Düşünən İnsan, Sentyabr 2016
Düşünən İnsan, Sentyabr 2016
11
Metalların paslanıb çürüməsi
Mis filizinin metala çevrilməsi üçün filiz
alovlanan odla təmas etməlidir. Misin əridilərək
ayrılması üçün lazım olan temperatur 1084.50
C dərəcə təşkil edir. Bu zaman alova hava
axınını təmin edən cihaz və ya körükdən
istifadə edilməlidir. Misin emalı ilə məşğul
olan bir cəmiyyətin bu temperaturu ala
bilməsi üçün soba düzəltməsi, bundan əlavə,
bu sobada lazım olan puta, maşa kimi alətlərin
də düzəldilməsi şərtdir. Burada sadəcə misin
emal edilməsi üçün lazımı əsas təchizatlar qısaca
verilmişdir. Daha sərt tuncun əldə edilməsi
üçün misin qalay, sink və digər elementlərlə
qarışdırılması isə bundan da mürəkkəb bir işdir.
Çünki hər metal üçün fərqli emal üsulu tətbiq
edilməlidir. Bütün bunlar metalı emal edən,
qarışıqlar əldə edən, filiz çıxarma ilə məşğul
olan cəmiyyətin dərin biliyə sahib olduğunu
göstərir. Bu dərəcədə dərin biliyə sahib olan
insanların dəmiri tapmadıqlarını iddia etmək
isə məntiqli və tutarlı bir izah deyil.
Düşünən İnsan, Sentyabr 2016
12
Düşünən İnsan, Sentyabr 2016
www.dasdovru.elmisaytlar.com
Təkamülçülərin iddiası ilk insanların guya yarı
meymun varlıqlar olduğu, müəyyən zaman içərisində
fiziki qabiliyyətləri ilə birlikdə zehni qabiliyyətlərinin
də inkişaf etdiyi, müəyyən bacarıqlar qazandığı,
mədəniyyətin bu minvalla təkamülə məruz qalaraq
inkişaf etməsidir. Elmi sübutlara əsaslanmayan bu
iddiaya görə, uydurma əcdadlarımız (ibtidai insanlar)
heyvanabənzər həyat tərzi keçiriblər, insanlaşdıqca
mədəniləşmiş və zehinləri inkişaf etdikcə mədəni
irəliləyiş əldə etmişdir. Bədəni tamamilə tüklərlə
örtülü, üzərində heyvan dərisi geyinmiş, ocaq
qalamağa çalışan, bellərində ovladıqları heyvanlarla
birlikdə çay kənarı boyu yeriyən, mağaraların içində
xırıltılı səslər çıxararaq bir-biriləri ilə ünsiyyət
qurmağa çalışan insan səhnə mizanı da elmilikdən
uzaq iddianın ortaya atdığı hekayələrdən ibarətdir.
Fosil qeydləri bu hekayəni dəstəkləmir. Elmi
məlumatların göstərdiyi nəticə insanın insan olaraq
yoxdan var olduğu gündən etibarən də insana xas
olan həyat tərzi keçirmiş olmasıdır. Arxeoloji tapıntılar
da təkamülçülərin tərtib etdiyi xronologiyanı heç
Mədəni
tərəqqi
təkamül
prosesinin
həyata
keçdiyini
göstərmir
13
Düşünən İnsan, Sentyabr 2016
bir halda dəstəkləmir. Təkamülçülərin insanların
təzə-təzə danışmağı öyrəndiklərini dedikləri dövrə
aid olan arxeoloji qazıntılar əslində insanların
mətbəxlərinin olduğunu, ailə həyatı yaşadıqlarını
göstərir. Təkamülçülərin daş dövrü olaraq iddia
etdikləri dövrlərdə beyin əməliyyatlarının həyata
keçirildiyi meydana çıxmışdır. Yenə təkamülçülərin
insanların incəsənətdən bixəbər olduqlarını dedikləri
dövrlərə aid qazıntılarda isə bəzək əşyaları və boya
üçün xam maddələr tapılmışdı.
Bütün bu misalların nümayiş etdirdiyi həqiqət
tarixin heç bir dövründə ibtidai və heyvanabənzər
həyat tərzinin mövcud olmamasıdır. Təkamülçülərin
irəli sürdüyü kimi, daşı daşla yonaraq, daşdan
taxtadan başqa heç bir alətdən istifadə etmədən
mədəniyyətdən kənar bir həyat olmamışdır. Hər
dövrdə iman edənlər insan kimi yaşamışdır. Hər
dövrdə insana yaraşan geyimlər olmuş, insan üçün
münasib boşqablar, qablar, qaşıqlar, çəngəllərdən
istifadə edilmiş, insana xas mühitdə oturmuş, yeyib-
içib söhbət etmişlər. İnsan üçün münasib olan tikililər
inşa etmiş, sənət əsərlərini meydana gətirmişlər.
Həkimlər, müəllimlər, dərzilər, mühəndislər,
memarlar, incəsənət xadimləri olmuş, cəmiyyətdə
intizam təmin edilmişdir.
Əlbəttə ki, tarix boyunca texnoloji irəliləyiş də
olmuş, insanların bilik səviyyələri artdıqca texnoloji
dəyişikliklər olmuş, yaşanan mühitin şərtlərinə
uyğun olaraq yeni cihazlar düzəldilmiş, elmi ixtiralar
olmuş, mədəni dəyişikliklər yaşanmışdır. Lakin
bəşər tarixində yaşanan bilik səviyyəsi və texnoloji
tərəqqi təkamülün prosesinin yaşanmış olduğunu
ifadə etmir.
