8
Matematik masalalarni yechish jarayoni o‘zining mohiyati bo‘yicha mustaqil fikrlashni talab
qiladi. Matematik tushunchalarni rivojlantirish darajasi turli insonlarda turlicha bo‘ladi.
Uning
shakllanishi doimiy mashq qilishni talab qiladi. Bu mashqlar oila va maktabgacha ta’limda
boshlanadi. Har bir mustaqil yechilgan masala, tuzilgan masala va masalani yechish jarayonida
uchragan qiyinchiliklarni mustaqil
yengishida matonat shakllanadi, ijodiy qobiliyatlar
rivojlanadi.
Ruhshunoslarning fikriga qaraganda, matematik tushunchalami
shakllantirish muammosi
murakkab va serqirralidir. 0‘zining mohiyati bo‘yicha har bir fikr ijodiy, past yoki yuqori
darajaning mahsulidir. Har bir fikr — izlanish va yangilikni
yaratish hamda uni
ommalashtirishga qaratilgan mustaqil harakatdan iborat.
Adabiyotlar tahlillari shuni ko‘rsatadiki, matematik tushunchalarni rivojlantirish mahsulining
yuqori darajadagi yangiligi, unga erishish jarayonining o‘ziga xosligi va aqliy rivojlanishga
sezilarli ta’sir ko‘rsatish bilan ifodalanadi. Ayrim mualliflar bolaning
turlicha fikrlashlari
ularning oldida turgan yangi muammolarni mustaqil yechishga, chuqur bilimlarni tez egallashga,
qulay imkoniyatga yengil o‘tishga undaydi, deb hisoblaydilar.
S.L. Rubinshteynning birinchilardan bo‘lib umumiy aqliy rivojlanish borasida qilgan
izlanishlari maqsadga muvofiqdir.
U ruhshunoslikdagi faoliyat toifasini ruhiy izlanishning obyekti hamda maqsadi qilib kiritdi
va asosladi. Faoliyat nazariyasi asosida S.L. Rubinshteyn faoliyat
tushunchasini subyektdan
obyektga o‘tish deb kiritadi. S.L. Rubinshteyn faoliyatning ikkinchi bosqichini obyektdan
subyektga qarab borgan aloqadan iborat, deb hisoblaydi.
S.L. Rubinshteynning diqqat markazida, inson faoliyati jarayonida faqatgina o‘ziga xos bo‘lgan
shaxs sifatida o‘zining xususiyatlarini
namoyon etib qolmay, balki undagi ruhiyatning
shakllanishi obyekt bo‘lib aniqlanadi, degan mazmun turadi.
«Faoliyat», «harakat» tushunchalarining fundamental psixologik tushunchalari A.N. Leontev
ishlarida yoritilgan.
Faoliyat — subyektning bir-biriga bog‘langan realligining o‘zaro ta’sir ko‘rsatishi deb bilgan
A.N. Leontev, reallikning bola ongida aks ettirilishi — «ta’sir»ning natijasi bo‘lmay, o‘zaro
ta’sir, ya’ni bir- biriga duch kelgan jarayonlarning
natijasidir, deb hisoblaydi.
Xulosa qilib aytganda maktabgacha yoshdagi bolalarni maktab ta’limiga sifatli tayyorlashda
matematik tasavvurlarni shakllantirish axamiyati shundaki bolalarni maktabda matematika
geometriya va chizmachilik fanlarini puxta egallashlariga asos bo’lib xizmat qiladi
Dostları ilə paylaş: