BöLÜM. 1918-1939-cü illərdə beynəlxalq münasibətlər



Yüklə 2,54 Kb.
Pdf görüntüsü
səhifə120/120
tarix06.02.2018
ölçüsü2,54 Kb.
#26382
1   ...   112   113   114   115   116   117   118   119   120

öldü və yaralandı. Hərbi əməliyyatlar Yaponiyanın məğlub edilməsi 
ilə nəticələndi. 
Sentyabrın  2-də  Sakit  okeanda  Tokio  buxtasında  ABŞ-m 
Missuri  xətt  gəmisində  Yaponiyanın  təslim  olması  haqqında  sənəd 
imzalandı. Yaponiyanın məğlub edilməsi ilə ikinci dünya müharibəsi 
başa  çatdı.  Müharibədə  antihitlerçi  koalisiyanın  iştirakçısı  olan 
dövlətlər qələbə çaldı. 
İkinci dünya müharibəsinin başlıca beynəlxalq nəticələri 
İkinci dünya müharibəsinin mühüm beynəlxalq nəticələri oldu. 
Planetin əhalisinin 80%-nin yaşadığı 61 ölkənin iştirak etdiyi və altı il 
davam  edən  ikinci  dünya  müharibəsi  antihitlerçi  koalisiyaya  daxil 
olan  dövlətlərin  qələbəsi  ilə  sona  çatdı.  Müharibə  illərində  110 
mln.dan  çox  adam  orduya  səfərbər  edildi.  Hərbi  əməliyyatların 
gedişində  55  mln.  nəfər  həlak  oldu,  95  mln.  nəfər  yaralandı, 
Müharibədə iştirak edən dövlətlərin hərbi xərcləri 1 trilyon 117 mlrd, 
dollar təşkil edirdi. 
Müharibənin başlıca nəticəsi yeni dünya qaydası yaratmağa can 
atan Almaniya, İtaliya və Yaponiyanın niyyətlərinin iflasa uğraması 
oldu. Bu dövlətlər geosiyasi planlarını həyata keçirə bilmədilər. 
Antihitlerçi  qüvvələrin  müharibədə qələbə qazanmasında ABŞ 
və  İngiltərənin  iqtisadi  potensialı  mühüm  rol  oynadı.  Almaniya  və 
müttəfiqlərinin  məğlub  olması  ilə  Avropa,  Asiya  və  Afrikanın  25 
ölkəsi  işğaldan  azad  edildi.  Dünya  dəhşətli  faşizm  taunu  və 
təhlükəsindən qurtuldu. 
Dünyada  milli  azadlıq  hərəkatının  güclənməsi  gedişində 
müstəmləkə  sisteminin  dağılması  sürətləndi.  Müharibə  müstəmləkə 
və  dominionlarda  iqtisadi  inkişafa  kömək  etdi.  Bu  ərazilərdə  yeni 
ictimai münasibətlər yarandı. 
SSRİ-nin  hökmranlığı  altında  Avropanın  bir  sıra  ölkələri  xalq 
demokratiyası, sonra isə sosializm quruculuğu yoluna qədəm 
367 


