Bolalar psixologiyasi

Rolli o‘yin – maktabgacha yoshdagi bolalarning yetakchi faoliyatidir. Rolli o‘yin mazkur yosh davridagi bolalarning eng muxim faoliyati bo’lib, ular bunday o‘yinda go’yo katta yoshdagi odamlarning barcha vazifalari va ishlarini amalda bevosita bajaradilar. Shu boisdan o‘yin faoliyati uchun maxsus yaratiladigan sharoitlarda ijtimoiy muxit voealari, oilaviy turmush xodisalari, shaxslar aro munosabatlarini umumlashtirgan xolda aks ettirishga xarakat qiladilar. Bolalar kattalarning turmush tarzi, xis-tyygusi, o’zaro muomala va muloqatlarining xususiyatlarini, o’ziga va o’zgalarga, atrof-muxitga munosabatlarini yaqqol voqelik tarzida ijro etish uchun turli o‘yinchoqlardan, shuningdek, ularning vazifasini o’tovchi narsalardan ham foydalanadilar. Ammo shuni ham alohida ta’kidlash joizki, ijtimoiy va maishiy voqelikning barcha jabxalarini kamrab oladigan rolli o‘yin ularda birdaniga zmas, balki turmush tajribasining ortishi, tasavvur obrazlarining kengayishi natijasida vujudga keladi, moxiyati va mazmuni jixatidan oddiydan murakkabga qarab takomillashib boradi. Rolli o‘yin faoliyatini vujudga keltiruvchi eng zarur omillardan biri - bolada o’z xatti-xarakatlarini kattalar xatti-xarakati bilan solishtirish, undan nusxa olish, aynan unga uxshatish tuyg’usining mavjudligidir. Xuddi shu sababli kattalar va ularning xatti-xarakatlari bolaning xam tashki, xam ichki ibrat namunasi bo’ladi va kattalarning xulk-atvori, yurish-turishining xam ob’ekti, xam sub’ekti xisoblanadi.
Sahnadagi rol o'yinlari va bola uchun ularning ma'nosi
Sahna-o'yinlar - bu farzandni jamiyatda tayyorlash uchun ajoyib o'quv xonasi. Har bir o'yinda, bola o'yinning boshqa ishtirokchilari bilan bir yoki birga o'ynashidan qat'i nazar, u ma'lum rollarni bajaradi. O'ynagi, bola ushbu belgiga xos bo'lgan harakatlarni amalga oshirib, bola o'yin qahramoni bajaradi va o'yin qahramoni bajaradi. Rol o'ynaydigan o'yinlarning ahamiyati shundaki, bolalar xatti-harakatlarning o'yinlarida va hayot ziddiyatlarini kattalardagi mojarolarni hal qilish imkoniyatini qaytarishadi. Bola uchun rollarni taqsimlash juda muhimdir. Buyruq rollarini tarqatishda, rol bolalarga individual muammolarni hal qilishga yordam berish (ularning faoliyatini tartibga solish, tengdoshlar orasida hokimiyatning yo'qligi, tug'ish, bekor qiluvchi va boshqa sohalarda hokimiyatning etishmasligi). Barcha turdagi rollarni ijro etish bolalarga qiyinchiliklarni engishga yordam beradi. Bolalar yaxshi o'qishni, jozibali roldan foydalanish uchun foydalanadilar. Rollar haqida gapirganda, ularning jinsiy ranglarini ta'kidlash kerak. Bola erga mos keladigan rollarni egallashga moyildir. Agar u bitta o'ynasa, unda bu rollar bola ko'rgan kattalar xatti-harakatlarining turini ifoda etadi. Agar bu bola bo'lsa, u mashinani boshqaradi, uyni quradi, uydan kelib, hokazo, agar qiz o'ynasa, u onaning rolini, doktor, o'qituvchini tanlaydi. Agar biz guruh o'yinlari haqida gapiradigan bo'lsak, unda bola uch yil davomida o'yin rolining jinsiy aloqasi va bola onasi yoki o'qituvchi rolini o'ynaydi. Voyaga etganlar o'yin orqali bolani hayotiy qadriyatlari bilan, xatti-harakatlarni o'zgartirish va hayotni o'rgatish tarzini o'zgartirishlari kerak.