BüYÜK Şİİr mi Cİns şİİr mi: cemal süreya’nin öZGÜNLÜk bağlamindaki poetik göRÜŞleri ÜzeriNE

8 
Bono, Lateral Thinking: Creativity Step by Step, s. 5.
9 
“Yanal imgeleme” kavramını, yanal düşünmeden ilham alarak, alışıldık olmayan imgelerin yan yana 
getirilmesi ya da iç içe geçirilmesi anlamında kullanıyoruz. 

---

CEMAL SÜREYA’NIN ÖZGÜNLÜK BAĞLAMINDAKİ POETİK GÖRÜŞLERİ ÜZERİNE 
79
hem kendi içinde belli zorluklar içeren bir iştir hem de kendi okuyucusunu bulma 
ya da üretme noktasında belli risklerle karşı karşıya kalabilecek olan, ayrıksı bir 
pozisyona tekabül eder.
Esasen cins şiirin hem ortaya çıkabilmesi hem de okuyucuda karşılığını bulabilmesi 
kendine mahsus pek çok zorluklar içeren zahmetli süreçlerdir, diyebiliriz. Cins şiirin 
ortaya çıkmasını zorlaştıran belli başlı etkenler; böyle bir şiirin ancak doğuştan gelen 
ve sonradan yer yer gelişme seyri gösteren bir takım “orijinal kişilik özellikleri” ile 
mücehhez olmayı gerektirmesi ve şairin orijinal yaşam biçimlerine yönelerek, yaşam 
boyu bir takım riskler almayı bilinçli şekilde üstlenmeyi seçmesini gerektirmesidir. 
Cins şiirin okuyucu katında karşılığını bulmasındaki zorluklar ise, çoğu okuyucunun 
estetik ve politik düzlemde, bilineni talep etmesi, alışıldık çerçevelerin dışına çıkan 
metinleri ilgisizlik ya da tepkiyle karşılamasıdır. Modern şiirimizde Ahmet Haşim,
10
Nazım Hikmet, Orhan Veli ve İkinci Yeni şairlerinin,
11
özellikle ilk ortaya çıktıkları 
dönemde büyük bir şaşkınlık ve tepki ile karşılanmaları, cins şiirlerin karşılaşacakları 
zorluğa belli bir örnek teşkil etmektedir.
12
İnsan bilinci, beyinde alışıldık ve “yer yapmış” nörofizyolojik yolları güvenli 
kabul etmekte, alışılmadık ve sıra dışı yollara ise genellikle kuşku ile tepki vermek-
tedir. Özellikle “sıra dışı” yol ve yöntemler, tutucu düşünmeye alışkın beyinlerde 
“error” (hata) tepkisine yol açmakta ve o insanlarda olumlu bir karşılık bulmamakta-
dır. Bununla birlikte bu tür yöntemler, açık fikirli ve reformist beyinlerde, olumlu bir 
şaşkınlık ve entelektüel haz oluşturmakta ve onlar tarafından daha rahat bir şekilde 
benimsenebilmektedir. Elbette burada belirtilmesi gerekir ki, her farklı ya da yeni olan 
illa ki iyi ya da güzel olmayabilir; ama bizim burada vurgulamak istediğimiz nokta 
şudur ki, beynin yeniliğe geniş bir hoşgörü alanı açmayı kabul edip etmemesi, esas 
itibariyle “tutucu” ve “açık fikirli” insanlar arasındaki kritik farklılaşmayı beraberinde 
getirmektedir, denilebilir.
13
Cemal Süreya’nın “büyük şair” olarak kabul ettiği insanların, görünen o ki, 
büyük olmaları, “bilinen”i çok iyi ve klasikleşmeye müsait şekilde ifade etmeleri; 
öte yandan cins şairlerin cins olmaları ise, “bilinmeyeni” insan bilincine sunmaları 
ve bizi yaratıcı bir boşluğun içine fırlatmaları ile ilişkilendirilebilir. Süreya’nın kav-