Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin
Yüklə 2,82 Kb. Pdf görüntüsü
|
103 Əgər travmatik təsir zamanı aortanın tam cırılması baş vermirsə,bu zaman adventisiya və divararalığını əhatə edən strukturlar aorta divarının bütövlüyünü təmin edir.Travmadan sonrakı bu ilk baza həyat üçün təhlükəlidir,buna görə də zərərçəkəni xəstəxanaya mümkün qədər tez çatdırmaq lazımdır. Aortanın zədələnmiş diaqnozunun təcili qoyulması,aorta divarının gərginliyini azaltmaq üçün vazodilatatorlar və B-adrenoblakatorlarla arterial təzyiqin salınması və ölümlə nəticələnən aortanın cırılma riskinin azaldılması vacib şərtdir. Pate və həmkarları 15 il ərzində ədəbiyyat mənbələrinin nəticələrinin, həmçinin özlərinin apardığı tədqiqatlarda diaqnozun qoyulması və aortanın plastikasının aparılması arasındakı olan dövrdə öz-özünə qanaxma riskinin qiymətləndirilməsinin nəticələrini təhlil etmişlər. 492 xəstədən 22 - si (4,5%) aortanın cırılması nəticəsində (plevra boşluğuna qanaxma və hemodinamik pozğunluq əlamətləri ilə) ölmüşlər.Nisbətən az hallarda cırılma divararalığında hematoma və psevdoanevrizması olan,həmçinin qan- axması və hemodinamik pozğunluqları olmayan xəstələrdə baş vermişdir. Travmadan sonrakı günlər ərzində əsasən hematoma formala- şır, hansı ki,vaxt keçdikcə psevdoanevrizmanın inkişafı ilə nəti- cələnən sıx fibroz toxumaya çevrilir, bu halda cırılma riski anevrizmada olduğu kimidir.Arterial hipotenziyalı xəstələrdə arterial təzyiqin 90 mm c. süt.-dan yüksək olması infuzion məhlulların yeri- dilməsinin məhdudlaşdırılmasına göstərişdir. Mərkəzi sinir siste- minin, ağciyərlərin zədələnməsi nəticəsində inkişaf edən tənəffüs çatışmazlığı zamanı tənəffüs funksiyası nəzarətdə saxlanılmalı, vaxtında intubasiya aparılmalı və ağciyərlərin süni ventilyasiyası yerinə yetirilməlidir. Aortanın posttravmatik anevrizmalarının cərrahi müalicəsinin bir qədər gecikdirilməsi bir sıra üstünlüklərə malikdir. Bu halda təcili əməliyyatlarla müqayisədə letallıq halları və təhlükəli ağırlaşmaların tezliyi azalır.Distal aortanın perfuziyasının bütün lazımi prosedurlarını təhlükəsiz yerinə yetirmək olar və bu za- man ölüm faizi çoxsaylı travması olan xəstələrdə təhlükəli zədəd- lənmələrin müalicənin aparılması ilə əlaqədar azalır.Beləliklə,belə xəstələrdə yanaşı zədələnmələrin müalicəsi əsasdır və bu da aortada cərrahi müdaxilələrin gecikdirilməsinə imkan verir. 104 Bununla belə əməliyyatın gecikdirilməsi həmişə mümkün olmur.Aortanın travmatik cırılmasının əksər hallarda stabil gedişli olmasına baxmayaraq,təxminən 5% hallarda kəskin fazada yüksək cırılma ruski olur.Cırılma təhlükəsinin olması əlamətlərinə periaortal hematoma,təkrar hematoraks,kontrast maddənin ekstravazasiyası və arterial təzyiqin yüksəlməsi aiddir.Bəzən aortanın cüzi cırılması qapaq mexanizmi vasitəsilə enən aortada qan cərəyanın zəifləməsi və aşağı ətraflarda işemiya ilə nəticələnən psevdokoarktasiya sindromu yarada bilər.Bu fəsad təcili cərrahi xəstəlik hesab olunur və 10% xəstələrdə rast gəlinir. Damar daxili müdaxilə-təcili cərrahi müdaxilə tələb olunmayan xəstələrdə aparılan nisbətən az invaziv müalicə üsuludur.Bu müalicə üsulu kəskin fazada torakotomiya aparmadan və heparin preparat- larının təyini ilə ağciyərlərin,başın və qarının zədələnmələrinin ağırlaşması riski olmadan tətbiq olunur.Çoxsaylı zədələnməsi olan xəstələrdə aortanın plastikasının aparılma vaxtının düzgün seçilməsi vacibdir və digər zədələnmələrin də ağırlığı nəzərə alınmaqla müəyyən ardıcıllığa riayət olunmalıdır. Məhdud ardıcıl tədqiqatların və müxtəlif kliniki müşahidələrin nəticələrinə əsasən müəyyən olunmuşdur ki,yaxın zamanlarda aortanın travmatik cırılmasının müalicəsində müalicə üsulu seçimi damar daxili cərrahiyyə olacaqdır.Torakotomiyaya, həmçinin heparin preparatların istifadəsinə ehtiyac olmadığı hallarda aortanın damar daxili bərpası ağciyərlərin,başın və qarın boşluğunun travmatik zədələnməsinin ağırlaşma riski olmayan “kəskin” xəstələrdə aparıla bilər.Damar daxili üsullardan istifadə zamanı paraplegiya riski çox azdır.Beləliklə,posttravmatik aorta anevrizmasının müalicəsi məqsədi ilə qısa stent-qraft implantasiyası zamanı paraplegiya riski çox az olacaq və ya mövcud olmayacaq. 105 ÜRƏYİN TRAVMALARI Travma – yaşı 40-dan az olan kişilərdə ölümün ən çox rast gəlinən səbəbidir,bunun da 25%-i döş qəfəsinin travması ilə əlaqədardır. Döş qəfəsinin izoləolunmuş travması ürəyin küt trav- ması və ya dəlib keçən və dəlib keçməyən zədələnmələr nəticəsində yaranan bütün ölümcül travmaların 10% səbəbini təşkil edir.Dəlib keçən zədələnmələrin səbəbi döş qəfəsinə bıçaqla, stiletlə də ola bilır: güllə yaralanmaları və yatrogen zədələnmələr (əsasən drenaj- lardan istifadə və punksion biopsiyanın aparılmasında). Yarılmış ya- ralar nəticəsində daha çox sağ mədəcik zədələnir, güllə yaralanmaları zamanı isə ürəyin cırılması baş verə bilər. Ürəyin küt travmalarının ən çox rast gələn səbəbi – avtomobil qəzalarıdır,belə ki,əyləcin qəflətən basılması zamanı sürücünün döş qəfəsinin zərbə ilə sükana dəyməsi baş verir. Avromobil qəzaları 70% hallarda bütün döş qəfəsi zədələnmələrinin səbəbidir. Digər mümkün olan səbəblər: yüksəklikdən yıxılma, idman travması, zorlama və s. Döş qəfəsinin küt travmasından sonra ürəyin küt travmasının (əvvəllər miokardın kontuziyası adlandırılırdı) rastgəlmə tezliyi 8–17% arasında tərəddüd edir.Küt travma nəticəsində ürəyin Yüklə 2,82 Kb. Dostları ilə paylaş:
|