C. P. İSayev infeksion xəSTƏLİKLƏR
Yüklə 4,43 Mb. Pdf görüntüsü
|
371
■ • xəstələrin 90%-də rast gəlinir. Oncə kataral xarakter daşıyır, çox vaxt bir tərəfli olur. Sonrakı dövrdə hər iki badamcıq zədələnir. Müayinə zamanı əsnəkdə, udlağın arxa divarında çoxda şiddətli olmayan hiperemiya, ödem, badamcıqla-rm böyüməsi müəyyən edilir. Xəstələrin əksəriyyətində badamcıqların üzərində ağ-sanya çalan, boz, yumşaq, asanlıqla qopan pərdə - ərp aşkar edilir. Xəstələrin bir qismində burun-udlaq limfa düyünləri prosesi cəlb olunur ki, bununla əlaqədar burun tənəffüsü çətinləşir, səs tutulur, xəstələr yuxuda tənəffüs zamanı xoruldayırlar. İnfeksion mononukleoza yumşaq damaqda hemarragik elementlərin olması - enantemalar da xarakterikdir. Bir sıra hallarda eksudativ faringit inkişaf edə bilər ki, bu da bəzən disfagiyaya, hətta asfiksiyaya səbəb olur. Badamcıqlarda gedən iltihabi dəyişikliklər 3-7 gün, ağır gedişlərdə isə 2-3 həftəyədək davam edir.
qulaq və məməyəbənzər çıxıntı arxası (döş-körpücük-məməyəbənzər əzələ arxası), boyun, ənsə limfa düyünlərinin böyüməsi nəzərə çarpır. Bu adətən hər iki tərəfdə qeyd edilir, ola bilsin ki, bir tərəfli olsun. Həmçinin digər qrup - çənəaltı, körpücük sümüyü üstü, altı, aksillyar, dirsək, qasıq, bud, mü-sariqə və mediastinal limfa düyünlərinin də böyüməsi müşahidə edilir. Müsari-qə limfa düyünlərinin böyüməsi qarında ağrı, iiosekai ııahiyyədə perkulor ionun qısalması ilə müşayiət oluna bilər və bəzən palpasiyada əllənir. Böyümüş mediastinal limfa düyünləri rentgenoloji təyin edilir. Periferik limfa düyünləri 0,5-3 sm-dək" böyüyür. Palpasiyada hərəkətli, bir qədər bərk və azacıq ağrılı olur. Bir-biriləri ilə və ətraf toxuma ilə birləşmir. Üzərindəki dəri dəyişmir və heç vaxt irinləşmir. Linfoadenopatiyanın maksimal büruzə verməsi xəstəliyin 5-10-cu günləri nəzərə çarpır və xəstəliyin 15-20-ci günündən geriyə çəkilməyə başlayır. 2-3 aya normallaşır. Bəzi xəstələrdə limfa düyünlərinin daha çox böyüməsi və ətraf dərialtı toxumaların şiddətli ödemi baş verir. Xəstənin boynu «buğa boynunu» xatırladır. Xəstəliyin II həftəsindən başlayaraq dalaq böyüyür. Xəstələrin 50-80%-də onu palpasiya zamanı təyin etmək olur. Bəzən qabırğa kənarından 3-4 sm-dək çıxır. Palpasiyada bərk və həssas olur. Dalağın kapsulasınm cırılması ehtimalını nəzərə alıb palpasiyasını ehtiyatla aparmaq lazımdır. Dalağın böyüməsinin palpator təyini 2-3 həftə bəzən isə 1,5-2 ay uzanır. Qaraciyərin böyüməsi bir qədər gec, xəstəliyin 9-11-ci günü müşahidə edilir. Palpasiyada yumşaq, kənarları girdə, ağrısız olur. Ölçülərinin normal-laşması da dalağa nisbətən bir qədər gecikir. Xəstənin 5-10%-də sarılıq əlamətləri meydana çıxır. Sklera və dəri saralır. Sidik tündləşir. Mədə bulanması, iştahanın pisləşməsi olur. Qaraciyər intoksikasiyası əlamətləri olmur. Qanda birləşmiş bilrubinin artması, AST, ALT fəallağının, timol sınağının yüksəlməsi qeyd edilir. Fermentlərin fəallığının artması piqment mübadiləsi pozğunluqlarından və sarılığın meydana çıxmasından xeyli əvvəl müşahidə edilir. Çox vaxt bilrubinin miqdarı normal olsa da, qələvi- fosfatazanm fəallığı artmış olur. Xəstəliyin 3-10-cu günündə xəstələrin bir qismində - 3-25%-də ləkəli-düyünlü, rozeoleoz, hemorragik (petixial) və tər səpgiləri şəklində ekzantemalar müşahidə edilir. Bu zaman downloaded from KitabYurdu.org
