Davlat va huquq

118
ISH VAQTIDAN TASHQARI ISHLAR HAMDA DAM OLISH VA 
BAYRAM KUNLARIDAGI ISHLAR UCHUN HAQ TO‘LASH
-
NING XUSUSIYATLARI
Mehnat qonunlariga binoan bayram kunlarida ishlash qat’iyan taqiqlanadi. 
Biroq ish vaqtidan tashqari, dam olish va bayram kunlari xodimlarni ishga jalb 
etish zarur bo‘lgan vaziyatlar tug‘iladi: tabiiy ofat yoki ishlab chiqarish faloka- 
tining oldini olish yoki tugatish; baxtsiz hollar yoki mol-mulk yo‘qolishining 
oldini olish zaruriyati; korxonaning kelajak ishi uchun zarur bo‘lgan tezkor ish
-
ni bajarish, masalan, elektr uzatish liniyasining uzilishi, elektrotransformatorni 
almashtirish zarurati, neft quvuri yoki gaz quvurining teshilishi, yo‘ldagi o‘piri
-
lish va hokazo.
Ish haqi quyidagi hollarda ikki hissa miqdorida to‘lanadi:
—
ish vaqtidan tashqari;
—
dam olish kunlari;
—
bayram kunlari;
—
yoki boshqa dam olish kunini (otgul) berish bilan 
qoplanishi mumkin. 
MEHNAT INTIZOMI
Korxonada mehnat intizomini ta’minlashning zaruriy sharti mehnat jamoa
-
si tasdiqlagan Ichki tartib qoidalari belgilaydigan aniq mehnat tartibini o‘rnatish 
hisoblanadi. Shunga binoan har bir xodim ishga tushishdan oldin o‘z huquq va 
majburiyatlari bilan tanishtirilishi kerak.
Asosan mehnat intizomi mehnatga ongli munosabatda bo‘lish bilan asosla
-
nadi, biroq mehnat qonun hujjatlari nopok xodimlarga nisbatan intizomiy ta’sir 
choralari belgilanishining zarurligini ham hisobga oladi.
Intizomni buzganlik uchun ish beruvchi intizomiy jazo choralarini 
qo‘llashga haqli. Uni qo‘llashdan avval xodimdan yozma ravishda tushuntirish 
xati talab qilinishi lozim. Intizomiy jazo bevosita nojo‘ya xatti-harakat aniqlan
-
ganidan keyin, ammo bu harakat aniqlangan kundan boshlab uzog‘i bilan 1 oy 
ichida qo‘llanadi. Moliya-xo‘jalik faoliyatini taftish etish yoki tekshi rish natija
-
lariga bi noan — sodir etilgan kundan boshlab ikki yildan kechikmasligi lozim.

---

119
Intizomiy jazo berilgani to‘g‘risidagi buyruq xodimga ma’lum qilinib, 
tilxat olinadi.
O‘zbekiston Respublikasi Mehnat kodeksining 181-moddasi Mehnat inti
-
zomini buzgandagi jazo turlari:
—
xayfsan;
—
jarima — o‘rtacha oylik ish haqining 30% idan ortiq bo‘lmagan 
miqdorda (ichki tartib qoidalariga muvofiq bundan ham katta jarima 
nazarda tutilishi mumkin, lekin u o‘rtacha oylik ish haqining 50% idan 
oshmasligi shart);
—
mehnat shartnomasini bekor qilish.