qoydular. Sosializm  bir ölkə çərçivəsindən çıxaraq dünya sisteminə 
çevrildi. Bu sistem daha çox SSRİ-nin iradəsi ilə qurularaq fəaliyyət 
göstərirdi.  Xalq  demokratiyası  ölkələri  arasında  beynəlxalq 
münasibətlərin yeni tipi formalaşdı. Həmin münasibətlər proletar və 
sosialist  beynəlmiləlçiliyi  prinsipi  əsasında  həyata  keçirilirdi.  Xalq 
demokratiyası  ölkələri  arasında  münasibətlərdə  həlledici  mövqe 
SSRİ-yə məxsus idi. 
Müharibə illərində müttəfiq olmuş dövlətlər hərbi əməliyyatlar 
başa  çatdıqdan  sonra  rəqibə  çevrildilər.  Dünyada  iki  sistemin 
mübarizəsi  başlandı.  Kommunistlərin  kapitalist  dünyası  ad- 
landırdıqlan azad, demokratik dünyanın başında ABŞ, “dəmir pərdə” 
ilə örtülmüş qapalı cəmiyyətin və birpartiyalı sistemin hökm sürdüyü 
sosializm dünyasının başında isə SSRİ dururdu. Dövlətlər bir-biri ilə 
açıq  qarşıdurmaya  gedirdilər.  Atom  diplomatiyası,  hədə-qorxu 
beynəlxalq  münasibətlərdə  hakim  oldu.  Soyuq  müharibə  dövrü 
başlandı.  Hələ  soyuq  müharibənin  elan  edilməsindən  xeyli  əvvəl, 
1945-ci 
ilin  yayında  Azərbaycan  mühacirətinin  görkəmli 
xadimlərindən  olan  A.Fətəlibəyli-  Düdənginski  Böyük  Britaniyanın 
baş naziri K.Ettliyə və sonralar isə keçmiş baş nazir U.Çerçilə məktub 
göndərərək  kommunizmin  yayılmasının  qarşısını  almaq  üçün 
SSRİ-yə  qarşı  ideoloji-psixoloji  mübarizəni  başlamağı  tövsiyə 
etmişdi. 1946-cı il martın 5-də Böyük Britaniyanın keçmiş baş naziri 
U.Çerçilin ABŞ-ın Fulton şəhərindəki nitqi ilə soyuq müharibə elan 
edildi. 
Müharibədə  qazanılan  qələbə  nəticəsində  Avropa  və  Amerika 
ölkələrində  cəmiyyətin  inkişafında  yeni  keyfiyyət  dəyişiklikləri  baş 
verdi.  İtaliya,  Almaniya  və  Yaponiya  xalqları  diktaturadan  xilas 
olaraq  demokratik  yolla  inkişaf  etmək  xətti  götürdülər.  Avropa  və 
Amerika ölkələrinin müasir tarixində yeni dövr başlandı. 
368 


İSTİFADƏ EDİLMİŞ MƏNBƏ VƏ ƏDƏBİYYAT 
Ümumi vəsaitlər
 
-
 
Александров  В.В,  Новейшая  история  стран  Европы  и 
Америки. 1918-1945 гг. - М., 1986. 
-
 
Верт Н. История советского государства (1917-1991). Пер. 
с Франц. - М., 1996. 
-
 
Всемирная история. - М., 1997. 
-
 
Грозев  К.,  Попнеделев  Т.  Модерният  историк.  -  София, 
1999. 
-
 
Гренвил  Дж.  История XX  века.  Люди.  События.  Факты. 
Пер. с англ. - М., 1999. 
-
 
Энциклопедический  справочник.  Весь  мир  страны.  -  М., 
1999. 
-
 
Историография новой и новейшей истории стран Европы 
и Америки. - М., 1977. 
-
 
История  новейшего  времени  стран  Европы  и  Америки. 
1918-1945. - М., 1989. 
-
 
Кредер А.А. Новейшая история. XX век. - М., 1997. 
-
 
Кредер А.А. Словарь по новейшей истории. - М., 1998. 
-
 
Новейшая история зарубежных стран Европы и Америки. 
1917-1945. - М., 1989. 
-
 
Новейшая история стран Европы и Америки. XX век. В 
двух  частях.  Часть  1.  1900-1945.  Под  ред.  А.М.Родригеса  и 
М.В.Пономарева. - М., 2001. 
-
 
Fahir Armaoğlu. Siyasi tarih. 1789-1960. - Ankara, 1964. 
-
 
Язьков Е.Ф. История стран Европы и Америки в новейшее 
время. 1918-1945. - М., 2000. 
Almaniya 
-
 
Аникиев А.А. Аграрная политика нацистской Германии в 
годы второй мировой войны. - Ростов-на Дону, 1990. 
369 


-
 
Виск И.Я.Повседневной жизни в веймарской республике. 
- М., 1992. 
-
 
Буханов В.А.Гитлеровский “новый порядок” в Европе и 
его крах. - Екатеринбург, 1994. 
-
 
Галкин А.А. Германский фашизм. - М., 1987. 
-
 
Германия. Факты. - М., 2001. 
-
 
Hitler А. Kavğam. İstanbul, 1998. 
-
 
David P. Conradt. The German Policy. - New York, London, 
1987. 
-
 
Драбкин Я.С. Становление Веймарской республики. - M., 
1978. 
-
 
Энциклопедия третьего рейха. - М., 1991. 
-
 
Ерин М.Е Распад партийной системы и крах Веймарской 
республики. - Ярославль, 1992. 
-
 
