Bolalarda intensiv

Bosh  miya shishi
B o sh   m iya  sh ish i  (B M S h )
  -   bu  travma,  intokisikatsiya, 
gipoksiya  kabi  emiruvchi  (jarohatlovchi)  omillarga  organizm ning

---

nospetsifik  javob  jarayoni  b o ‘lib,  bosh  miya  to ‘qimalarida 
suyuqlikning  ortishi,  gipertenzion  sindrom  va  bosh  miya 
faoliyatining  buzilishi  bilan  kcchadi.  Organizmning  himoya 
jarayoni  bo ‘lishiga  qaramasdan  BMSH  vaqtida  tashxis  va  davo 
muolajalari  o ‘tkazilmasa,  bem om i  o g ‘irlashtiruvchi  va  hatto  lctal 
holatga keltiruvchi  asosiy  sabab  bo ‘lishi mumkin.
Etiopotogenezi.
  Bosh  miya  jarohatlari,  o ‘smalari,  gipoksiya, 
atsidoz,  bosh  miyada  qon  va  likvor  aylanishining  buzilishi, 
intoksikatsiya  bilan  kcchadigan  qator  patologik  holatlar  BMSh 
rivojlanishiga olib kclishi  mumkin.
BMSh  patogcnczida to‘rt -  sitotoksik,  gidrostatik,  vazogcn  va 
osmotik kabi  asosiy mcxanizmlar yotadi.
1.  Sitotoksik  yo'nalishda  rivojlangan  BMSh  da  toksinlam ing 
(zaharlanish, 
intoksikatsiya, 
postishcmik 
qoldiq 
moddalar 
y ig ‘ilishi)  bosh  miya  hujayralariga  ta ’siri  natijasida  hujayra 
metabolizmi  va  hujayra  mem branasidan  ionlar  transporti  buziladi. 
Hujayra  kationi  kaliy  o ‘mini  natriy  cgallaydi.  Gipoksik  holatlarda 
sut  kislotasining  yig ‘ilishi  kaliy-natriy  nasosni  qamal  qilib,  natriy 
kationining  chiqishiga  imkon  berm aydi  va  hujayralardagi  ko ‘p 
miqdordagi  natriy  suvni  o ‘ziga  torta  boshlaydi.  Sitotok  BMSh 
aksariyat  gipergcnerallashgan  bo ‘lib,  bosh  m iyaning  hamma 
qismlarini  qamrab  oladi.  Shuning  uchun  o g ‘ir holatlarda bir  necha 
soat ichida bosh miya sopining  siqilishi  ro ‘y berishi  mumkin.
2.  Vazogcn  yo ‘nalishida  rivojlangan  BMSh  bosh  miya 
to ‘qimalari 
cmirilishi 
gcm ato-cnscfalik 
to ‘siqning 
buzilishi 
oqibatida  bo‘lib,  bosh  miya  jarohatlarida  va  bosh  miyaga  qon 
quyulishlarda  kuzatiladi.  K apilyar  dcvorlari  o ‘tkazuvchanligi 
buzilishi, 
gidrostatik  bosim ning 
ortishi,  jarohat 
natijasida 
y ig ‘iladigan  bradikinin,  gistamin,  gidroksil  radikallar  ta ’sirida 
qonning  plazm a  qismi  perivaskulyar  zonaga  o ‘tadi.  Tom im i 
tashqarida  onkotik  bosimning  ortishi  bosh  miya  to ‘qim alarining 
gidrofilligini oshiradi.
3.  Gidrostatik  y o ‘nalishda  rivojlangan  BMSh  vcnoz  va 
arterial  tomirlarda  oqayotgan  qon  nisbati  buzilishi  natijasida

---

b o ‘lib,  bosh  miya  o ‘sm alarida  kuzatiladi.  Katta  venoz  tomirlar 
siqilishi natijasida qon  dimlanib,  gidrostatik bosim ortib ketadi.
4. 
Osmotik  y o ‘nalishda  rivojlangan  BMSh  da  bosh  miya 
to ‘qim alar  osmolyarligi  qon  osmolyarligidan  ortib  ketadi  va 
buyrak,  jigar  yetishm ovchiligida,  giperglikemiya  va  suv  bilan 
zaharlanishda kuzatiladi.
Klinik  ko'rinishi.
 
K o‘p  holatlarda,  ayniqsa  kichik  yoshdagi 
bcm orlarda  asosiy  kasallik  va  klinik  belgilarni  farqlash  qiyin. 
BM Sh belgilarini uch  guruhga b o ‘lish mumkin:
1. 
Bosh  miya  ichi  gipertenziyasi  belgilari
:  bem or  bezov- 
talanadi,  boshi  og ‘riydi,  k o ‘ngil  aynishi, 
qusish, 
liqildoq 
tarangligi,  keyinchalik  bularga tonik talvasa  va meningeal  belgilar 
q o ‘shiladi.  Rentgenologik  tekshiruvlarda  bosh  miya  qopqog‘i 
yupqalashib, barm oqlarda ezilgandek belgilari k o ‘rinadi.
2. 
Nevrologik  belgilarning
 
diffuz  ko ‘payishida  avval  bosh 
m iya  p o ‘stloq  qavati  keyin  po ‘stloq  osti  tizimi  va  nihoyat  miya 
sopi  faoliyatining  buzilishi  belgilari  kuzatiladi.  Psixom otor 
q o ‘zg ‘alish, 
giperkinezlar, 
generallashgan 
klonik 
talvasa 
kuzatiladi.
3.