Böyük şəxsiyyətlər bütün dünyaya məxsusdur

36 
 
istedad onun sahibinin dühasının geniş üfüqlərini, əlçatmazlığını aşkara çıxardı. O, 
İntibahın  elə  böyük  sənətkarlarından  biridir  ki,  insan  varlığının  bütün 
rəngarəngliyini dərk etmiş, qeyri-adi istedadı hesabına onu öz yaradıcılığında əks 
etdirmişdir. 
Reformatsiya  da  öz  mövcudluğuna  görə  müəyyən  mənada  Mikelanceloya 
borclu  idi.  Roma  Papası  II  Yuli  indulgensiyaları  satmağı  o  qədər  çoxaltmışdı  ki, 
özünə  füsunkar  bir  sərdabə  tikdirə  bilsin,  bunu  isə  Mikelancelo  yaratmalı  idi. 
İndulgensiyalara,  bu  vasitə  ilə  kilsənin  adamlardan  pul  yığmasına  etiraz  əlaməti 
olaraq  Martin  Lüter  və  digərləri  qiyam  qaldırdılar  və  xristian  kilsəsi  nəticədə  iki 
hissəyə  bölündü.  Mikelancelo  özü  də  deyirdi  ki,  Allahın  mərhəmətini  pulla  satın 
almaq olmaz, onu qazanmaq da olmaz. Allah, bəndəsinə özü mərhəmət göstərir. 
Mikelancelo həm də barokko üslubunun atası hesab olunur. Çünki o, Sikstin 
kapellasının  plafonunda  olan  kimi  qəribə  görünüşlü  obrazlar  yaratmışdı.  Bütün 
bunları nəzərə aldıqda, Mikelancelo rəssamlıq tarixində çox təsirli rol oynamışdır. 
Uilyam  Şekspir  anadan  olan  ildə  Mikelancelo  ölmüşdü  və  heykəltəraşın 
həyatı  həftəbəhəftə  olmasa  da,  aybaay  yenidən  təsvir  oluna  bilərdi.  Bu  təfsilatlar 
onun başqalarına yazdığı və özünə yazılan məktublardan çıxarıla  bilərdi. Müasiri 
Corco  Vazari  isə  onun  maraqlı  tərcümeyi-halını  yazmışdı.  Görkəmli  amerikan 
yazıçısı  İrvinq  Stounun  1961-ci  ildə  yazdığı  “Əzablar  və  sevinclər”  romanı 
Mikelanceloya  həsr  olunmaqla,  əsərdə  Vazarinin  qələmindən  çıxan  təcrümeyi-
haldan geniş istifadə edilmişdir. 
Mikelancelo  1475-ci  ildə  Toskana  əyalətindəki  Apetso  yaxınlığındakı  kiçik 
Kapreze şəhərində yoxsullaşmış zadəgan Lyudovik Buanopottinin ailəsində anadan 
olmuşdu,  indi  şəhərin  adına  rəsmi  qaydada  “Mikelancelo”  sözü  də  əlavə 
olunmuşdur.  O,  anadan  olandan  sonra  ailə  Florensiyaya  köçmüşdü.  Altı  yaşı 
olanda  anasını  itirmişdi.  O,  həyatı  boyu  atasına  və  beş  qardaşına  çox  bağlı 
olmuşdu. Kənddəki dayənin himayəsinə verilmiş, burada ər və arvad Topolinolar 
onu  tərbiyə  etmişdilər.  Bu  oğlan  yazmaqdan  və  oxumaqdan  əvvəl  gili  qatıb 
yoğurmağı və tişədən istifadə etməyi öyrənmişdi. Bunu o, dostu Vazariyə sonralar 
özü  danışmışdı.  On  üç  yaşında  Domeniko  Girlyando  onu  emalatxanasında 
şagirdliyə götürmüşdü. Bir ildən sonra o, digər heykəltəraşın məktəbinə keçdi, bu 
məktəb isə Florensiyanın həqiqi ağası Lorentso de Mediçinin himayəsi altında idi. 
Mediçi  Mikelancelonun  istedadına  bələd  olur  və  ona  himayəçilik  göstərir. 
İki il (1490-1492-ci illər) ərzində o, Mediçilərin sarayında qalır. 
Onun  “birinci  rəssamlıq”  adlandırdığı  heykəltəraşlığa  güclü  sevgisi 
yaranmışdı.  Bu  müddətdə  o,  “Pilləkənlər  yanında  madonna”  və  “Kentavrların 
döyüşü”  heykəllərini  yaratmışdı.  O,  Lorentso  Mediçidən  kiçik  məbləğdə  təqaüd 
alırdı. Lorentso 1492-ci ildə öldükdən sonra Mikelancelo sakitcə Bolonyaya qaçdı 
və orada yaşadı. Burada üç kiçik heykəl yondu. Yenidən Florensiyaya qayıtdıqdan 
sonra  “Müqəddəs  Yoxannes”  və  “Yatan  Kupidon”  heykəllərini  yaratdı.  Ağacdan 
“Çarmıxa çəkilmə” heykəlini yondu.  
Mərmər “Kupidonu” satın alan kardinal Rafael Riario rəssamı işləmək üçün 
1496-cı ildə Romaya dəvət edir. Ona görə ki, Roma “adamın nəyə layiq olduğunu 
nümayiş  etdirmək  üçün  geniş  meydan”  idi.  Burada  o,  bir  bankir  üçün  “Vakx” 

