Böyük şəxsiyyətlər bütün dünyaya məxsusdur

38 
 
rəssam deyildir”. Lakin bəzi tarixçilər onun rəssamlığını heykəltəraşlıq bacarığı ilə 
müqayisə edirlər. Panorama şəklindəki tavan xristianlıqdan əvvəlki peyğəmbərləri 
bütpərəst sivillalarla tarazlıqda təsvir edirdi. Burada “Köhnə Vəsiyyət”dən doqquz 
tarixi əhvalat nəql edilirdi, onlar Xristin əcdadları kimi göstərilirdi. 
Mikelancelo layihəni öz üzərinə götürməyə məcbur oldu, lakin uzun müddət 
Papa  da  daxil  olmaqla,  heç  kəsə  öz  işinə  baxmağa  icazə  vermədi.  Yulinin 
narahatlığı  artırdı,  tavandakı  işin  nə  vaxt  qurtaracağını  gözləmək  onu  boğaza 
yığmışdı. Nəhayət, Mikelancelo Papanın tələblərinə cavab verdi ki, tavandakı iş o 
vaxt başa çatacaqdır ki, “bu məni bir rəssam kimi məmnun etsin”. Papa bu sözlərə 
belə  cavab  qaytardı:  “Və  siz  istəyirsiniz  ki,  bizi  məmnun  edəsiniz  və  işi  tezliklə 
qurtaracaqsınız”. Həm də Mikelanceloya hədə gəldi ki, əgər “tezliklə tavandakı işi 
qurtarmasan”  Papa  “onu  üstündə  işlədiyi  nərdivandan  aşağı  atacaqdır”.  Papanın 
hiddətindən qorxan Mikelancelo “vaxtı itirmədən bütün lazım olan işləri gördü” və 
tavandakı  işi  tezliklə  başa  çatdırdı.  Bu  əsər  Qərb  rəssamlığı  tarixində  ən  böyük 
incilərdən biri oldu. 
Bu  əsərində  o,  insanın  ilk  günaha  batmasını  Bibliyanın  “Başlanğıc” 
kitabından  götürdüyü  doqquz  səhnə  kimi  təsvir  etmişdi.  Buradakı  “Adəmin 
yaranması”  səhnəsində  yaxşı,  dəqiq  proporsiyalanmış  fiquralı  Adəmin  ilahi 
qığılcımı  gözlədiyini  göstərir.  Adəm,  digər  kişi  fiquraları  kimi  insan  varlığının 
ideal  tipini  açır.  Yaxşı  neoplatonik  dəbdə  olan  bu  fiquraların  gözəlliyi  ilahi 
füsunkarlıq  mənasını  verməli  idi.  Ən  gözəl  bədən  isə  Allaha  daha  çox  bənzəyən 
fiqura idi.  
Sikstin  kapellasının  tavanındakı  rəngkarlıq  siklində  rəssamın  yaratdığı 
möhtəşəm,  təntənəli,  bütövlükdə  və  detallarda  çox  asanlıqla  müşahidə  edilən 
kompozisiya, fiziki və ruhi gözəlliyə bir himn kimi, Allahın və onun özünə bənzər 
şəkildə yaratdığı insanın yaradıcılıq imkanlarının təsdiqi kimi qəbul edilir. O, dörd 
il ərzində nəhəng plafonun divar naxışı üzərində heç bir köməyə ehtiyac duymadan 
yalnız öz əli ilə işlədi. Bu plafonun sahəsi 600 kv. metr idi. Bibliyadakı süjetlərdən 
doqquz  kompozisiya  çəkilmişdi,  burada  dünyanın  yaranmasından  tutmuş,  yer 
üzərindəki  ilk  insanlara  qədər  hər  şey  təsvir  olunurdu:  “İşığın  qaranlıqdan 
ayrılması”, “İlk günaha batma”, “Daşqın”, “Nuhun sərxoş olması” və s. Hətta allah 
obrazında  təsvir  olunan  əzəmətli  nəhəng  qocada  hər  şeydən  əvvəl  yaradıcı 
coşqunluq diqqətə çatdırılır. Bu onun əlinin hərəkətlərində ifadə olunur. Elə bil ki, 
bu əllər həqiqətən dünyanı yaratmağa və ilk insana həyat verməyə qadirdir. Titan 
qüvvəsi,  intellekt,  uzağı  görən  müdriklik,  əzəmətli  gözəllik  peyğəmbərlərin  – 
hüznlü İeremiyanın, poetik ilhamlı İsayyanın obrazlarını xarakterizə edir. 
Romadakı bazilikanın Sikstin kapellasının plafonunda çılpaq kişi rəsmləri ilə 
o,  möhtəşəm  yaradıcılığının  apogeyinə  çatdı.  O,  kişi  fiquralarını  şöhrətləndirirdi. 
Bunun  üçün  uzun  müddət  anatomiyanı  öyrənmişdi.  O,  hesab  edirdi  ki,  bunlar 
“Allahın özünü açıb göstərən bir rübənddir”. 
Mikelancelonun ideal gözəllik axtarışını biz mərmərdən yonulmuş “David” 
heykəlində  də  görürük.  Heykəltəraş  yaradıcılığında  inqilabi  tapıntılardan 
yorulmurdu, burada da Bibliya mətninə məhəl qoymayaraq Qoliafı məğlub edən bu 
zəif bədənli çoban oğlanı gözəl bədənə və cazibədar sifətə malik olan bir gənc kişi 