372
müəyyən qanuna uyğunluq olmur. Səpgilərin ən çox müşahidə edildiyi yer müəyyən edilmir - qeyri-müəyyəndir. Heç bir iz qoymadan 1-3 günə çəkilir. Yenidən səpmələr olmur. Infeksion mononukleoz hemoqrammada olan dəyişikliklərlə də xarakterizə olunur. Xəstəliyin qızğın dövründə leykositoz (9-25x10 9 /l), nisbi neytrope-niya, çöp nüvəlilərə meyillilik olur, mielositlər aşkar edilir. Atipik mononuk-leoarlar (10-70%-dək) meydana çıxır. Atipik hüceyrələr xəstəliyin 2-3-cü günü meydana çıxır və 3-4 həftə, bəzən isə bir neçə ay qalır. Tək nüvəli elementlər (limfositlər, monositlər, atipik mononukleoarlar) I həftənin axırlarında 80- 90 %-ə çatır. EÇS normal və ya bir qədər artmış olur - 20-30 mm/s. Bəzi xəstələrdə eritrositlərin və trombositlərin miqdarının bir qədər azalması olur. Hemoto-loji dəyişikliklərin meydana çıxmasında dövrülük müşahidə edilir. Belə ki, xəstəliyin başlanğıcında mülayim leykositoz, limfomonositoz, neytropeniya olur. Atipik mononukleoarlar aşkar edilməyə də bilər. Onlar xəstələrin əksəriyyətində (85%-də) qızğın dövrdə - II-III həftədən meydana çıxır. Miqdarının 12%- dən artıq olması diaqnostik göstərici hesab edilir. Bu halda tək nüvəlilərin (limfo-monositlər) ümumi miqdarı 60%-dən artıq olur. Rekonvalessensiya dövründə xəstələrin əksəriyyətində limfo- və mono-sitlər normaya enir, atipik mononukleoarlar və seqment ııüvəii neytropeniya itir. Lakin bir qismində (40% hallarda) rekonvalessensiya dövründə 1 ay müddətində atipik mononukleoarlar aşkar edilə bilər.
Infeksion mononukieozun qəbul edilmiş müəyyən bir kliniki təsnifatı yoxdur. Ağırlığına görə yüngül, orta ağır, ağır formalar ayırd edilir. Ağır gedişi ümumi intoksikasiya əlamətlərinə, limfa düyünlərinin böyüməsinə, hepatolie-nal sindromun büruzə vermə dərəcəsinə və hemotoloji dəyişikliklərə əsaslanaraq müəyyənləşdirilir. Xəstəliyin atipik formaları da müəyyən edilir. Onlar bu və ya digər əlamətin olmaması, yaxud özünü çox kəskin büruzə verməsi ilə xarakterizə olunur. Xroniki mononukleoz - törədicilərinin uzun müddən orqanizmdə persistə etməsi bəzən müxtəlif xarakterli klinik əlamətlərin büruzə verməsi ilə müşayiət olunur. Çox müxtəlif səpgidə büruzə verən bu cür klinik əlamətlərin olması xroniki mononukleozu səciyyələndirən əlamətləri müəyyən etməyi tələb edir. S.E.Strausun təklifinə görə aşağıdakıların olması xroniki, mononukleozu
1. Epşteyn-Barr viruslarına qarşı yüksək titirdə İgM antitellərinin (kap-sid antigeninə qarşı 1: 5120 və daha artıq və ya erkən virüs antigeninə qarşı 1: 650 və daha yüksək) təyin edilməsi, 6 aydan uzaq olmamaqla ağır ilkin infek-sion mononukleoz keçirilməsi; 2. Bir sıra üzvlərinin patoloji prosesi cəlb olmasının histoloji təsdiqi: a) interstisal pnevmoniya, b) sümük iliyi elementlərinin hipoplaziyası, c) uveit, ç) persistə edən hepatit, d) limfoadenopatiya, e) splenomeqaliya. 3.
Epşteyn-Barr viruslarının miqdarının getdikcə artmasının müəyyən edilməsi. Bu zədələnmiş toxumalarda virus nüvə antigeninin antikomplemen-tar immunoflüorssensiya üsulu ilə aşkar etməklə təyin edilir. Bu göstəricilərə görə müəyyən edilən xroniki mononukleoz xəstələrində kliniki əlamətlərin müxtəlifliyi müşahidə edilir. Bütün hallarda ümumi zəiflik, tez yorulma, yuxunun pis downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 4,43 Mb. Dostları ilə paylaş:
|