Book · January 013 citation reads 419 1

orqali bog‘lanishi.





⁸ Biologiya. Ensiklopedik lug‘at. – T.: O‘SEBR, 1988. 101-b.


⁹ Н.Ф. Реймерс. Надежды на выживание человечества: Концептуальная экология. – М.: «Россия молодая». Экология, 1992. C.
214–282.


¹⁰ O.Fayzullayev. Falsafa va fanlar metodologiyasi. – T.: Falsafa va huquq nazariyasi nashriyoti, 2006; N. Shermuhamedova. Falsafa va fan metodologisi. – T.: O’zMU nashriyoti, 2005; Fanlar. O‘zbekiston Milliy ensiklopediyasi, 9 -jild. 182-b.


¹¹ Fanlar. O‘zbekiston Milliy ensiklopediyasi, 9-jild. 182-b.


¹² Общегеографические понятие. Теоретическая география// Вопросы географии, 1971, №88; И.П. Герасимов. Роль географии в познании современного мира / Перспективы географии// Вопросы географии, 1976. №100. C. 11


¹³ A.N. Nigmatov. Tabiiy geografik fanlarning nazariy muammolari // Monografiya. – «Fan va texnologiya» nashriyoti, 2010. 202-b.
Meditsina, sotsiologiya, ijtimoiy fanlar ham tirik organizmlardan bo‘lmish insonlarning o‘ziga xos xususiyatlari, rivojlanishi va taraqqiyot bosqichlari, harakat qilish va uyushish qonuniyatlarini atrof tabiiy muhitga bog‘liq ravishda bir tomonlama o‘rganadi.
Yer haqidagi fanlar (Umumiy yer bilimi, Tuproqshunoslik, Geologiya, Gidrologiya, Klimatologiya kabi) yer usti va yer ostida organizmlarning kelib chiqishi, tarqalishi, rivojlanishi qonuniyatlarini atrof tabiiy muhit bilan bog‘liq holda bir tomonlama tadqiq qiladi.
Iqtisod, informatika va matematikaga oid fanlar tabiat va jamiyat o‘rtasidagi munosabatlarni son va sifat jihatidan baholaydi, modellashtiradi. Fizika va kimyo fanlari ushbu jarayonlarning mazmun va mohiyatini o‘ziga xos ravishdagi qonuniyatlar asosida ochib beradi.
Umuman olganda, ekologiya fani yuzaga kelguniga qadar yuqorida nomlari tilga olingan fanlar tabiat va inson o‘rtasidagi barcha munosabatlarni ochib bergandek tuyiladi. Shuning uchun ham keng qamrovli fanlar orasida ekologiyaga o‘rin bormikan, degan o‘rinli savol tug‘iladi.
Bizga ma’lumki, zamon taraqqiyoti (ayniqsa, XX va XXI asrlarda) fanlarni tarmoqlashuviga olib kelmoqda. Aynan eng ommaviy tus olayotgan fan sohasi ikki yoki bir necha fanlar «chorrahasida unib chiqmoq»da. Bu tabiiy va obyektiv jarayondir. Fizika, matematika, kimyo, falsafa, geografiya, biologiya kabi «sof fanlar»ga amaliy ehtiyoj kamaya bormoqda. Chunki, bir tomondan, ular o‘z imkoniyatlarini kamaytirgan bo‘lsalar, ikkinchi tomondan, jamiyatda va, ayniqsa, tabiatda bir-biri bilan bog‘lanmagan, biri ikkinchisidan kelib chiqmaydigan hodisa va jarayonlar yo‘q. Hamma jarayon va hodisalar uzviy bog‘liqlikda va o‘zaro aloqadorlikdadir. Ekologiya esa inson va tabiatni har tomonlama, uzviy bog‘langan va aks sadoli hodisa va jarayon sifatida o‘rganadi hamda ularga oid aniq bir amaliy tavsiyalar bera oladi.

5.