Итоги войны. Выводы побежденных. М., 1999. 
-
 
Мазер В.Адольф Гитлер. - Ростов-на-Дону, 1998. 
-
 
Руве В. Как Гитлер пришел к власти. Германский фашизм 
и монополии. - М., 1985. 
-
 
Толанд Д.Адольф Гитлер. Т. 1-2. - М., 1993. 
-
 
Третий рейх. Трагедия парадов. - М., 1998. 
-
 
Фест И.Адольф Гитлер. Т. 1-3. - Пермь, 1993. 
-
 
Черняевский  Г.И.Большевизм  и  национал  социализм: 
сравнительный анализ двух форм тоталитаризма. - Харков, 1993. 
-
 
Ширер У.Взлет и падение третего рейха. Т.1-2. - М., 1991. 
Böyük Britaniya 
-
 
Бласфельд Е.Г.Английский левый лейборизм. 1918-1945 - 
Саратов, 1990. 
-
 
Виноградов К.Б. Девид Ллойд Джордж. - М., 1970. 
-
 
Гертман  Л.Е.  География,  история  и  культура  Англии.  - 
М., 1979. 
-
 
Грибин Н.П. Трагедия Ольстера. - М., 1959. 
370 


-
 
Curtis Keeble. Britian, the Soviet Union and Russia. - New 
York, 2000. 
-
 
John Mander. Great Britainer little England. - London, 1993. 
-
 
Peterham Liz. Britian in the 20-th century. - London, 2001. 
-
 
Роббинс К. Черчилл. - Ростов-на-Дону, 1997. 
-
 
Судейкин А.Г. Колониальная политика лейбористской 
партии Англии между двумя мировыми войнами. - М., 1976. 
-
 
Хатт А. Британский тредюнионизм. Краткая история. - 
М., 1981. 
-
 
Уктин А.И.Черчилль.Победитель двух войн.-Смоленск, 
1999. 
Fransa 
-
 
Егоров Ю.В. Народный фронт во Франции 
(внутриполитическая борьба во Франции в 1934-1938 гг.). - Л., 
1972. 
-
 
История Франции. 3-х тт. Т.З. - М., 1973. 
-
 
Кисельгоф И.С. История Франции в годы второй мировой 
войны. - М., 1975. 
-
 
Кузьмин М.И. Внутриполитическая борьба во Франции 
(1926-1932). - Л., 1975. 
-
 
Малафеев К.А. Луи Барту: политик и дипломат.-М., 1988. 
-
 
Молчанов Н.Н.Генерал де Голль. - М., 1988. 
-
 
Смирнов В.П. Движение сопротивления во Франции в 
годы второй мировой войны. - М., 1974. 
-
 
Смирнов В.П.Новейшая история Франции. 1918-1975.-М., 
1979. 
-
 
Перов Б.М.Эдуард Эррио: политическая биография. - 
Самара, 1996. 
-
 
ABŞ dövləti: Ümumi cizgilər. - Bakı, 2005. 
-
 
ABŞ konstitusiyası. - Bakı, 2005. 
-
 
Alexander L. Georce, Julietle L. Georce. Wodrow Wilson and 
Colonel House. - New York, 1964. 
371 


-
 
Amerika tarixinin əsas cəhətləri. - Bakı, 2005. 
-
 
Американские президенты: 41 портрет. - Ростов-иа- 
Дону, 1997. 
-
 
David А. Decce. The New Politics of American Foreign 
Policy. - New York, 1994. 
-
 
Henry A. Kissenger. American foreign Policy. - New York, 
1969. 
-
 
История США в 4-х тт. Т.З. - М., 1985. 
-
 
Королькова Е.И.Новый курс Рузвелта. - М., 1992. 
-
 
Кузнец Ю.Л. Вступление США во вторую мировую 
войну. - М., 1962. 
-
 
Лан В.И. США от первой до второй мировой войны. - М., 
1976. 
-
 
Мальков^В., Наджафов Д.Г. Америка на перепутье. 1929- 
1938. - М., 1967. 
-
 
Мальков В.Л. “Новый курс” в США. Социальные 
движения и социальная политика. - М., 1973. 
-
 
