BüYÜK Şİİr mi Cİns şİİr mi: cemal süreya’nin öZGÜNLÜk bağlamindaki poetik göRÜŞleri ÜzeriNE

Keywords: Cemal Süreya, idiosyncratic poetry, originality, poetics, modernism, 
Turkish poetry.
...
Çok şükür büyük şair değilim 
Ama, bir sır söyleyeyim mi kulağına 
Cins şairim ben! 
Çıkar giderim 
Nişancı bir şairim 
Gözünden haklarım imgeyi
Cemal Süreya
1
Giriş
Cemal Süreya, yazılarında büyük şair (majör şair) ile cins şairin (orijinal şai-
rin) farklı olduğunu ifade etmiş ve Victor Hugo ile Abdülhak Hamit’in büyük şair; 
Baudelaire’in cins, Yahya Kemal ve Nazım Hikmet’in ise hem büyük, hem de cins 
şair olduklarını öne sürmüştür. Bu görüşünü bir yazısında şu şekilde dile getirmiştir: 
1 
Cemal Süreya, Sevda Sözleri, s. 321

---

CEMAL SÜREYA’NIN ÖZGÜNLÜK BAĞLAMINDAKİ POETİK GÖRÜŞLERİ ÜZERİNE 
77
Sözgelimi Baudelaire benim için cins şairdir, Victor Hugo ise büyük şairdir. Büyük şair, 
galiba kitlelerin duygularını veya onların isteklerini yansıtmış, büyük temalara yönelmiş 
kişidir. Cins şairler ise hayatı, dünyayı daha çok kendi imbiklerinden geçirmişlerdir. Ab-
dülhak Hamit büyük şairdir, Yahya Kemal hem cins hem büyük şair. Nazım Hikmet de 
öyle, hem cins hem büyük şair.
2
Cemal Süreya’nın bu yorumu, şairlerin değerlendirilmesi konusunda oldukça farklı 
bir kapı aralamaktadır. Literatürde majör şair, minör şair ayrımının varlığı bilinmektedir.
3
Ancak büyük ve cins şair ayrımı, meseleye daha farklı bir bakış açısı getirmektedir. 
Anlaşılan o ki, büyük şair, yaygın düşünme ve hissetme biçimlerinin büyük yeteneğe 
sahip bir derleyeni ya da ifade edicisi iken; cins şair daha çok özgün, denenmemiş 
ve sıra dışı (aykırı) hayallere yönelen şairdir. Büyük şair, var olan bir geleneği en üst 
düzeyde onurlandırırken, cins şair bilinmeyen, yeni yollar oluşturmakta ve şiire kendi 
mührünü vurmaktadır. Amerikalı şair Robert Frost’un bir şiirinde belirttiği gibi, “Bir 
ormanda yol ikiye ayrıldı ve ben / Ben gittim daha az geçilmişinden / Ve bütün farkı 
yaratan bu oldu işte”.
4
Cins şair, bazen “daha az geçilmiş yollar”dan gidebileceği gibi, pek çok kere 
hiç geçilmemiş yollardan da gidebilir ya da daha önce varlığı hiç bilinmeyen yeni 
yollar oluşturup, o yollardan “ilk kez” kendisi geçebilir. O, bunu yapmaya cesareti 
ve yeteneği olduğu ölçüde, dünyaya bilinmeyen tatlar, renkler getirebilir. Abraham 
Maslow kendini gerçekleştirme ile ilgili bir yazısında, yaşayan her yüz kişiden en fazla 
yüzde ikisinin kendini gerçekleştirdiğini, ama geri kalanın kendini gerçekleştireme-
den öldüğünü ifade etmiştir”.
5
Kendini gerçekleştirme bağlamında denilebilir ki, şair 
olarak doğmuş kişilerin pek azı, kendi özgünlüğünü yüzde yüz gerçekleştirme şansı 
yakalayabilirken; onların büyük çoğunluğu, şu ya da bu sebeple, sahip olabilecekleri 
orijinallik potansiyelini tam olarak gerçekleştirme imkanı bulamayabilirler.
6
Şiir literatürü incelendiği zaman görülmektedir ki, pek çok şair, genellikle “güzel