Bolalarda intensiv

Postreanim atsion  kasallik va  reanimatsiyadan  keyingi
 
davrda  intensiv  terapiya xususiyatlari
Reanim atsiyadan  keyingi  erta  davr  20-24  soatgacha  davom 
etadi.  Bu  reanim atsiyadan  keyingi  birinchi  davr.  Organizm  asosiy 
funksiyalarning  tiklanishi  va  bem orning  umumiy  ahvoli  yaxshi- 
lanishi  jarayoni  bir  necha  soatdan  2 - 3   kungacha  b o ‘ladi  bu 
ikkinchi  davr.  Reanim atsiyadan  keyingi  davming  yornon  o ‘tishi 
nafas  yetishm ovchiligi  va  qayta  tiklanmaydigan  o ‘zgarishlar 
vujudga kelish  bosqichi  bilan  farqlanadi.

---

Organizmning 
tirilish  jarayonida 
lunksiyalar  tiklanishi 
qanday  tartibda  buzilgan  b o ‘lsa,  belgilar  aksincha  teskari  tartibda 
bo ‘lib tiklanadi  va bu m a’lum  davrlardan  iborat.
1.  Yurak qon  tomirlar sistemasining gipcrdinam ik holati.
2.  Funksiyaning o ‘z m e’yoriga kclish  davri.
3.  Yurak  qon  tomirlari  tizimining  gipodinam ik  holati  - 
"yurakdan kam qon  xaydalish  alomati".
Qon  aylanishining  tiklanishi  yoki  qaytmas  o ‘zgarishlarning 
vujudga  kclishi,  albatta  reanimatsiya  m uolajalarining  samara- 
dorligiga  bog‘liq.  Birinchi  faza  moslashish  va  chidamlik  harak- 
teriga  ega  b o iib ,  1 0 - 4 0   daqiqa  davom  etadi.  Kislorod  tanqisligi 
b artaraf  etilgan  ikkinchi  fazada  30  -   60  daqiqadan  keyin 
gem odinam ika  ko‘rsatkichlari  o ‘z  m e’yoriga  keladi.  3  faza  (1,5-2 
soatdan  keyin)  yurak  qon  tom irlar  faoliyati  yomonlashishi  bilan 
ta ’riflanadi:  umumiy  periferik  qarshilik  ko‘payganda  arterial  qon 
bosim   k o ‘tariladi.  Yurak  kam  qon  xaydashining  asosiy  sababi 
cncrgetik  m a’nbalar  kamayishining  m iokardga  ta ’siri  natijasidir. 
Rcanimatsiyadan  keyingi  davr yaxshi  kctayotgan  b o ‘lsa,  9  soatdan 
keyin  gemodinamik  ko‘rsatkichlar  yaxshilana  boshlaydi.  Birinchi 
kunning  oxirida  va  ikkinchi  kunning  boshlanishida  vcntilyatsion- 
perfuzion  nisbatning  buzilishi  arterial  qon  kislorodga  to ‘yinishi- 
ning  kamayishi  qayd  ctiladi.  Bu  holat  o'pkaning  mikrotsir- 
kulyatsiya,  qonning  kislorod  tashish 
funksiyasi,  oksigemo- 
globinning  dissotsiatsiyasi  buzilishi  bilan  bogMiq.  Rcanima­
tsiyadan  so‘ng  mustaqil  nafasning  tiklanm asligi  bosh  miya 
gipoksiyasi va nafas  markazi hujayralaridagi  qayta tiklanmaydigan 
o ‘zgarishlarga  bogMiq.  Rcanimatsiyadan  keyingi  davrda  bosh 
miya  funksiyasi tiklanishining bir necha turlari  farqlanadi.
1.  T o ‘liq  tez  tirilgandan  keyin  bir  kun  m obaynida  nevrologik 
va ruhiy buzilishning tiklanishi.
2.  Ohista  3-4  kun,  bir  nccha  hafta  yoki  oylar  mobaynida 
bcm or  hushiga  kelib,  m arkaziy  nerv  sistcm asi 
funksiyasi 
tiklanishi.