Мальков В.Л.Франклин Рузвелт. Проблемы внутренней 
политики и дипломатии. - М., 1988. 
-
 
Попова Е. Политика США на Дальном Востоке (1918- 
1922). - М., 1967. 
-
 
Robert Dallek, Franklin D. Roosivelt and American Foreign 
Policy. 1932-1945. - Oxford, 1995. 
-
 
Senator J. William Fulbright. The Crippled Giant. American 
Foreign policy and its domestic. Conseguences. - New York, 1945. 
-
 
Сивачев H.B., Языков E.A. Новейшая история США. - 
M., 1980. 
-
 
США: энциклопедический справочник. - М., 1988. 
-
 
Con Meynard Keyniz. Məşğulluq, mənfəət və pulun ümumi 
nəzəriyyəsi. - Bakı, 2001. 
-
 
Уткин A.И. Дипломатия Франклина Рузвелта. - ' 
Свердловск, 1990. 
-
 
Уткин А.И. Дипломатия Вудро Вилсона. - М., 1990. 
372 


İtaliya 
-
 
Алатри И. Происхождение фашизма. - М., 1961. 
-
 
Белоусов Л.С.Муссолини: диктатура и демагогия. - М., 
1993. 
-
 
История Италии. В 3-х тт. Т.З. - М., 1971. 
-
 
Камолова Н.П. Новейшая история Италии. - М., 1970. 
-
 
Камолова Н.П. Движение сопротивления и политическая 
борьба в Италии. 1943-1947. - М., 1972. 
-
 
Лопухов Б.Р. История фашистского режима в Италии. - 
М., 1977. 
-
 
Филатов Г.С.Восточный поход Муссолини. - М., 1968. 
-
 
Филатов Г.С. Крах итальянского фашизма. - М., 1973. 
-
 
Хибберт Кристофер. Бенито Муссолини: Библиография. 
Пер. с англ. - Ростов-на-Дону, 1998. 
-
 
Устрялов Н.В. Итальянский фашизм. - М., 1999. 
İspaniya 
-
 
Война и революция в Испании. 1936-1939. - М., 1968. 
-
 
Гарсиа X. Диктатура Примо де Ривера. - М., 1963. 
-
 
Гарсиа X. Испания. XX Века. - М., 1966. 
-
 
Даме Х.Г. Франсиско Франко. - Ростов-на-Дону, 1999. 
-
 
Испания. 1918-1972. Исторический очерк. - М., 1974. 
-
 
Пономарева Л.В.Испанский национализм 20-го века. - 
М.. 1989. 
-
 
Престон П.Франко. - М., 1999. 
Avstriya 
-
 
Австро-Венгрия: Опыт многонационального 
государства. - М., 1995. 
-
 
Бадэр О.Австрийская революция 1918 г. - М., 1925. 
373 


-
 
Миронов Д.А., Перцев А.В.Австромарксизм, позивитизм и 
рабочее движение. - Свердловск, 1990. 
-
 
Полтовецкий М.А. История Австрии. 4.2. - М., 1992. 
-
 
Рубинштейн Е.И. Крушение Австро-Венгерской монархии. 
- М., 1963. 
-
 
Турок В.М. Очерки истории Австрии. 1918-1929. - М., 1962. 
-
 
Турок В.М. Очерки истории Австрии. 1929-1938. - М., 1965. 
-
 
Швитчер В.Я.Социал-демократия Австрии. - М., 1987. 
Macarıstan 
-
 
История Венгрии. В 3-х тт. Т.З. - М., 1972. 
-
 
Краткая история Венгрии. - М., 1991. 
-
 
Пушкаш А.И. Венгрия в годы второй мировой войны. - М., 
1966. 
Rumıniya 
-
 
Ерещенко М.Д. Королевская диктатура в Румынии. 1938- 
1940. - М., 1979. 
-
 
Ion Bulei. А short History of Romania. - Bucharest, 1997. 
-
 
История Румынии. В 2-х тт. Т. 2. - М., 1971. 
-
 
Краткая история Румынии: с древнейших времен до наших 
дней. - М., 1987. 
Kanada, Argentina, Braziliya, Meksika 
-
 
