Davraniş BİLİmlerine giRİŞ

9PSİKOLOJİ BİLİMİNE GİRİŞ

PSİKOLOJİNİN TANIMI

Psikoloji, insan ve hayvan davranışlarını inceleyen bir bilim dalıdır. Davranış, bir organizmada yer alan ve bir organizma tarafından yapılan her türlü eylemdir.

Psikoloji biliminin temel amaçları: betimleme, açıklama, yordama ve kontroldür. Betimleme davranışları belirleyen koşulları içerir. Açıklama, davranışları açıklayan genel ilkelerin ve kuramların oluşturulmasını içerir. Yordama, davranışları açıklayan genel ilkelerin ve kuramların oluşturulmasını içerir. Yordama, davranışların önceden tahmin edilebilmesi ile ilgilidir. Kontrol, davranışların seçilen bir düzeye veya istenen biçime getirilmesini içerir.
PSİKOLOJİYLE İLGİLİ BEKLENTİLER VE BUNLARIN DOĞRULANMA DERECESİ

Psikoloji bilimi, gerek kendimizde ve gerekse başkalarında gözlediğimiz bazı davranışları anlamada bize yardımcı olabilir.

PSİKOLOJİNİN DİĞER BİLİMLER ARASINDAKİ YERİ

Psikoloji, canlıları bir biyolojik yapı olarak ele alan ve bu yapıyı inceleyen biyolojik bilimlerle ve canlıları bir sosyal ortam içinde ele alan sosyal bilimlerle ilişki içindedir.

PSİKOLOJİNİN DALLARI

Deneysel Psikoloji: Deneysel çalışmaların çoğu davranışın fizyolojik temelleri, duyum, algı güdü, öğrenme ve bellek gibi konuları kapsar. Deneysel psikolojiyle ilgili önemli iki alt dal, fizyolojik psikoloji ve karşılaştırmalı psikolojidir. Fizyolojik psikoloji, davranışın biyolojik temellerini inceler, sinir sistemi gibi. Karşılaştırmalı psikoloji, davranışlarda görülen evrimsel farklılıkları incelerler. Biyolojik bilimlerle özellikle zooloji ile yakından ilişkilidir.

Sosyal Psikoloji: bireyin sosyalleşmesi, gruplar, grup yapısı ve grup üyelikleri, grup içinde biyer, tutumlar, tutumların gelişmesi ve değişmesi, liderlik ve dil-iletişim gibi konular sayılabilir.

Gelişim Psikolojisi, organizmanın davranışında döllenmeden ölümüne kadar, tüm yaşam boyunca gözlenen biyolo
Uygulamalı Psikoloji, Endüstriyel gelişme, bilim ve teknolojideki hızlı değişme, iletişim araçlarının gelişip yaygınlaşması, eğitim faaliyetlerinin önem kazanması ve hızla yaygınlaşması, sağlık hizmet ve olanaklarının gelişip yaygınlaşması gibi değişme, iletişim araçlarının gelişip yaygınlaşması, eğitim faaliyetlerinin önem kazanması ve hızla yaygınlaşması, ekonomik sosyo-politik krizler toplum yaşamını büyük çapta etkileyen olaylardır.

Klinik psikoloji: Kişiliğin gelişmesi ve bunu etkileyen etmenler ile normalden ayrılıklar gösteren davranışlar ya da davranış bozuklukları(psikopatoloji) üzerinde araştırma yaparlar.

Psikometrik Psikoloji: Değişik amaçlar için test ve ölçek geliştirme, davranışın açıklanması ve yordanmasında yararlanılabilecek istatistiksel teknik ve modalleerin uygulanması ve geliştirilmesi ile araştırma model ve düzenleri oluşturma başlıca araştırma ve uygulama konularıdır.
PSİKOLOJİNİN YÖNTEMLERİ

Betimsel Araştırmalar ve İlgili Teknikler

Doğal gözlem: Doğal gözlemde canlılar, doğal ortamlarında ve araştırıcının herhangi bir müdahalesi olmaksızın gözlenir.

Sistematik gözlem: sistematik gözlemde canlılar araştırmacının belirlediği koşullar altında gözlenir. Öğrencilerin hangi öğrenme tekniğini tercih ettiklerini saptamak üzerine yapılan araştırma

Testler: Belirli davranışları veya bu davranışarla ilgili özellikleri ölçmede kullanılan araçtır. Testlerin belli özelliklere sahip olması gerekir. Bunların başında geçerlik ve güvenirlik gelir. Geçerlik, bir ölçü aracı olarak testin ölçmeyi amaçladığı özelliği ne derecede ölçebildiğini, güvenirlik ise testin değişik uygulamalarda ne dereceye kadar tutarlı ölçme yaptığını gösterir.

Anket(Soru listesi): Anketler, kişilerin belirli konulardaki tutumlarını, düşünce ve duygularını, önerilerini saptamak üzere hazırlanmış soru listesidir.