---

39 
 
kimi  təsvir  etmişdir.  Mikelancelo  bu  əsəri  ilə  insan  bədəninin  gözəlliyini  vəsf 
edərək, insan varlığını şərəfləndirirdi. 
1514-cü  ildə  Florensiyada  ona  Mediçi  San  Lorentso  kilsəsinin  fasadını 
yaratmaq  sifarişini  verirlər  və  o,  artıq  dünyadan  köçmüş  Papa  II  Yulinin 
qəbirüstünü yaratmaq üçün üçüncü müqaviləni imzalayır. 
1534-1541-ci  illərdə  elə  həmin  Sikstin  kapellasında  Papa  III  Pavel  üçün 
dramatizmlə dolu olan, möhtəşəm “Qiyamət günü” freskasını yaradır. Öz gözəlliyi 
və əzəməti ilə Mikelancelonun  arxitektura işi olan Kapitoli  meydanının ansamblı 
və həmçinin Vatikan kilsəsinin qübbəsi hələ də heyranlıq obyekti kimi qalır. 
Bu dövrdə onun şəxsi həyatında da əlamətdar hadisə baş verir. 1536-cı ildə 
Romaya  gələn  43  yaşlı  şairə  Vittoriya  Kolonna  –  markiza  Peskara  ilə  61  yaşlı 
Mikelancelonun  ehtiraslı  məhəbbət  macərası  başlanır.  Öz  böyük  platonik 
məhəbbətinə Mikelancelo bir neçə alovlu sonet həsr etmişdi. O, bu qadının yanında 
bir çox saatlarını keçirirdi. Vittoriya yeganə qadın idi ki, Mikelancelo ona möhkəm 
bağlı  idi.  “O,  bu  qadını  pyedestala  çıxardı,  lakin  ona  olan  məhəbbətini  çətin  ki, 
fiziki yaxınlıq saymaq olardı. O, rəfiqəsini “qadında kişi” (un uoma in una donna) 
adlandırırdı.  Bu,  fikirlərin,  bütöv  ağılın,  zərif  müşahidənin  və  istehzanın  canlı 
mübadiləsinin nadir nümunəsi idi”.  
1546-cı  ildən  həyatının  sonuna  qədər  Mikelancelo  Müqəddəs  Pyotr 
kilsəsinin  və  Romadakı  Kapitoli  ansamblının  tikintisinə  rəhbərlik  etdi.  Onu  gözü 
götürməyənlər  böyük  heykəltəraşı  biabır  etmək  üçün  Papanı  dilə  tutub  kilsənin 
tikintisini  ona  tapşırmağa  inandırmışdılar,  axı  vaxtilə  rəssamlığa  da  o,  məcbur 
edilmişdi  və  onun  üçün  yeni  olan  arxitektura  işindən  nəinki  qorxmadı,  ona 
girişməklə  əslində  bu  sahədə  də  dühasının  yeni  bir  zəfərini  çala  bildi.  Onun 
layihəsi əsasında kilsə binasının  çox  iri və analoqu  olmayan  qübbəsinin  tikilməsi 
ilə Mikelancelo memarlıqda da öz adını əbədiləşdirdi. 
Mikelancelonun  poetik  əsərləri  343  sonetdən,  madriqaldan  ibarət  olmaqla 
“ruhi tərcümeyi-hal” xarakteri daşıyır. Corco Vazariyə yazdığı sonet “onun ikinci 
uşaqlıqda  olduğunu  sübut  etmək  üçün”  idi.  Mikelancelo  vaxtından  çoxunu 
məhəbbət  şeirləri  yazmağa  həsr  edirdi.  50-yə  qədər  epitafiya  yazmışdı.  Vazariyə 
göndərdiyi  məktubunda  yazırdı:  “Sən  deyəcəksən  ki,  mən  qocayam  və 
sərsəmcəsinə  sonetlər  qoşuram.  Lakin  o  vaxtdan  çoxları  deyir  ki,  mən  ikinci 
körpəliyimdəyəm,  arzu  etmişəm  ki,  özümə  aid  olan  işi  görüm”.  O,  yazdıqlarının 
nəşr edilməsinə icazə verməkdə tərəddüd edirdi. Yalnız ölümündən sonra əsərləri 
çap olundu və o, şair kimi tanındı. 
Onun  ömür  yolu  adlanan  xalçanın  uzun  toxunuşu  hesabına  Mikelancelo 
özünün  arzusuna  zidd  olaraq  Renessans  adamı  idi  və  Vazari  Renessansda  onu 
inkarnasiya  kimi  görürdü.  Humanist  eranın  məhsulu  olmaqla  Mikelancelonun 
zənginləşmiş  maraqları  onu  geniş  və  universal  qaydada  bu eranı  ağuşuna  almağa 
aparıb çıxardı. O, öz ömrü boyu bütpərəst humanizm ilə xristian ortodoksiyasının 
arasındakı  ziddiyyətləri  barışdırmağa  çalışmışdı.  Gəncliyində  və  yaşlı  vaxtında 
yunan-roman  mifologiyasının  obrazlarını  xristian  teoqoniyasının  şəxsiyyətləri  ilə 
tarazlaşdırırdı. 

---