Case-law guide on Article 6 (criminal) aze
Yüklə 1,37 Mb. Pdf görüntüsü
|
6- CI MADDƏ ÜZRƏ TƏLIMAT - ƏDALƏTLI MƏHKƏMƏ ARAŞDIRMASI HÜQUQU ( CINAYƏT HÜQUQU ASPEKTI )
Yanoseviç İsveçə qarşı , § 100, obyektiv əsaslarla əlavə vergilərin təyin edilməsi və məhkəmə qərarından əvvəl icrası ilə əlaqədar). Lakin 6-cı Maddənin 2-ci bəndi Dövlətlərdən bu prezumpsiyaları baxılan işin əhəmiyyətini və müdafiə tərəfinin hüquqlarının qorunub saxlanmasını nəzərə alaraq, ağlabatan həddə tətbiq etməyi tələb edir (
, § 28;
, § 24, radio proqramlarında şərəf və ləyaqəti alçaldan bəyanatların səsləndirilməsinə görə nəşriyyat direktorunun cinayət məsuliyyəti daşıması ilə əlaqədar; Kluvi Fransaya qarşı , § 41, yetərli sübutun olmaması nəticəsində bəraət alan şəxsin ittiham olunmasının saxta olması haqqında qanunla müəyyən olunmuş prezumpsiya səbəbindən qərəzli məhkəmə təqibi ittihamından müdafiənin mümkün olmaması). 204. Cinayət hüququnda prezumspiyaların tətbiqi zamanı İştirakçı Dövlətlərdən baxılan işin əhəmiyyəti ilə müdafiə hüququ arasında balansa nail olmaq tələb olunur; başqa sözlə, istifadə olunan vasitələr nail olunmağa çalışılan legitim məqsədə ağlabatan mütənasiblikdə olmalıdır (
, § 101; Falk Niderlanda qarşı (qər.) ).
(3) 6-cı Maddənin 2-ci bəndinin tətbiq dairəsi ( A ) Cinayət mühakimə icraatı 205. 6-cı Maddənin 2-ci bəndi cinayət təqibinin nəticəsindən asılı olmayaraq, yalnız ittihamın mahiyyətinə baxışı deyil, bütövlükdə cinayət mühakimə icraatını tənzimləyir (bax: başqa mənbələrlə yanaşı, Ponselet Belçikaya qarşı , § 50; Minelli İsveçrəyə qarşı , § 30; Qaritski Polşaya qarşı , § 68). 206. İcraat apellyasiya çərçivəsində davam edərkən birinci instansiya məhkəməsində icraatın təqsirləndirilən şəxs barədə ittiham hökmü ilə nəticələnməsi təqsirsizlik prezumpsiyasını qüvvədən salmır (
, § 36). 207. İttiham olunan şəxsin təqsiri lazımi qaydada sübuta yetirildikdə, 6-cı Maddənin 2-ci bəndi cəzalandırma prosesinin hissəsi olaraq təqsirləndirilən şəxsin xarakteri və davranışı ilə bağlı ittihamlarla əlaqədar tətbiq oluna bilməz, lakin belə ittihamların Konvensiyadakı müstəqil mənası çərçivəsində yeni "ittihamın" başladılmasına gətirib çıxaracaq xarakterdə və dərəcədə olduğu hallar istisna təşkil edir (
, § 35; Bohmer Almaniyaya qarşı , § 55;
Qiringz Niderlanda qarşı , § 43). 208. Bununla belə, təqsirləndirilən şəxsin təqsirsizlik presumpsiyası və ittiham tərəfindən ona qarşı irəli sürülən ittihamları sübutetmə yükünü daşımağı tələb etmək hüququ cəzalandırma proseduruna tətbiq olunan Konvensiyanın 6-cı Maddəsinin 1-ci bəndi çərçivəsində ümumi ədalətli məhkəmə araşdırması anlayışının bir hissəsini təşkil edir ( Fillips Birləşmiş Krallığa qarşı , §§ 39-40; Qreyson və Barnham Birləşmiş Krallığa qarşı , §§ 37 və 39).
