıştır. Bu tepede 1917 ağustosuna kadar bir kuleli bina ile bir de kârgir iki katlı binadan ibaret te'sisat vardı ve harbiye nezaretine bağlı idi. 19u senesine kadar buradan yan gın ilân eden toplar atılırdı. 1917 senesineden itibaren, burada rasathane tesis olunmuştur. Kuleli. Eskiden Kule bahçesi adı ile, has bahçelerden biri bulunan bu semte Kanunî zamanında alâka gösterilmiş, bâzı binalar ve ezcümle bir Sansonhâne ve bir mescid inşa edilmiştir (Evliya Çelebi, Ijadikat alcavâmi'), Her hâlde burada mevcut bostaucı-başı odaları da yine o vakitten kalma tesislerdi. Bunun yerinde, bilâhare, Mahmud II. ahşap olarak bir süvari kışlası yaptırdı ve sahilde Kaymak Mustafa Paşa ( ölm. 1143 ) 'nm inşa ettirdiği mescidi, bâzı ilâveler ile, yeniledi ( 1244). Mahmud II. bâ-zan bu camide namaz kılar ve kışlada askerin tâlimleri ile meşgul olurdu. Bu kışla Abdülmecid devrinde yanmış, kısmen kârgir olarak tekrar yapıldıktan sonra, Kırım harbi esnasında, ingiliz yaralı hastahânesi iken, tekrar yangınla harap olmuş, fakat 1277 'de kârgir olarak yeniden inşa olunmuştur. Burası 1289 'da askerî idadî mektebi ittihaz edildi. 1293 ( 1876/1807 ) harbinde kışla bir müddet hastahâne hâline konuldu ise de, 1295 ( 1878 ) *te tekrar mektebe tahvil olundu. 1306 'da hastahâne Beylerbeyi 'ne nakledildi ve 1311 'de ve daha sonra yeni kısımlar ilâve olunda. Yakın senelere kadar
Kuleli askerî lisesi burada idi. Abdülmecid 'in son devirlerinde, padişah ve hükümet aleyhinde gizli olarak teşekkül edip, sonra meydana çıkan cemiyet âzası Kuleli kışlasında muhakeme edilmişlerdi; bundan dolayı bu vak'a „KuIe!i vak'ası" namı ile mâruftur. Çengel-KSyö. Kuleli 'den sonra gelen bir koy içinde ve Çakal dağı eteklerinden çıkan Bekâr deresinin munsabında, üç mahalleden mürekkep, büyükçe bir köydür. Evliya Çelebi, İstanbul fethedildiği zaman burada bulunan bir takım çengeller yüzünden, bu semtin bu adı aldığını söylerse de (Seyahatname; Hammer, agn.
„çengel çapa" denmekte iken, yalnız, „çengel" adının bu köye izafe edildiğini kabul edenler de vardır (Mir'St-i
Murad IV. zamanında tanzim edildi. Çengel-Köyü 'nün başlıca mesiresi olan ve Havuz-Başı denen geniş vadi, Beylerbeyi ile kendi arasındaki hududu teşkil eder ve burada Şeyh Nevres tekkesi (Kadiri) vardı. Çengel- Köyü'nde biri, Hacı Ömer Efendi tarafından inşa ve Sâliha Sultan ( Mahmud I. 'un validesi) tarafından tamir ettirilen Çengel kariyesi mescidi, diğeri Yenimahalle 'de kapudan-ı derya Abdullah Paşa ( Hamdullah Paşa ) 'nm yaptırdığı cami olmak üzere, başlıca iki cami ile, suyu Çamlıca 'dan gelen ve Yusuf Ziya Paşa 'nm tamir ve ihya ettirdiği Vezir-Çeşmesi kayda değer âbidelerdendir ( Çengelköyü 'nde XVIII. asır başında mevcut fırın ve müştemilâtı hakkında bir vesika için bk. Başvekâlet arşivi, İbnülemin, dâhiliye, nr. 1268). XVII. asırda burası Üsküdar mollasının hükmünde bir su-başılıktı ve ahalisinin çoğu rumdu. İstanbul 'a nazır tepelerden biri üzerinde, vaktiyle Abdülmecid 'in ara-sıra geldiği ve son sahibinin kendisine takdim ettiği Köçe-oğlu Agob 'a âit
köşk, cumhuriyetten önce, son osmanh hükümdarı Vahideddia 'in elinde bulunuyordu. BOĞAZİÇİ. oâj B e y l e r b e y i . Burası eskiden Archai Pho-izousai tesmiye edilirdi. Yakınında iki yuvarlak kaya vardı ki, bunlardan biri büyük ve diğeri küçük Diskos idi ( Pauly-Wissowa ). istavroz mevkii, adını burada Konstantin 'in inşa ettirdiği kilisenin üzerine koydurduğu yaldızlı bir haçtan almıştır. İstavroz bahçesi» has bahçeler ( 1093 tarihli bir vesika için bk. Başvekâlet arşivi, İbnülemin, saray, nr. 199 ) arasında bulunan bu semtte Mahmud I. Ferahfeza kasrını yaptırdı (1734). Mah-mud I. vâldesine mahsus olmak üzere, yine bu civarda ( Beylerbeyi ile Çengel- Köyü arasında ) Şevkâbâd kasrını yaptırmıştı. Mahmud II. vak-tile Murad III. devri beyîerbeyilerinden Mehmed Paşa 'nın sarayı yerine İstavroz sâhilsara-yını yaptırdı (inşası hakkında 1243 ve 1244 tarihli vesikalar, için bk. Başvekâlet arşivi, Cevdet, saray, nr. 1040, 5544). Bundan sonra bu saray Beylerbeyi sarayı tesmiye edilmiş ve bu isim bütün semte alem olmuştur. Bu sarayda bir aralık yangın çıkmış ve padişah ( Abdülmecid) Çırağan'a nakletmişti (1251, 1268 ve 1270 tarihli vesikalar, Başvekâlet arşivi, Cevdet, saray, nr. 39, 257, 608). Bugün İstavroz behçesi yalnız Bostan deresine münhasır gibidir. Beylerbeyi sarayını baştanbaşa beyaz mermerler ile yeniden yaptıran Abdülaziz 'dir (1865). Bu saray, müzeyyen salonları, içindeki havuzları, üst kattaki hamamı ve bahçesi ile, güzel bir mimarî örneği teşkil eder. Yazlarını hep burada geçiren Abdülaziz, misafirleri olan hükümdar ve yüksek şahsiyetlere (Fransa imparatoriçe-si Eugenie, Avusturya imparatoru François Jo-seph, İran şahı Nâsireddin) bu
Yüklə 0,5 Mb. Dostları ilə paylaş:
|