История Латинской Америки. 70-е гг. XIX в. - 1918 год, М., 
1995. 
-
 
Лавров Н.М. Мексиканская ревелюция 1910-1917 гг. - М., 
1972. 
-
 
Новейшая история стран Латинской Америки. - М., 1982. 
374 


-
 
Очерки истории Аргентины. - М., 1961. 
-
 
Очерки истории Бразилии. - М., 1962. 
-
 
Очерки новой и новейший истории Мексики. 1810-1945. - 
М., 1960. 
-
 
Строганов А.П. Новейшая история стран Латинской 
Америки. - М., 1995. 
-
 
Янчуг И.И. Политика США в Латинской Америке. 1918- 
1928. - М., 1982. 
Beynəlxalq münasibətlər 
-
 
Diplomatik ensiklopediya. - Bakı, 2005. 
-
 
Документы по истории мюнхенского сговора. 1937-1939. 
- М., 1979. 
-
 
Документы и материалы кануна второй мировой войны. 
1937-1939 гг. В 2-х тт. - М., 1981. 
-
 
Дух Рапалло: советско-германские отношения. 1925- 
1933. М., 1997. 
-
 
Европа в международных отношениях. 1917-1939. - М., 
1979. 
-
 
Европа между миром и войной. 1918-1939. - М., 1992. 
-
 
Ennio Di Nolfo. The History of the International Relations, 
1918-1993. Part 1-2. - Ekaterinburg, 1998. 
-
 
Fətəliyev M. Türkiyə diplomatiyası və Balkanlar. - Bakı, 1995. 
-
 
Həsənov Ə. Müasir beynəlxalq münasibətlər və Azərbaycanın 
xarici siyasəti. - Bakı, 2005. 
-
 
Həsənov C. Azərbaycan beynəlxalq münasibətlər sistemində 
(1918-1920). - Bakı, 1993. 
-
 
Илюхина P.M. Лига Наций. 1919-1934. - M., 1982. 
-
 
История дипломатии. В 5-х тт. ТТ. 3-4. - М,, 1974-1975. 
-
 
История международных отношений и внешней политики 
СССР. 1917-1987. В 3-х тт. Т.1. - М., 1986. 
-
 
Kenneth Waltz, George Н. Quester. Uluslararası ilişkiler 
kuramı ve dünya siyasal sistemi. - Ankara, 1982. 
375 


-
 
Qasımov M. Xarici dövlətlər və Azərbaycan (aprel işğalından 
SSRİ  yaradılana  qədərki  dövrdə  diplomatik-siyasi  münasibətlər).  - 
Bakı, 1998. 
-
 
Qasımov M., Abdullayev M. Beynəlxalq münasibətlər tarixi. 
XX əsr. I hissə. 1900-1945-ci illər. - Bakı, 1998. 
-
 
Qasımov  M.  Birinci  dünya  müharibəsi  illərində  böyük 
dövlətlərin Azərbaycan siyasəti. 3 hissədə. II hissə, - Bakı, 2001. 
-
 
Qasımlı  M.  Birinci  dünya  müharibəsində  böyük  dövlətlərin 
Azərbaycan siyasəti. 3 hissədə. III hissə. - Bakı, 2004. 
-
 
Lozan-Montrö. - Lefkoşa, 1987. 
-
 
Ллойд Джордж. Правда о мирных договорах. ТТ.1-2. - М., 
1957. 
-
 
Salahi  R.  Sonyel.  Türk  kurtuluş  savaşı  ve  dış  politika.  I.  - 
Ankara, 1987. 
-
 
Севастьянов  Г.Н.  Политика  великих  держав  на  Дальнем 
Востоке накануне второй мировой войны. - М., 1961. 
-
 
Сиполс  В.Я.  Дипломатическая  борьба  накануне  второй 
мировой войны. - М., 1989. 
-
 
Советско-германские отношения от переговоров в Брест- 
Литовске  до  подписания  Раппальского  договора.  1917-1922  гг. 
(Сборник документов). В 2-х тт. - М., 1968. 
-
 
Турок В.М. Локарно. - М., 1949. 
-
 
Язькова  А.А.  Малая  Антанта  в  европейской  политике. 
1918-1925 гг. - М., 1974. 
İkinci dünya müharibəsi 
-
 
Алон Булок. Гитлер и Сталин. Жизнь и деятельность. ТТ. 
1-2. - М., 1994. 
-
 
Антифашистское  движение  сопротивления  в  странах 
Европы в годы второй мировой войны. - М., 1962, 
-
 