B ) Sonrakı məhkəmə icraatları 209. Təqsirsizlik prezumpsiyası həmçinin cinayət ittihamından bəraət almış və ya əleyhinə cinayət mühakimə icraatı davam edən fərdləri dövlət məmurları və hakimiyyət orqanlarının onlarla ittiham olunduqları qanun pozuntusuna görə təqsirli şəxs kimi rəftar etməsinə qarşı qoruyur. Hər hansı başqa icraat çərçivəsində çıxarılan bəraət və ya işə xitam verilməsi haqqında qərara əməl olunması üçün bu müdafiə mövcud olmasaydı, 6-cı Maddənin 2-ci bəndində nəzərdə tutulan təminatların nəzəri və xəyali olması riski yaranardı. Cinayət mühakimə icraatı yekunlaşdıqdan sonra həmin şəxsin nüfuzu və ictimaiyyət tərəfindən necə qəbul olunacağı da əhəmiyyətlidir (
, [BP], § 94). 210. Sonrakı icraatlar kontekstində 6-cı Maddənin 2-ci bəndinin tətbiqi haqqında sual meydana gəldikdə, ərizəçi yekunlaşdırılmış cinayət mühakimə icraatı və sonrakı icraatlar arasında bağlılığı nümayiş etdirməlidir. Belə bağlılıq, məsələn, sonrakı icraatlar əvvəlki cinayət mühakimə icraatının nəticəsinin yoxlanmasını tələb etdikdə və xüsusən, məhkəmə © Avropa Şurası / Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi 2014 37
6- CI MADDƏ ÜZRƏ TƏLIMAT - ƏDALƏTLI MƏHKƏMƏ ARAŞDIRMASI HÜQUQU ( CINAYƏT HÜQUQU ASPEKTI )
nəzərdən keçirmək və ya qiymətləndirmək; ərizəçinin cinayət ittihamına gətirib çıxaran hadisələrin hamısında və ya bir qismində iştirakını qiymətləndirmək; yaxud ərizəçinin mümkün təqsirinə dəlalət edən mövcud əlamətlər haqqında rəy bildirmək öhdəliyi qoyduqda mövcud ola bilər ( Allen Birləşmiş Krallığa qarşı , [BP], § 104). 211. Məhkəmə 6-cı Maddənin 2-ci bəndinin cinayət mühakimə icraatlarının yekunlaşmasından sonra o cümlədən, aşağıdakılarla bağlı qəbul olunan məhkəmə qərarlarına da tətbiq edilə bilib-bilməyəcəyinə nəzər salmışdır: (a) keçmiş təqsirləndirilən şəxsin məhkəmənin və ittiham tərəfinin xərclərini öz üzərinə götürmək öhdəliyi; (b) keçmiş təqsirləndirilən şəxsin həbs qəti imkan tədbirinə və ya cinayət mühakimə icraatının səbəb olduğu başqa narahatlıqlara görə kompensasiya tələbi; (c) keçmiş təqsirləndirilən şəxsin müdafiə xərclərinin kompensasiya edilməsi ilə bağlı tələbi; (d) keçmiş təqsirləndirilənşəxsin qeyri-qanuni və ya yanlış istintaq, yaxud cinayət təqibinin səbəb olduğu zərərin əvəzinin ödənməsi haqqında tələbi; (e) zərərçəkən şəxsə kompensasiya ödənişi üçün mülki məsuliyyətin tətbiqi; (f) ərizəçi tərəfindən sığortaçıya qarşı qaldırılan mülki iddiaların rədd edilməsi; (g) ittiham tərəfi valideynə qarşı uşaqla pis rəftar ittihamı irəli sürməmək qərarına gəldikdən sonra uşaq üzərində himayə qərarının qüvvədə saxlanması; (h) intizam və ya işdən azadedilmə məsələləri; (i) ərizəçinin sosial mənzil təminatı hüququnun ləğv edilməsi (bax:
[BP], § 98 çoxsaylı sonrakı istinadlarla).
212. 6-cı Maddənin 2-ci bəndinin məqsədi məhkəmədən əvvəl verilmiş icraatla sıx əlaqəli bəyanatların ədalətli məhkəmə araşdırmasına zərər verməsinin qarşısının alınmasıdır. Belə məhkəmə icraatı mövcud olmadığı halda cinayət və ya başqa qəbahətli davranışlar haqqında bəyanatlar əhəmiyyətli dərəcədə iftira əleyhinə müdafiə, eləcə də mülki hüquqların müəyyən edilməsi məqsədilə məhkəməyə adekvat çatımlılığa uyğun gəlir, bu da Konvensiyanın 6-cı və 8-ci Maddələri çərçivəsində potensial məsələlər meydana gətirir (
,
§ 160). 213. Kiminsə sadəcə cinayət törətməkdə şübhəli bilinməsi haqqında bəyanat və yekun ittiham hökmü olmadığı halda, hər hansı fərdin sözügedən cinayəti törətdiyi haqqında aydın bəyanat arasında fundamental fərqləndirmə aparılmalıdır ( İsmoilov və başqaları Rusiyaya qarşı , § 166; Nestak Slovakiyaya qarşı , § 89). Sonuncu təqsirlik prezumpsiyasını pozur, birinci isə Məhkəmə tərəfindən nəzərdən keçirilən müxtəlif hallarda məqbul hesab edilmişdir (
, § 67). 214. Hakimin və ya başqa dövlət nümayəndəsinin verdiyi bəyanatın təqsirsizlik prezumpsiyası prinsipini pozub-pozmadığı mübahisəli bəyanatın verildiyi müvafiq hallar kontekstində müəyyənləşdirilməlidir ( Daktaras Litvaya qarşı , § 42;
A. L. . Almaniyaya qarşı , § 31). 215. Hakimlər tərəfindən verilən bəyanatlar istintaq orqanlarının bəyanatları ilə müqayisədə daha ciddi təhlil edilir ( Pandi Belçikaya qarşı , § 43). 216. Təqsirləndirilən şəxsin təqsirsizliyi ilə bağlı şübhələrin səsləndirilməsinə cinayət mühakimə icraatının bəraət mahiyyətli qərarla yekunlaşmasına qədər yol verilə bilər (
, § 30). Lakin bəraət hökmü qüvvəyyə mindikdən sonra hər hansı təqsirlilik şübhəsinin səsləndirilməsi təqsirsizlik prezumpsiyasına ziddir ( 38
© Avropa Şurası / Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsi, 2014 Yüklə 1,37 Mb. Dostları ilə paylaş:
|