55
- ABŞ-ın Energetika Nazirliyi və Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyasının Radiasiya Problemləri
İnstitutunun mütəxəssislərinin iştirakı ilə 2004-cü ildən başlayaraq "Nüvə və ikili təyinatlı materialların
xüsusiyyətləri, monitorinq üsulları və onlarla davranış qaydaları" və "Kütləvi Qırğın Silahlarının Yayılmaması"
mövzularında keçirilmiş kurslar;
- "Nüvə, kimyəvi və bioloci silahlar və onların təsiri", "Kütləvi Qırğın Silahlarından irəli gələn qlobal
və regional təhdidlər" mövzusunda keçirilmiş seminarlar;
- BYD (Beynəlxalq Yol Daşımaları) kitabçası (BYD Konvensiyası 1975-ci il) tətbiq edilməklə
beynəlxalq yük daşımaları barədə gömrük Konvensiyasının tətdiqi ilə əlaqədər 27-28 fevral 2004-cü il tarixində
keçirilmiş seminar;
- 25-27 iyul 2005-ci il tarixlərində Ümumdünya Gömrük Təşkilatının elektron tədris proqramının
tədbiqi ilə əlaqədar keçirilmiş seminar;
- Gömrük nəzarətinin səmərəliliyinin və operativliyinin təmin edilməsi məqsədi ilə "Ludlum" və "CT-
30-10" texniki nəzarət vasitələrinin istifadəsi ilə bağlı ABŞ-ın Los Alamos Texniki Tərəfdaşlar tərəfindən 22-23
mart 2005-ci il tarixində keçirilmiş kurslar;
- Atom Enercisi üzrə Beynəlxalq Aqentlik tərəfindən Texniki Əməkdaşlıq Proqramı çərçivəsində
verilmiş avadanlıqların gömrük orqanlarında əməkdaşlar tərəfindən düzgün istifadəsinin təmin olunması
məqsədi ilə 16-18 noyabr 2005-ci il tarixində Atom Enercisi üzrə Beynəlxalq Aqentliyin mütəxəssislərinin
iştirakı ilə Aşkaretmə avadanlıq üzrə keçirilmiş milli treninq;
-"Beynəlxalq yol daşımaları barədə gömrük Konvensiyasının (1975-ci il BYD Konvensiyası) tətbiqi,
BYD kitabçalarından istifadə edilməklə yük daşımaları zamanı gömrük rəsmiləşdirilməsi və bu sahədə gömrük
əməkdaşlarının təcrübələrinin artırılması məqsədi ilə 24-25 fevral 2005-ci il tarixlərində keçirilmiş seminarlar;
-"Kökünün kəsilməsi təhlükəsi olan vəhşi fauna və yabanı flora növlərinin beynəlxalq ticarəti
haqqında" Konvensiyanın (CİTES) tətbiqi sahəsi üzrə gömrük orqanları əməkdaşlarının təcrübəsinin artırılması
məqsədi ilə aidiyyəti dövlət qurumundan mütəxəssis dəvət edilməklə keçirilmiş seminar;
- Quş qripi xəstəliyi və onun yayılmasının qarşısının alınması haqqında məlumatların, həmçinin quş
qripi ilə mübarizə tədbirlərinin həyata keçirilməsi məqsədi ilə 01.09.2005-ci il tarixində keçirilmiş seminar;
- ABŞ-ın Ticarət Departementinin Sənaye və Təhlükəsizlik Bürosu tərəfindən "ABŞ-Azərbaycan Milli
Nəzarət və Təsnifat" mövzusu üzrə keçirilən seminar.
Kütləvi Qırğın Silahlarının yayılmasının qlobal və regional miqyasda törətdiyi problemlərə dair
GNTBİ tərəfindən "İxraca nəzarət" mövzusunda elektron versiyasında tədris Proqramı hazırlanmış və yerli
gömrük orqanlarının rəhbərləri, yük və sərnişin şöbələrinin rəislərinin iştirakı ilə Baş İdarə tərəfindən təşkil
olunmuş seminarda təqdim olunmuşdur.
Eyni zamanda qeyd etmək lazımdır ki, GNTBİ-nin əməkdaşları xarici ölkələrdə təşkil olunan o
cümlədən aşağıda qeyd olunmuş seminar və kurslarda iştirak etmişlər.