Бережков  В.М.  С  дипломатической  миссией  в  Берлин. 
1940-1941. - М., 1966. 
376 


-
 
Бережков  В.М.  Страницы  дипломатической  истории.  - 
М., 1987. 
-
 
Иванов  Л.Н.  Очерки  международных  отношений  в 
период второй мировой войны (1939-1945 гг.). - М., 1958. 
-
 
История войны на Тихом океане. В 5-х тт. - М., 1957-’ 1958. 
-
 
История второй мировой войны. 1939-1945. В 12 гг. - М., 
1973-1982. 
-
 
Кулиш  В.М.  История  открытия  второго  фронта.  -  М., 
1971. 
-
 
Переписка  председателя  Совета  Министров  СССР  с 
президентом  США  и  премьер-министром  Великобритании  во 
время Великой Отечественной войны 1941-1945 гг. ТТ. 1,2. - М., 
1957. 
-
 
Позднеева  Л.В.  Англо-американские  отношения  в  годы 
второй мировой войны. - М., 1969. 
-
 
Самсонов А.М. Вторая мировая война (1939-1945). - М., 
1990. 
-
 
Семиряга  М.И.  Тайны  Сталинской  дипломатии.  1939- 
1941. - М., 1992. 
-
 
Советский  Союз  на  международных  конференциях 
периода Великой Отечественной войны. 1941-1945 гг. В 6-ти тт. 
- М., 1978-1980. 
-
 
Советско-английские  отношения  во  время  Великой 
Отечественной войны. 1941-1945 гг. Документы и материсшы. 
В 2- 

зт. - М., 1984. 
-
 
Советско-американские  отношения  во  время  Великой 
Отечественной войны. 1941-1945. Документы и матерИсШы. В 
2-х тт. - М., 1984. 
-
 
Советско-французские  отношения  во  время  Великой 
Отечественной  войны.  1941-1945.  Документы  и  материалы.  В 
2-х тт. - М., 1983. 
-
 
Сосинский С. Акция “Аргонавт”. - М., 1970. 
377 


-
 
Тегеран, Ялта, Потсдам. Сборник документов. - М., 1971. 
-
 
Типпельскирх К. История второй мировой войны. - Т.1- 2 
Спб., 1994. 
-
 
Həsənli С. Güney Azərbaycan: Tehran-Bakı-Moskva arasında 
(1939-1945). -Bakı, 1998. 
-
 
Qasımov M. Beynəlxalq münasibətlərdə Azərbaycan 
məsələsi. -Bakı, 1993. 
-
 
Черчилль У.Вторая мировая война. Т. 1-3. - М., 1991. 
378 


MUSA QASIMLI 
(Musa Cəfəroğlu Qasimli) 
tarix elmləri doktoru, professor 
AVROPA VƏ AMERİKA ÖLKƏLƏRİNİN MÜASİR TARİXİ 
2 hissədə 
1 hissə (1918-1945-ci illər) 
Ali məktəblər üçün dərslik 


 
Bilgisayar tərtibatçısı; Rahilə Məmmədova 
Dizayner: Süleyman İsgəndərov 
Çapa imzalanmışdır: 09.06.2007 
Kağız formatı: 60x84 1/16 
Həcmi: 23,75 ç.v. 
Sifariş: 162 
Sayı: 500 
Kitab "ADİLOĞLU" nəşriyyatında 
nəşrə hazırlanmışdır. 
Ünvan: Bakı şəh.. Süleyman Rəhimov küç., 195,mənzil 17 
Tel.: 418-68-25; faks: 498-08-14; 
Web: 
www.adiloglu.az
E-mail: info@ adiloglu.az 
"TS" mətbəəsində hazır diapozitivlərdən 
istifadə olunmaqla ofset üsulu ilə çap edilmişdir. 
Ünvan: f.Məmmədov küçəsi, 1059;
 
Tel.: 418-16-34 

Yüklə 2,54 Kb.

Dostları ilə paylaş:
1   ...   112   113   114   115   116   117   118   119   120




Verilənlər bazası müəlliflik hüququ ilə müdafiə olunur ©genderi.org 2024
rəhbərliyinə müraciət

    Ana səhifə