Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyi tərəfindən təsdiq
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
108 yanaşılmır. Üçüncüsü, keçmiş SSRİ məkanında “Məktəbəqədər pedaqogika” adı altında çap olunan dərs vəsaitlərinə qədər çap olunan ədəbiyyatın demək olar ki, hamısı “Məktəbəqədər tərbiyə” (“Doşkolnoye vospitaniye”), “Məktəbəqədər müəssisələrdə tərbiyə” (“Vospitaniye v doşkolnıx uçrejdeniyax”) adı altında hazırlanmış bu materialların hamısında məktəbəqədər tərbiyə müəssisələrində həyata keçirilən tərbiyə işləri, qismən isə təlim işləri işıqlandırılır. Bu materiallarda uşaqların yaş dövrlərinə də münasibət müxtəlifdir. Əksər ədəbiyyatda bağça yaşlı uşaqların yaş dövrləri qruplar üzrə aparılan bölgüyə əsasən müəyyənləşdirilərək “kiçik qrup”, “orta qrup”, “böyük qrup”, “məktəbəhazırlıq qrupu” şəklində ifadə olunmuşdur. Maraqlı orasıdır ki, mövcud ədəbiyyatda qruplardakı yaş dövrləri də müxtəlif tərzdə ifadə olunur. Bütün bunların səbəblərini aşağıdakı şəkildə qruplaşdırmaq olar: 1. Bir sıra ədəbiyyatda məktəbəqədər pedaqogikanın növlərə bölünərək “çağalıq pedaqogikası”, “körpəlik pedaqogikası”, “məktəbəqədər pedaqogika” kimi göstərilməsi. 2. Bir qism mütəxəssislərin uşaqların ailədə, körpələr evində və uşaq bağçalarında tərbiyəsinə aid olan işlərin məktəbəqədər tərbiyəyə şamil etməsi və bütün bunları “məktəbəqədər pedaqogika” kimi nəzərdən keçirməsi. 3. Bəzi mütəxəssislərin körpələr evində aparılan tərbiyə işlərinin uşaq bağçalarında aparılan tərbiyə işlərilə fərqli və ya vəhdətdə götürmələri. 4. Ənənəvi pedaqogikaların pedaqoji elmlər sistemi adlanan bölmələrində məktəbəqədər pedaqogikaya yanaşmaların müxtəlif olması. Ənənəvi pedaqogikalardakı bu məsələyə dair bəzi yanaşmaları nəzərdən keçirsək fikrimizi daha ətraflı əsaslandıra bilərik. 1958-ci ildə respublikamızda dərc olunmuş ilk “Pedaqogika” adlı dərs vəsaitində (50, səh.22) göstərilir: “Körpəlik pedaqogikası – 3 yaşına qədər olan uşaqların bəslənməsi və tərbiyəsindən bəhs edir. Məktəbəqədər pedaqogika - 3 yaşından 7 yaşınadək uşaqların bəslənməsi və tərbiyəsindən bəhs edir. Məktəbəqədər pedaqogika 3 yaşından 7 yaşınadək olan uşaqların təlim və tərbiyəsindən bəhs edir”. Göründüyü kimi ayrı-ayrı illərdə çap olunmuş iki dərslikdə bir fikir olduğu kimi, eyni cür ifadə edilir. Müəllifləri A.Abbasov, H.Əlizadə, N.Kazımov, Ə.Həşimov, Ə.Paşayev və 109 F.Rüstəmov olan pedaqogikalara diqqət edək: Körpəlik pedaqogikası – Pedaqogikanın bu sahəsi 3 yaşınadək olan uşaqlara göstərilən qayğı və diqqət məsələləri ilə məşğuldur. Məktəbəqədər tərbiyə pedaqogikası – bağça yaşlı uşaqların tərbiyəsi, təlim məsələlərini tədqiq edir və əsaslandırılmış tövsiyələr hazırlayır. (30, səh.16); Məktəbəqədər pedaqogika məktəbəqədər yaşlı uşaqların təlim-tərbiyəsinin qanunauyğunluqlarını araşdırır, onların təlim-tərbiyəsini təşkil etmək üçün proqram hazırlayır və həmin proqramın həyata keçirilməsi yollarını müəyyənləşdirir (7, səh.9,10); Məktəbəqədər pedaqogika məktəb yaşına çatmamış uşaqların tərbiyə və təlim məsələlərini öyrənir (51, səh.21). 