İsveçin Nüvə Enerci Müfəttişliyi tərəfindən təşkil edilmiş nüvə materiallarının ixracına nəzarət
mövzusunda Osloda keçirilmiş seminarda, ABŞ-nın Vaşinqton ştatında keçirilən kütləvi qırğın silahlarının və
onların istehsalı üçün zəruri olan materialların qeyri-qanuni dövriyyəsi ilə mübarizə metodlarına həsr olunmuş
seminarda, "Nüvə və yaxud radioaktiv materialların qanunsuz dövriyyəsinə qarşı mübarizə" ilə bağlı Rusiya
Federasiyasının Sankt-Peterburq şəhərində 06-31 avqust 2001-ci il tarixlərdə təşkil olunmuş kursda, 29 iyul-06
avqust 2001-ci il tarixlərində ABŞ hökumətinin Vaşinqton şəhərində təşkil etdiyi "İxrac nəzarətinə düşən
ikitəyinatlı mallar üçün lisenziyanın verilməsi, doldurulması və onlara baxılması Qaydası"na dair seminarda,
NATO-nun Avro-Atlantika Tərəfdaşlıq Şurasının (AATŞ) iş cədvəlinə daxil edilmiş 12-13 iyul 2001-ci il
tarixdə Mülki Fövqəladə Planlaşdırma sahəsində "Təbii və texnogen fəlakətlər zamanı ərazilərdə xilasetmə
dəstələrinin yerləşdirilməsi" mövzusunda seminarda, Türkiyə Respublikasının Ankara şəhərində 2001-ci ilin 23-
29 sentyabr ayında Qara dəniz İqtisadi Əməkdaşlıq Təşkilatının üzv dövlətlərinin nümayəndələri üçün Türkiyə
İşgüzar Əməkdaşlıq Agentliyi (TİKA) və Gömrük İdarəçiliyi üzrə Altkatiblik tərəfindən təşkil edilmiş
seminarda, İsveçrə Hökumətinin dəstəyi və "Kimyəvi silahların qadağan edilməsi üzrə" təşkilatın yardımı
əsasında təşkil edilmiş kurslarda, AEBA çərçivəsində "Nüvə materiallarının təhlükəsizliyi və fiziki mühafizəsi"
mövzusunda Almaniya Respublikasının Karlsrue şəhərində keçirilmiş seminarda, 23 sentyabr - 4 oktyabr 2002-
ci il tarixlərındə Fransa Respublikasının Nöyyi şəhərində yerləşən milli məktəbdə keçirilmiş reqional gömrük
seminarında, Misir Ərəb Respublikasının MDB və Avropanın İslam dövlətləri ilə texniki əməkdaşlıq üzrə
Fondu tərəfindən Azərbaycan mütəxəssisləri üçün Qahirə şəhərində təşkil edilmiş təlim kursunda, 11-17 dekabr
2004-cü il tarixdə Almaniyanın Vilm adasında vəhşi fauna və yabanı flora növlərinin beynəlxalq ticarəti
məsələlərinə həsr edilmiş seminarda, 25-28 oktyabr 2005-ci il tarixində Tbilisi şəhərində keçirilmiş Qafqaz
regionu üzrə Yeni Gömrük Yarımregional seminarda, GUAM-ın Avro-Atlantik Məşvərət Qrupunun dəstəyi ilə
təşkil edilmiş seminarlarda, "Gömrük Prosedurlarının Sadələşdirilməsi və Harmonizə edilməsi haqqında
Beynəlxalq Konvensiya" mövzusunda Moskva şəhərində təşkil edilmiş seminarda idarə əməkdaşları iştirak
etmişlər.
56
Qeyd olunan müddət ərzində GNTBİ-nin bir neçə əməkdaşı Rusiya Gömrük Akademiyasını bitirmiş,
bəziləri isə orada təhsil almaqdadır. DGK-nın Tədris Mərkəzində işə yeni qəbul edilmiş gömrük
əməkdaşlarının peşə biliklərinin artırılması məqsədilə seminar və praktiki məşğələlərin aparılmasında Baş
İdarənin əməkdaşları yaxından iştirak edirlər.
Gömrük nəzarətinin operativliliyinin və səmərəliliyinin artırılması, malların gömrük sərhədindən
keçirilməsinin sürətləndirilməsi və gömrük nəzarəti üçün daha əlverişli şəraitin yaradılması məqsədilə GNTBİ
tərəfindən əhəmmiyyətli işlər görülmüş, beynəlxalq təşkilatlarla o cümlədən Atom Enercisi üzrə Beynəlxalq
Agentliklə sıx əməkdaşlıq həyata keçirilir.
Atom Enercisi üzrə Beynəlxalq Agentliklə aparılan əməkdaşlığın nəticəsində bu təşkilatın Texniki
Yardım Proqramları çərçivəsində gömrük orqanlarının radiasiya nəzarət avadanlıqları ilə təchiz olunması
istiqamətində işlər aparılır. 2003-2004-cü illər üçün nəzərdə tutulmuş layihə çərçivəsində Bakı Baş Gömrük
İdarəsinin "Bərə keçidi" gömrük postu və Astara Gömrük İdarəsi müasir tipli stasionar radiasiya nəzarət
sistemləri ilə təchiz olunmuş, 2005-2006-cı illər üçün layihə sərçivəsində Tovuz Gömrük İdarəsinin "Sınıq
körpü" gömrük postu və Biləsuvar Gömruk İdarəsi stasionar radiasiya nəzarət sistemləri ilə təchiz olunmuşdur.
