Boshqaruv psixologiyasi

RAHBAR SHAXSI TIPOLOGIYASI
Boshqaruv faoliyatida rahbar shaxsi va lider shaxsiga oid psixologik fazilat va sifatlar.Boshqaruvda muloqot usulining afzal va o‘ziga xos tomonlari.Rahbar shaxsiga zarur bo‘lgan xislatlar:tashkilotchilik,tinimsiz mehnat,talant,temperament.Muloqotda idrok jarayoni. Faoliyat uslubiga ko‘ra: avtoritar, demokratik,liberal, pedantik, aralash.Faoliyat xususiyatiga ko‘ra: universal, biryoqlama.
K.K.Platonov. - Extimol, u mashhur olim, buyuk donishmand, a’lo darajadagi shoir bulishi mumkin, ammo hech qachon komil va buyuk inson bulolmaydi» Ikkinchi guruh xarakterlilar muayyan tamoyillarga asoslanib uz xulqini, uz faoliyatini ongli boshsara oladi. Kuygan maksadi yulida paydo bulgan tusiqlarni engishga intiladi va unga erishadi. Bu tur rahbarning yaxshi fazilatlari odat va kunikmalari kupchilikka manzur buladi. SHunga qaramasdan, bunday rahbarlarning ham xulq-atvori, xatti- harakatlari, fe’l-atvori qarida qarama-qarshi fikrlar, muloxazalar paydo bulishi mumkin. Bunday qarama-qarshilik kup orzu-istaklarni, rejalarni vujudga keltiruvchi, jadal ortib borayotgan jamoaviy ehtiyojlarni va ularni amalga oshirish uchun cheklangan hajmda kup jihatdan etarli bulmagan imkoniyatlar urtasidagi qarama-qarshiliklardir. Extiyojlarning imkoniyatlarga mos kelmasligi raxbar bilan jamoada ishpaydigan kichik va urta rahbarlar urtasida ham qarama-qarshilikni keltirib chiqarishi mumkin. CHunki yosh, tashabbuskor, talabchan raxbar uzining juda kup istaklarini, «xohlayman»larini amalga oshirishga intiladi, katta yoshli, kup yillik hayotiy tajribaga ega bulgan, uzini tevarak-atrofidagi odamlarga katta imko- niyatga ega raxbar qilib uxshatish, tenglashtirish istagida uzini kuchli, qurqmas va epchil qilib kursatishga harakat qiladi. Ana shunday «xohlayman», «kerak», «o‘zim bilaman» kabi shaxsiy tushunchalar ba’zan yosh raxbar bilan jamoa a’zolari urtasida qarama-qarshi, keskin vaziyatni keltirib chiqarishi mumkin. Tajribali tadbirkor rahbarlarning fikr-mushohadalari, yosh, tajribasiz rahbarning tafakkuridan ancha farq qilib, uning mushohadalari bir qadar yuksak darajada umumlashganligi bilan ajralib turadi. Bu tur rahbarlar uz mulohazalariga etarli dalillar keltira oladi. Bulkusi tadbirkor, yosh, layoqatli rahbarlar shaxsining psixologiyasida uziga katta baho berish - eng muhim salbiy xarakter xususiyatlaridan biridir. SHu holatni ham eslatish zarurki, yosh razhbarlar uzlarining xulq-atvorlariga, voqealarga ortiq darajada emotsional holatda qaraydilar, uzining qadr-qimmati va qobiliyatiga bir-muncha ortiqcha baho berib yuboradilar.SHu tariqa uz-uzini anglash va ortiq darajadagi xissiy quzgaluvchanlikning davomli ta’sirda yosh raxbarlar uz qadr-qimmatining kamsitilishiga nisbatan haddan tashqari sezgir va juda kuchli ta’sirlanadigan qilib quyadi.