3. Buradan belə bir nəticəyə gəlmək olur ki, müəlliflərin bir qismi çağalıq pedaqogikasını, körpəlik pedaqogikası - məktəbəqədər pedaqogikadan ayrı təsəvvür edir, bir qismi onları məktəbəqədər pedaqogikanın tərkibində nəzərdən keçirməyə üstünlük verir, bir qismi məktəbəqədər pedaqogika deyəndə uşaqların məktəbəqədər yaş dövründəki tərbiyəsilə məşğul olmağı göstərsələr də bu işi konkret olaraq harada (ailədə və ya bağçada) həyata keçirilməsini nəzərdən qaçırır, bir qismi isə məktəbəqədər pedaqogika deyəndə konkret olaraq məktəbəqədər yaşlı uşaqların bağçada tərbiyəsi və təliminin pedaqoji, psixoloji, fizioloji və metodik imkanlarından istifadə edərək bir şəxsiyyət kimi formalaşmasına xidmət edən elm sahəsi kimi nəzərdə tuturlar. Bütün bunlar deməyə əsas verir ki, bu günə qədər hələ də məktəbəqədər pedaqogikanın sərhədləri düzgün, konkret müəyyənləşdirilməmişdir. Prof. Fərahim Sadıqov “Pedaqogika” adlı (Bakı-2006, səh.40) yazdığı dərs vəsaitində təklif edir ki, ölkəmizdə yaranmaqda olan Milli pedaqogikanın struktur bölmələri yenidən nəzərdən keçirilsin. Milli pedaqogikanın müvafiq bölmələri, o cümlədən pedaqoji elmlər sistemi bölməsi daha aydın, daha geniş, daha ətraflı şəkildə yenidən öyrənilib ümumiləşdirilsin. 5. Prof. F.Sadıqov pedaqoji elmlər sisteminin aşağıdakı şəkildə nəzərdən keçirilməsini daha məqsədəuyğun hesab edir: 1) Çağalıq və körpəlik pedaqogikası. 2) Məktəbəqədər pedaqogika. 3) Məktəb pedaqogikası. 4) Texniki peşə məktəbi pedaqogikası. 5) Milli pedaqogika. 7) Əlahiddə pedaqogika. 8) Əmək-islah pedaqogikası. 9) İstehsalat pedaqogikası. 10) Mədəni-maarif pedaqogikası. 11) Fənlərin tədrisi metodikası. 12) Pedaqogika 110 tarixi. 13) Müqayisəli pedaqogika. 14) Ailə tərbiyəsi pedaqogikası. 15) Azərbaycan xalq pedaqogikası. 16) Pedaqoji psixologiya. 17) Tibbi pedaqogika. 18) Sosial pedaqogika. 19) İdman pedaqogikası. 20) Musiqi pedaqogikası və s. O, məktəbəqədər pedaqogikanın ilkin sahəsi olan çağalıq və körpəlik pedaqogikasının aşağıdakı şəkildə nəzərdən keçirilməsini məqsədəuyğun hesab edir: - Çağalıq və körpəlik pedaqogikası ailədə, körpələr evi-uşaq bağçalarında uşaqların fizioloji, psixoloji inkişafını, pedaqoji baxımdan formalaşdırılmasını öyrənir və ümumiləşdirir. - Məktəbəqədər pedaqogika ailədə və uşaq bağçasında uşaqların fizioloji, psixoloji inkişafı, habelə onların pedaqoji baxımdan hərtərəfli formalaşdırılmasını öyrənir və ümumiləşdirir (60, səh.40). Xalqımızın yüksək zəka sahiblərinin, aqil və müdrik şəxsiyyətlərinin səyi ilə zaman-zaman yaradılmış mənəviyyatımızın, ictimai şüurun bir forması olan yüksək əxlaqi dəyərlərlə yetişməkdə olan gənc nəsli tərbiyə etmək vacibdir. Ulularımızın, klassik pedaqoqların tətbiq etdiyi bu tərbiyə prinsiplərini örnək götürməklə, körpələrimizi Vətənə, xalqa, doğma torpağa məhəbbət ruhunda tərbiyə edilməsi lazım bilinmiş və indi də vacib sayılır. Azərbaycanda məktəbəqədər təhsil və tərbiyə probleminin həyata keçirildiyi bütün dövrlərdə xalqın taleyi gələcək nəslin düzgün təhsilləndirilməsi və tərbiyə olunması ilə sıx bağlı olmuşdur. Eyni zamanda bütün fəaliyyəti dövründə gənc nəslin mənəvi tərbiyəsini və təlimini əsas vəzifə kimi qarşıya qoyan ulu öndərimiz H.Ə.Əliyev Azərbaycan Respublikası gənclərinin birinci forumundakı yüksək əhəmiyyətli çıxışında demişdir: “Ümumbəşəri dəyərlər, Azərbaycan xalqının milli-mənəvi dəyərləri hər bir gənc tərəfindən mənimsənilməlidir... Mənəviyyat olmayan yerdə heç bir şey də ola bilməz. Xalqımızın tarixinin əsasını təşkil edən bütün mərhələlərdə, keçmiş əsrlərdə yüksək mənəviyyat olmuşdur. Keçmiş tariximizdən bizə qalan simaları bu gün bizim üçün nümunə edən onların yüksək mənəviyyatıdır, yüksək amallarıdır. Ona görə də bu gün mənəvi tərbiyə bəlkə də keçmiş illərdən daha çox lazımdır”. Odur ki, yüksək intellektə, bacarığa, hərtərəfli biliyə, mütərəqqi dünyagörüşünə, yüksək mədəniyyətə malik olan və onu daim inkişaf etdirməyə qadir Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|