ÀÇЯÐÁÀJ†ÀÍ милли åËÌËЯÐ ÀÊÀÄÅÌÈJÀÑÛ ÔÎËÊËÎÐ ÈÍÑÒÈÒÓÒÓ
Yüklə 3,17 Mb. Pdf görüntüsü
|
177
Deyirlər ki, guya Həzrəti Əli ora gəlib orda şirin su axar olub, indiyəcən də qalır. Həzrəti Əli taxta çıxıb 656 – cı ildə. 661 – ci ildə qətlə yetirilib. İndi isə ora 2012 – ci ildi. Həzrəti Əli çıxmıyıb e Ərəbistannan qırağa. Bəzi yerlərin adı dəyişib amma Qızılağac elə Qızılağacdı. Qızılağac növü indidə bitir. Kənddə yoxdu o, çayın qırağındadı. Qızılağac təkrar
O, vaxtı bir dənə şah yaşıyıb. Padşahın böyük evi var imiş. Bu zəvvarrar gedəndə onnarda baxıb. Deyillər gedirik eşirik, ilannar çıxır. İlannı təpədi ora. Ora gələndə görüb ki, fəhlələr işliyəndə, ev tikəndə yayın günü imiş də ocağın yanı- nada quyu var imiş. Bir də görüb bir qoca kişi oturub orda. Deyib ki, get su gətir fəhlələr içsinlər. Gəlib dolduranda sə- həngi, saxsıdan olarmış, onu dolduranda aparıblar görüb buz bağlıyıb bu. Aça bilmiyiblər. Ona görə – buz bağlıyıb deyə. O, şübhələnib ki, burda bir möcüzat var. Yayın günü bu, buz bağlıyar. Olar gəlincə Allahtala buları qeyb eliyib. Bir cavan, bir qoca. Ad ondan qalıb: Qızılağac. Muğan şəhəri
Deyirlər, bu yerlərin təbiəti çox gözəl, adamları isə igid olub. Oğlanlar qızları, qızlar oğlanları bacarığına, igidliyinə, qəddi-qamətinə görə sevərmiş. Burda Muğan adlı bir igid oğlan varmış. Muğan enli kürəkli, sağlam bədənli, ağıllı və qocaq oğlan idi. Qəbilənin qızları elə buna görə də ona vurul- muşdular. Muğan isə Zivər adlı bir qızı sevirdi. Hər ikisi bir obada böyümüşdülər. Mugan Zivəri görərkən qızarar, danış- mağa söz tapmaz, nitqi tutulardı. O vaxtlar Atəşgahlarda dua
178
mərasimi zamanı igidlərə xoşbəxtlik arzulanırdı. El ağsaqqal- ları deyərdilər: "Bizim Muğanımızın canı nə qədər sağdır, sü- rümüz arxayın otlayacaq, adamlarımız arxayın gəzəcək, yam- yaşıl meşələrimiz, durna gözlü bulaqlarımız, cüyürlü çölləri- miz yadellilərin olamyacaqdır." Bax, Muğan elin hörmətini beləcə qazanmışdı. Xoşbəxtlik saatı yaxınlaşırdı. Lakin el adəti var idi. Onu icra etməyincə toy mərasimini başlamaq olmazdı. İlk növbədə, oğlan və qızın nəsli, qohumluğu öyrənilirdi. El adətinə görə, qohumla ailə qurmaq olmazdı. Sonra bir sıra məhəbbət sınaqları başlanırdı. Son sorğu və son söz qız atasının idi. Zivərin atası vəfat etmişdi. Ana Muğanı el ağsaqqallarının hüzurunda qəbul edib deyir: "Mən qohumluğa razıyam. Lakin izdivacla əlaqədar bir xahişim var. Bizim el alaçıqlarda və bir-birindən çox uzaq kəndlərdə yaşayır. Düşmən hücum edərkən sığınacaq yerimiz olmur. Muğan, sən küçələri enli, ətrafı hasarlı bir şəhər salmalısan. Şəhər çay üzərində, dəniz kənarında tikilməlidir. Baxandan sonra mən öz qızımın toyuna razılıq verəcəyəm." Şəhər salmaq asan deyildi, özü də çox vaxt tələb edirdi. Muğan ruhdan düşdü. Ağsaqqallar isə ona ürək-dirək verdilər: "Oğul, qorxma, bizim xalq əməksevərdir, sizi darda qoymaz, biz elliklə qolumuzu çırmayıb daş daşıyarıq, gözəl bir şəhər salarıq. “Elin gücü, selin gücü”– deyiblər. Bir şəhər nədir ki, bu xalq onun əlində aciz qala, sən razılıq ver." Muğan ruhlandı. Hamı qolunu çırmayib işə başladı. Elin gücü ilə ətrafı qırmızı kərpicdən hörülmüş bir şəhər salındı. Şəhərin darvazası Xəzərin ləpədöyəninə açıldı. Şəhər çayın yanında tikildi. Bundan sonra toy məclisi başlandı. Muğan vüsala çatdı. Xalq bu təzə şəhəri öz igid oğlunun adı ilə "Mu- ğan" adlandırdı. 179
Qəhrəman Muğan yeni-yeni igidliklər göstərdi. Onun igidliyi ellərdən ellərə yayıldı. Qanlı göl əfsanəsi
Kəndin cənub-şərq tərəfində uzaq keçmişdə ətrafı cən- gəlliklərlə əhatə olunmuş bir göl olub. Adına Çandıq deyiblər. Gölün üzərini çox vaxt çən, duman örtərdi. Bəlkə də, gölün adının Çandıq olmasında elə çənin rolu olmuşdu. Belə ki, əv- vəllər yerli camaat tərəfindən “çənni yer”, “çənnik” kimi de- yilə-deyilə, nəhayət, Çandıq kimi bizim dövrümüzə gəlib çıxaraq belə adlandırılmışdır. Yaşlı kişilər belə danışırdılar ki, keçmiş zamanlarda kəndin ovçuları buraya ova gedərmişlər. Bir dəfə yenə gölün kənarında olan quş və heyvanlardan ovlamaq ücün ora gedən ovçular bir hadisədən heyrətə gəlirlər. Görürlər ki, gölün kə- narında bir ana maral yaralı halda uzanıb. Maralın yarasından axan qan suya qarışırmış. Gölün suyu qan rəngində olub. Ən maraqlısı o olub ki, maralın yanında təzəcə doğulmuş bala maral dayanıb heyrətlə o yan-bu yana boylanırmış. O vaxtdan bu gölün adı “Qanlı göl” qalır.
Belə rəvayət edirlər ki, insanlara torpaq paylanarkən bir qrup xalq bu mərasimə kecikir. Gecikənlər arasında indiki "Talış-Muğan" zonasında yaşayanların babası da olur. El ağ- saqqalları məsləhətləşib öz nümayəndələrini Allahın yanına göndərirlər. Nümayəndələrin başçısı olan Muğan çox ağıllı, cəsur, müdrik və mömin bir adam idi. O, Allaha gəlişinin məqsədini bildirib, yalvarış etməyə başlayır. Allah məşvərət Yüklə 3,17 Mb. Dostları ilə paylaş:
|