---

3.  Funksiyalarning  tczda  to ‘xtamli  tiklanib,  kcyin  sekin 
yomonlashishi  va  bir  umr  nogiron  bulib  qolishi  yoki  o‘limga  olib 
kclishi.
4.  Tibbiy  parvarishga  muxtoj  b o ‘lmagan  nuqsonlar  bilan 
tiklanish.
5.  Uzoq  vaqt  parvarish  talab  kiluvchi  nuqsonlar  bilan  qisman 
tiklanish.
6.  Uzoq 
vaqt 
parvarishga 
muhtoj 
bo ‘lmagan 
qisman 
vaqtinchalik tiklanish.
Agar  tiriltirish  kcchishi  ko ‘ngildagidek  bo ‘lsa,  birinchi 
navbatda  bosh  miya  o ‘zagida  joylashgan  tizimlar  funksiyalari, 
kcyinchalik  esa  p o ‘stloq  osti  va  p o ‘stloq  qismi  ruhiyat,  fikrlash, 
his-hayajon  va  gapirishni  idora  qilish  tiklanadi.  Bosh  miyaning 
"hayotiy"  o ‘lim  diagnostikasi  bosh  miya  faoliyatining  y o ‘qligi 
aniqlangandan  so‘ng  rcanim atsiya  qilishni  to ‘xtatish  ilmiy 
asoslangan  va  m a’naviy  tasdiqlangan.  Hozirgi  paytda  bosh  miya 
o ‘lganligining  aniq  ishonchli  ko ‘rsatkichlari  yo‘q.  Lckin  quyidagi 
uchta bclgilarga asoslansa b o ‘ladi  (SHvab uchligi).
1.  Uch  kundan  ortiq  chuqur  koma  holati.  K linik  belgilari: 
bemorning  mutloq  harakatsizligi,  tashqi  muhitni  sezmasligi,  to ‘liq 
arefleksiya,  mushak  tonuslari  y o ‘qolishi.  K o‘z  soqqasi  bir  joyda 
to‘xtab  qolishi  va  gipotoniyasi,  qorachiqlar  o ‘ta  kengayishi, 
mustaqil  nafasning  y o ‘qligi,  bradikardiyaning  kuchayib  yurakka 
atropin  ta ’sir  etmay  qolishi,  tana  haroratning  keskin  pasayishi, 
bemcgrid va m uzga “salbiy” javob.
2.  Bosh 
miyada 
o ‘lim ning 
bioximik  belgilari: 
miyaga 
chiqadigan  va  tushadigan  qonda  kislorod  nisbati  -   arteriovenoz 
farq  b o ‘lmasa  yoki  2% gacha  bo ‘lsa,  bosh  m iya  hujayralari 
kislorodni  o ‘zlashtirm ay qolgan  b o ‘ladi.
3.  EEG  da bosh  miya  faoliyatini butunlay yo ‘qolishi.
Reanim atsiyadan  keyingi  davr  asoratlari  3  guruhga  b o ‘linadi
va ulam i  davolash  davom ida nazarda tutish kerak.
1.  Bosh m iya va o ‘pka shishi.  1-2 kunlarida DVS-sindromi.

---

2 .3 -5   kundan  so‘ng  parcnximatoz  a ’zolar  funksiyasining 
buzilishi.
3. 
Y allig‘langan  va  yiringli  kasalliklar  (zotiljam,  pcritonit, 
meningoensefalit va boshqalar).
Reanimatsiyadan  keyingi  davrda  bosh  miyaning  p o ‘stloq 
qavatidagi  avval  funksional,  kcyinroq  esa  anatom ik  o ‘zgarishlar 
o g ‘ir  tibbiy  va  sotsial  muammo  bo ‘lib  kclmoqda.  Ontogcnctik 
nuqtai  nazarda  bosh  miya  p o ‘stloq  qavati  hujayralari  gipoksiya 
natijasida  tczda  o ‘ladi  yoki  • funksional  qobiliyati  y o ‘qoladi. 
Shuning  uchun  kcch  boshlangan  (kardioplegiyadan  5  m inut  va 
k o ‘p  vaqt  o'tgan  bo ‘lsa)  va  uzoq  vaqt  "natijasiz"  reanim atsiya 
muolajalaridan  so‘ng,  vital  funksiyalar  qayta  tiklanishi  mumkin, 
am m o  es-hush  y o ‘qolgan,  y a ’ni  bosh  miya  po‘stloq  qavati 
faoliyati  tiklanmaydi.  Mana  shunday  reanim atsiyaning  tragik 
formalarida 
tirik 
organizm 
qayta 
tu g ‘ilgandek 
boMsada 
dekortikatsiya  yuzaga  keladi.  Hs-xush,  aql,  idrok  y o ‘qoladi. 
(q o ‘pol  Amerikacha  talqinga  k o ‘ra,  bunday  odam   "yurak-o‘pka" 
preparatidan  farqlanmaydi).  Postreanim atsion  davridagi  bosh 
m iyaning  gipoksik  koma  holati  intensiv  terapiyasida  P.  Safar 
quyidagi  standart muolajalarni  tavsiya etadi.
A.  Ekstrakranial  gomeostaz uchun.
1 . 0 ‘rta  arterial  bosim  nazorati:  A Q X ni  normallashtirish, 
plazm a hajmini  oshirish (10  ml/kg),  vazopressor t-vazodilyatator.
•  Qon  aylanish  tiklangan  so‘ng  45  m inut  davom ida  qisqa 
vaqtli gipertenziyani  (UAB  120 -   140 mm  sim.  ust.)  saqlash.
•  Normotcnziyani  (UAB  90  mm  sim.  ust.)  yoki  ozgina 
gipertenziyani  (100  -   120  mm  sim.  ust.),  bosh  miya  jarohatida 
normotenziya  yoki  ozgina  gipotenziyani  (UAB  60  -   90  mm  sim 
ust)  saqlash.
•  Arteriyaga  yoki  m arkaziy  venaga  katctcr  kirgizish  (yaxshisi 
o ‘pka artcriyasiga ballonli  katctcr kirgizish).
2. 
Agar  sun’iy  nafas  o ‘tkazilsa,  kichik  dozada  relaksantlar 
yuborish.