---

37 
 
heykəlini yondu. Sonra isə yaradıcılığında mühüm yer tutan xristian mövzularına 
keçdi.  O,  mərmərdən  “Pyeta”  –  “Xristə  yas  tutmaq”  heykəlini  yondu  və  heykəl 
indiyədək Müqəddəs Pyotr kilsəsini bəzəyir. Burada oğlu İisusu ağlayan və elə bil 
ki, gəncliyə məxsuz cizgiləri olan bakirə qadın təsvir olunur. “Pyeta”sında (“Xristə 
yas tutmaq”) Mikelancelo elə bir mövzuya müraciət etmişdi ki, həmin vaxta qədər 
bu mövzu daim yalnız günahı yumaq ideyası ilə əlaqələndirilirdi. 23 yaşlı sənətkar 
isə,  əksinə,  Madonnanın  doğma  ölü  oğlu  ilə  əvvəllər  heç  vaxt  rast  gəlinməmiş 
təsvirini təklif edir. Bu qadının gənc qız sifəti vardı, lakin bu, heç də yaşın əlaməti 
deyildir, bu təsvir elə bil ki, zamandan kənar bir təsəvvür yaradır. Yaşlı oğlu ölən 
qadın bakirəlikdən xəbər verir. Vazari Madonnanın məhz “ilahi gözəlliyi” barədə 
söhbət  açır.  Mikelancelo  özünü  və  bizi  təsvir  edilən  fiqurların  ilahi  təbiətinə  və 
ilahi təyinatına inandırır. Gözəllik barədəki insan meyarlarına uyğun olaraq onlara 
kamil füsunkarlıq və bunun nəticəsi kimi ilahi gözəllik bəxş edir. Burada günahın 
yuyulmasının  şərti  kimi  əzab  o  qədər  də  göstərilmir,  bunun  əvəzində  ona 
yiyələnmənin nəticəsi kimi məhz gözəllik meydana çıxır. 
1501-ci  ildə  Florensiyaya  döndükdən  sonra  Madonnanın  4  heykəltəraşlıq 
obrazını  yaradır.  1504-cü  ildə  mərmərdən  “David”  heykəli  üzərində  işini  başa 
çatdırır. Ona bağışlanmış iri  mərmər daşında çat olduğundan sol çiynini nisbətən 
qısa etmiş və bunun üstünü örtmək üçün həmin çiyninə qaldırılmış əlində sapand 
tutduğunu  təsvir  etmişdi.  Əslində  heykəltəraş  bu  yaraşıqlı  obrazda  Bibliya 
təsvirlərindən  uzaqlaşmışdır.  Çünki  “Köhnə  Vəsiyyət”də  David  cılız  bədənli  bir 
çoban  uşaq  kimi  göstərilir,  heykəldə  isə  qəddi-qamətli,  düzgün  proporsiyalara  və 
cazibədar  sifətə  malik  olan  bir  gənc  təsvir  edilir.  Mikelancelo  qəsdən  bu  yolu 
seçmişdi, heykəl Florensiyanın mənəvi qüdrətinin alleqoriyası idi. 
1505-ci  ildə  Papa  II  Yuli  tərəfindən  heykəltəraş  Romaya  çağırılır  və  Papa 
ona özü üçün qəbirüstü düzəltməyi sifariş verir. Mərmərlə işləmək üçün səkkiz ay 
ərzində Toskanadakı məşhur Karrar ağ mərmər karxanasında olur. 
1505-1545-ci illərdə fasilələrlə qəbirüstü heykəllər üzərində işləyir, bu vaxt 
“Moisey”, “Əli-qolu bağlanmış qul”, “Ölən qul” və “Liya” heykəllərini yaradır. 
1506-cı  ildə  sözləşdiyi  Papa  II  Yuli  ilə  Bolonyada  barışır  və  Pontifik  ona 
özünün bürünc heykəlini tökməyi sifariş verir. Sonrakı ili o, həmin sifariş üzərində 
işləyir. 
1508-ci  ilin  mayında  II  Yulinin  xahişi  ilə  Sikstin  kapellasının  tavanında 
freska çəkmək üçün Romaya gedir. Bu iş üzərində o, 1512-ci ilin oktyabrına qədər 
işləyir. 
XVI  əsrin  erkən  dövrünün  böyük  rəssamı  olan  Mikelancelo  və  “Döyüşçü 
Papa”  olan  II  Yuli  bir-birinə  bənzəyən  titanlar  idi.  Rəssamın  temperamenti  və 
Papanın  mülayimliyi  bu  iki  adam  arasında  uzun  sürən  və  çox  hallarda  ucadan 
səslənən sözləşmələrə səbəb olurdu. Papa Mikelanceloya sifariş verdi ki, Romada 
Sikstin kapellasının tavanına freska çəksin, lakin o, heykəltəraş olduğuna görə, bu, 
onun üçün olduqca çətin bir tapşırıq idi. 
Heykəltəraşlıq əvəzinə, bədbəxtlikdənmi ya xoşbəxtlikdənmi o, rəngkarlıqla 
məşğul  olmağa  məcbur  edildi.  Bu  əslində  Herkules  vəzifəsi  hesab  oluna  bilərdi. 
Dostu bu hadisəni belə izah etmişdi ki, o, “heç də düz yerində  deyildir və həm də 

---