Mülakat: mülakatın özelliği, birey hakkında bilginin yüzyüze bir ilişki ve sözel iletişim yoluyla elde edilmesidir.

Vak’a incelemesi

Deneysel Araştırmalar

10YAŞAM BOYU GELİŞİM PSİKOLOJİSİ

GELİŞİM PSİKOLOJİSİNDE BAZI TEMEL KAVRAMLAR

Gelişme ve Değişme

DAVRANIŞIN GELİŞİMİNİ AÇIKLAMAYA YÖNELİK BAŞLICA KURAMLAR

Sosyal Öğrenme Kuramı: sosyal öğrenme kuramına göre normal ve sapmış davranışların oluşması çevresel etmenlere bağlıdır.

Dönem Kavramı ve Gelişim Dönemleri:

Sigmund Freoud ve Psikoseksuel Gelişim dönemleri

Erik H. Erikson ve Psikososyal Gelişim Dönemleri:

Jean Piaget’nin Bilişsel Gelişim Kuramı ve Bilişsel Gelişim Dönemleri

VİDAN GELİŞİMİ: DOĞRU VE YANLIŞ

Freud’un Ahlak Gelişimine Yaklaşımı

Bilişsel-gelişimsel yaklaşım

11GÜDÜLER VE DUYULAR

GÜDÜ NEDİR

Güdü, bir davranışı başlatan ve bu davranışın yöne ve sürekliliğini belirleyen içsel bir güçtür.

OLUMLU VE OLUMSUZ HEDEFLER

Olumlu olarak değerlendirdiğimiz hedefler yaklaşmak, elde etmek istediğimiz hedeflerdir. Olumsuz hedefler kaçınmak istediğimiz hedeflerdir.

İçsel Güdüleyiciler: Dürtü, fizyolojik bir ihtiyacın neden olduğu rahatsızlık, gerginlik durumudur ve fizyolojik bir ihtiyacın psikolojik sonucudur.

Dışsal Güdüleyiciler: Güdüsel bir davranışın başlamasına neden olan çevresel uyarıcılara özendirici denir.

BİLİNÇDIŞI GÜDÜLENME

Sigmund Freud a göre güdülerimizin en az üçte ikisi bilindışıdır. İnsanlar kendilerini rahatsız eden düşünce istek ve güdülerini bilinç dışına iterek unutmaya çalışırlar. Bilinç dışına itilen düşünce, istek ve güdüler orada da varlığını sürdürmeye devam etmekte ve zaman zaman biz farkında olmadan davranışlarımızı etkilemektedir.

GÜDÜLERİN SINIRLANDIRILMASI

Birincil Güdüler:Birincil güdülerin hedefleri doğuştan gelir. Birinci grupta, Açlık ve susuzluk gibi tamamen fizyolojik kökenli güdüler bulunur. İkinci grupta, cinsellik ve analık güdüleri gibi fizyolojik kökenli ancak bağımsız sürdürülebilen güdüler. Üçüncü grupta ise, araştırma, merak, kabiliyet faaliyet ve kurcalama gibi bilinen güdüler yer alır.

Sosyal Güdüler: Diğer insanlarla ilgili olan güdülerdir. Bağlanma güdüsü, Başarı güdüsü,

GÜDÜLERİN HİYERARŞİSİ

Maslow’a göre;1. Fizyolojik ihtiyaçlar, yemek , su , hava 2. Güvenlik ihtiyacı, tehlike ve tehditlerden korunma ihtiyacı, 3. Bağlanma sevme ve sevilme ihtiyaçları. 4. Kendine güven, başarı itibar statü, şöhret 5. Kendini gerçekleştirme Yer alır

DUYGULAR

Duyguların Fizyolojik temeli: Duyguların şiddeti arttıkça, fizyolojik tepkilerin şidditi de artar.

Sinir Sistemi ve Duygular:

Duyguların İfadesi: Yüz ifadeleri, sesler

DUYGUSAL YAŞANTILAR

Korku: Korkularımızın çoğu öğrenme yoluyla kazanılmıştır. Kaygıyı korkudan ayıran en önemli özellik, kaygının belirli bir nedeninin olmasıdır.

Öfke: Öfke duygusuna en sık yol açan nedenlerden birisi, hedefe yönelik davranışlarımızın engellenmesidir.

Mutluluk: Mutluluk bir ihtiyacın tatmini sağlandığında ya da bir hedefe ulaşıldığında duyulan hoş bir duygudur.

DUYGULAR VE PSİKOMATİK BOZUKLUKLAR

Yoğun biçimde yaşanan nahoş duygular çok uzun süre devam ettikleri yada kronuk hale geldikleri takdirde, psikosomatik rahatsızlıklar, kısmen uzun süreli duygusal gerilimlerden kaynaklanan fiziksel rahatsızlıklardır. Örneğin, Mide ülseri uzun süreli stres yaşantılarıyla ilişkilidir. Kalp atış hızının ve kan basıncının sürekli yüksek kaldıkları için kalp ve damar rahatsızlıklarının nedenidir.