---

3.  Analgcziya-anesteziya,  talvasa  xurujining  oldini  olish 
uchun  vena  ichiga  tiopental  yoki  fcnobarbital  5  m g/kg  +  2 
mg/kg/soat  (30  mg/kg  gacha)  yoki  diazepam  (seduksen)  yoki 
ctomidat yoki  dilantin kiritiladi.
4.  Sun’iy  nafas  o ‘tkazilayotganda  arterial  R
S02
  25  -   30  mm 
sim.ust.
5.  Arterial  rN  7,3 -  7,6.
6.  Arterial  R
0 2
  1 00  mm  sm.ust.  nafas  aralashmasidagi  0 2 
( F i0 2)  50%.  N afas  oxiridagi  musbat bosim  REER minimal.
7.  K ortikosteroidlar 
2  3 
kun 
davomida 
vena 
ichiga 
m ctilprednizolon  5  mg/kg  -t-  1  soatdan  so‘ng  1  m g/kg  yoki 
dcksam etazon  1  m g/kg  t  6  soatdan  so‘ng 0,2  mg/kg.
8.  G em atokrit  30-35% .  Elektrolitlar  m o‘’tadilligi:  plazma- 
dagi  kolloid-osm otik  bosim  15  mm  sim.  ust.  dan  oshiq  (al’bumin 
30  gr/1).  Zardob  osmolyarligi  280 -  330 m osm ol’/l.
9.  G ipoterm iyadan qochish,  normotermiyani saqlash.
10.  Eritm alar  kiritilishi: 
dckstrozaning  suvli 
critmasidan 
foydalanmaslik:  5-10%  dekstrozani  0,25  -   0,5  natriy  xlor 
eritmasida  30  -   50  ml/kg  bir  kunga  (bolalarda  100  m l/kg  bir 
kunda)  kcrak b o ‘lsa kaliy xlor qo ‘shib  ishlatiladi.
B.  Intrakranial  gomeostaz uchun.
1.  K o ‘plam chi 
jarohatlardan 
saqlash 
(anamncz, 
klinik 
k o ‘rinish  -  sercbral  angiografiya yoki  skanerlash).
2.  Bcxatar  tcxnik  usulda  miya  ichi  bosimini 
o ‘lchash 
monitoring,  bosh  miya  jarohati  va  ensefalitlarda  tavsiya  ctiladi. 
Bosh  miya  ichi  bosim ini  15  mm  sim.ust.  yoki  pastroq  ushlab 
turish  uchun:
•  Giperventilyatsiya (rSC
)2
 -  20  mm  sim.  ust.);
•  M iya qorinchalari  drenajlanib,  miya suyuqligi  chiqaziladi;
•  M annitol  0,5  g/kg  soatiga + 0,3  g/kg vena ichiga;
•  Laziks  0,5 -   1  mg/kg vena  ichiga;
•  Tiopental  yoki  fcnobarbital  2 — 5  mg/kg vena ichiga.

---