Bunlardan əlavə AEBA tərəfindən müxtəlif portativ radiasiya nəzarət avadanlıqları göndərilmişdir. Hazırda
bütün sərhəd keçid məntəqələrində yüklərə radiasiya nəzarəti tətbiq olunur. Atom Enercisi üzrə Beynəlxalq
Agentliklə əməkdaşlıq davam etdirilir və bu təşkilatın imkanlarını nəzərə alaraq respublikanın bütün sərhəd
gömrük keçid məntəqələrinin stasionar radiasiya nəzarət sistemləri ilə təchiz olunması üçün GNTBİ tərəfindən
texniki tapşırıq hazırlanmış və təşkilata müvafiq qaydada təqdim olunması üçün Nazirlər Kabinetinə
göndərilmişdir.
ABŞ tərəfindən keçirilən seminar və forumlar zamanı GNTBİ tərəfindən Azərbaycan gömrük
xidmətinə müasir tipli texniki nəzarət vasitələrinin, o cümlədən labarotoriya avadanlığının əvəzsiz əldə
edilməsi məsələsi qaldırılmış və aparılan danışıqlar nəticəsində rentgen avadanlığı və digər müasir texniki
nəzarət vasitələri ilə təchiz edilmiş bir ədəd mobil avto-furqon Azərbaycan Respublikası Dövlət Gömrük
Komitəsinə verilmişdir.
ABŞ-ın Müdafiə Nazirliyi və Gömrük Xidmətinin "Kütləvi qırğın silahlarının yayımlanmaması"
proqramı çərçivəsində müasir tipli cihaz, avadanlıq və fərdi vasitələr dəstləri alınmış və gömrük orqanları üzrə
bölgüsü aparılmışdır.
ABŞ-ın Müdafiə Departamentinin Nüvə Silahlarının Yayılmaması üzrə Beynəlxalq Proqramı
tərəfindən terrorizmə qarşı mübarizə və kütləvi qırğın silahlarının yayılmasının qarşısının alınması məqsədilə
təmənnasız olaraq Gömrük Komitəsinə metal detektorları, optik lifli endoskoplar və digər avadanlıqlar
verilmişdir.
BMT-nin Narkotiklərə Nəzarət Proqrammı xətti ilə vizual axtarış dəstləri, səyyar rentgen generatoru,
termal müəyyənləşdirmə kamerası, polaroid emal qurğusu, YUNİSEF-in xətti ilə testləşdirici reaktivlər
alınmışdır.
"Arema LTD" beynəlxalq şirkəti tərəfindən bir ədəd rentgen aparatı ilə təchiz olunmuş xüsusi
avtomobil və xüsusi endoskoplar əvəzsiz olaraq Gömrük Komitəsinə verilmişdir.
Dövlət Gömrük Komitəsi tərəfindən alınmış iri qabaritli yüklərin və konteynerlərin müayinə edən
Avro Mobil VACİS yük yoxlama sisteminin istifadəyə verilməsi ilə əlaqədar müvafiq işlər görülmüşdür.
Gömrük nəzarətinin təkmilləşdirilməsi və gömrük rəsmiləşdirilməsinin operativliyini təmin etmək
məqsədilə respublika ərazisində idxal-ixrac olunan malların xüsusiyyətlərindən asılı olaraq GNTBİ tərəfindən
gömrük xidmətinin müvafiq struktur bölmələrinin yaradılması haqqında təkliflər verilmiş, onlar yarandıqdan
sonra texniki sənədlərin hazırlanması üzrə işlər görülmüşdür.
Boru kəməri vasitəsi ilə ixrac edilən xam neftə gömrük nəzarətini təmin etmək məqsədi ilə
"Şirvanovka" gömrük postu, Bakı Dəniz limanın Dübəndi neft ayırma rayonuna daxil olan və çıxan neft daşıyan
gəmilərə gömrük nəzarətini təmin edmək məqsədi ilə "Dübəndi" gömrük postunun, Şirvan dəmir yolu
stansiyasında "Şirvan" yeni gömrük postlarının təşkil edilməsi üçün təkliflər verilmişdir.
Ağır çəkili və iri həcmli nəqliyyat vasitələrinin Bakı şəhərinin mərkəzinə daxil olmasının qarşısının
almaq məqsədilə "Xətai" gömrük postu ləğv edilmiş və əvəzinə Bayıl yaşayış sahəsində "Səbail" gömrük postu
açılmışdır.
Bakı-Astara avtomagistralının Qaradağ rayonu, Bakı-Rostov magistiralının H.Z.Tağıyev qəsəbəsi və
Bakı-Balakən avtomobilin yolunun Zaqatala rayonu ərazilərində yeni gömrük postlarının yaradılması üçün
müvafiq tədbirlər görülmüşdür.
"Əsrin müqaviləsi"-neft kontraktları imzalandıqdan sonra xarici neft şirkətlərinin Azərbaycan
Respublikasına investisiya qoyuluşu üçün şərait yaradılmış və dünyanın iri şirkətlərinin respublikamıza axını
güclənmişdir. Neft ehtiyatlarının istismarı üçün gətirilən avadanlıqların miqdarının çoxluğu və gömrük
rəsmiləşdirilməsinin operativ həyata keçirilməsi məqsədilə yeni gömrük postunun yaradılması zərurəti
yaranmışdır. Bu iş müsbət həll edilməsi və Qaradağ rayonu ərazisində "Sahil" gömrük postu yaradılmışdüır.