Biliyin daima artması adət edilmiş haldır. Bir
insanın sahib olduğu bilik səviyyəsi məktəb dövründə
fərqli, universitet illərində isə tamamilə fərqlidir.
Bir insanın həyatı boyu bilik səviyyəsini artırması
onun təkamül prosesinin içində olması və özü-özünə
yaranan təsadüflərin təsiri ilə inkişaf etmiş olması
demək deyil. Buna bənzər hal insanların həyatına
da tətbiq edilir. İctimai həyatda da ehtiyaclar
səbəbindən yeni kəşflər, ixtiralar edilir, yeni
mexanizmlər icad edilir, başqa bir insan isə həmin
mexanizmləri daha da mükəmməlləşdirir. Daima
mədəni tərəqqi yaşanmaqdadır. Lakin bu, təkamül
prosesi demək deyil.
14
Düşünən İnsan, Sentyabr 2016
www.dasdovru.elmisaytlar.com
Düşünən İnsan, Sentyabr 2016
Darvinizmin
iddiası insanın və
bilavasitə sahib olduğu mədəniyyətin
ibtidai formadan aliyə doğru inkişaf etməsidir.
Lakin arxeoloji qazıntılar bəşər tarixinin ilk
günlərindən etibarən cəmiyyətlərin çox qabaqcıl
mədəniyyətə sahib olduğu dövrlər olduğu kimi,
çox geridə qalmış mədəniyyətlərin mövcud
olduğu dövrlərin də olduğunu göstərir. Hətta
əksər hallarda çox zəngin sivilizasiyalarla eyni
dövrdə geridə qalmış mədəniyyətlər də olmuşdur.
Tarix boyu eyni dövrdə yaşayan cəmiyyətlərin
əksəriyyətinin texnoloji və sivilizasiya səviyyəsi,
sosial və mədəni strukturu eynilə bugünkü gündə
olduğu kimi, bir-birindən fərqlənmişdir. Məsələn,
hal-hazırda Şimali Amerika qitəsi tibdə, elmdə,
memarlıqda və texnologiya sahəsində olduqca
inkişaf etməsinə baxmayaraq, Cənubi Amerikanın
müxtəlif bölgələrində texnologiya baxımından
olduqca geridə qalmış, müasir dünya ilə heç bir
əlaqəsi olmayan xalqlar yaşayır. Dünyanın bir çox
yerlərində xəstəliklərə ən müasir təsvirli texnika
və analizlərə əsasən diaqnoz qoyularaq son dərəcə
müasir şərtlərdə müalicə edildiyi halda, digər
yerlərdə də xəstəliklərin guya şər qüvvələrin təsiri
ilə meydana gəldiyinə inanaraq yalançı şər qüvvələri
qovmaq üçün ayinlər keçirməklə müalicə edənlər
var. E.ə. 3000 il əvvəl yaşayan qədim misirlilər,
hindu xalqları kimi cəmiyyətlər
hər baxımdan hal-hazırda yaşayan bu
qəbilələrlə -hətta bu qəbilələrdən irəlidə olan bir
çox xalqlarla- müqayisə edilməyəcək dərəcədə
yüksək mədəniyyətə sahib idilər. Minlərlə il əvvəl
yaşayan cəmiyyət 20-ci əsrdəki bir cəmiyyətdən
daha da irəliyə gedə bilmişdir. Bu da bizə tarixin
axınının təkamül prosesi içərisində meydana
gəlmədiyini, yəni tarix boyu ibtidai cəmiyyətdən
mədəni cəmiyyətə doğru bir irəliləyişin olmadığını
göstərir.
Əlbəttə ki, tarixi proses içərisində hər sahədə
böyük irəliləyişlər qeyd edilmiş, elm və texnologiyada
böyük nailiyyətlər əldə olunmuşdur. Lakin bu
dəyişiklikləri təkamülçülər və materialistlərin iddia
etdiyi kimi, təkamül prosesi olaraq xarakterizə
etmək ağıllı və elmi yanaşma deyil. Mədəniyyətin
zənginləşməsi və təcrübə toplamaq sayəsində
texnologiya və elm kimi sahələrdə daima bir
irəliləyişin olması əsas məsələdir. Lakin burada vacib
məqam budur ki, müasir insanla minlərlə il əvvəl
yaşayan insan arasında zəka və bacarıq baxımından
heç bir fərq yoxdur. 20-ci əsrdəki insanların beyin
həcmi və zəkası daha çox inkişaf etdiyi üçün daha
çağdaş sivilizasiyaya malik olduğumuz fikri təkamül
nəzəriyyəsinin təlqin edilməsi nəticəsində əmələ
gələn səhv nəzər nöqtəsidir. Halbuki, bugünkü
gündə belə, müxtəlif bölgələrdə yaşayan xalqların
fərqli dərrakələri və mədəniyyətləri ola bilər.
Məsələn, bu gün Avstraliyadakı bir aborigenin
ABŞ-dakı bir alimin sahib olduğu biliyə malik
SİVİLİZASİYALAR
Dostları ilə paylaş: |