Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
266 ümumi ekoloji təhlükəsizlik məsələlərinə nəzarət edir. Qərargah Cenevrə şəhərindədir. UNİDO- sənayenin inkişafı üzrə təşkilatdlr. əsas məqsədi qlobal, regional, milli və sahəvi səviy- yədə sənayenin inkişafına və yeni beynəlxalq iqtisadi qanunların yaradılmasına köməklik göstərilməsi məsələləri ilə məşğul olur. MAQATE- radioaktiv maddələrin daşınması və saxlanılmasının təhlükəsizliyinin təmin olunması, tullantıların təkrar istehsalı daxil olmaqla ümumi radiasiyadan müdafıə və təhlükəsizliyin təmin edilməsi üzrə ixtisaslaşmışdır. AENBA- Atom Enerji Üzrə Beynəlxalq Agentlik təşkilatıdır. 1957-ci ildə atom enerjisinin sülh məqsədilə istifadə edilməsi sahəsində beynəl- xalq əməkdaşlığın inkişafı üçün yaradılmışdır. Eyni zamanda nüvə təhlükəsizliyi üçün müva- fiq normalara əməl olunmasına, nüvə enerjisinin hərbi məqsədlər üçün istifadə olunmasında nəzarət edir. Agentlik nüvə qurğularının təhlükəsizliyi, şüa- lanmadan müdafıə, insanların sağlamlığı, radiaktiv tullantıların saxlanılması, nüvə yanacağından istifadə olunması və s. məsələlər daxil olan geniş təhlükə- sizlik proqramı qəbul etmişdir. Agentliyin qərargahı Vyana (Avstriya) şəhərində yerləşir. Avropa Şurası (AŞ) - öz fəaliyyətini daha çox demokratik prinsiplərin həyata keçirilməsinə, insan hüququnun əsas prinsiplərinə riayət olunmasına, Avropa vətəndaşlarının həyat səiyyəsinin yüksəldil- 267 məsinə, ekologiya və informasiya sahəsində əmək- daşlığa yönəltmişdir. Avropanın nüfuzlu təşkilat- larından biri olub, 1949-cü ildə yaradılıb. Qərargah Strasburqda yerləşir. Aparılan təhlillərdən aydın olur ki, təbiətdən istifadədə, ekoloji sahədə yaranan beynəlxalq əmək- daşlıq təbii resurslardan səmərəli istifadə etmək və onun gələcək nəsillər üçün qorunub saxlanılmasında mühüm iqtisadi əhəmiyyət kəsb edir. Həmçinin ekoloji sahədə yaranan qlobal problemləri həll et- məkdə beynəlxalq səviyyədə qəbul olunmuş proq- ramlar təbii mühitin saflaşmasına təsir etməklə gələcək nəsillərin sağlamlığının qorunmasmda və təmiz ekoloji mühitin formalaşmasında əhəmiyyət kəsb edən sahələr kimi qiymətləndirilir. Beynəlxalq əməkdaşlığın digər mühüm cəhəti ondadır ki, təbii və əmək resurslarından istifadəyə əlverişli şərait yarat- maqla bərabər, insanların həyat şəraitinin yaxşı- laşması məqsədi ilə xüsusi proqramlar hazırlanır, həyata keçirilir. Təbii sərvətlərin, ətraf təbii mühitin saflığına, insanların sağlamlığının mühafızəsinə olan diqqət və qayğının artırılmasına yönəldilmiş beynəlxalq tədbir- lərin əhəmiyyəti ildən-ilə artır. Bu ondan irəli gəlir ki, əvvəllərdə məlum olmayan yeni-yeni kimya məh- sulları və müxtəlif tərkibli materiallar, maddələr, elementlər istehsal olunur, onların təbii mühitə təsir dairəsi planetar miqyasda genişlənir. Təbətdən alı- nan, onun sərvətlərindən istehsal edilən yeni məhsul- 268 lar ictimaiyyətə xeyir gətirir, xalq təsərüfatının inki- şafını surətləndirir, əhalinin bu və ya digər məh- sullara olan tələbatını ödəyir, Bununla belə həmin məhsulların kütləvi surətdə istehsalı geniş miqyasda materiyanın təbii balansını pozur, ətraf mühitin mühafızəsində çətinlik törədən maddələrin miqdarını artırır, ayrı-ayrı sənaye sahələrində, mərkəzlərində sağlamlığı təhlükə altına alır. BMT-nin ətraf təbii mühitin mühafızəsi Proq- ramına əsasən planetimizdə 4 milyondan artıq müx- təlif tərkibli kimya, sənaye məhsulları və maddələri istifadə edilir. Hər il dünya bazarına 700 növ belə yeni məhsul daxil olur. Bununla belə həmin məhsul- ların insanlara və ətraf təbii mühitə təsir dairəsinin dərəcəsi hələ də dəqiq öyrənilməmişdir. Onların kan- seroji (xərçəng xəstəliyi törədən), mutaji (insanın və başqa canlı orqanizmlərin təbii törədici mexaniz- minin pozulması) və ya başqa bioloji inkişafa mənfı təsir dairəsinin dəqiqliyi lazımi qədər öyrənilməyib. Buna görə təbiətdən, onun sərvətlərindən alınan yeni-yeni məhsullara ekoloji baxımdan və təbabət baxımından dəqiq nəzarət qoyulmalıdır. Qeyd etmək lazımdır ki, balıq ovu donan- masında texniki silahlanmanın xeyli artmasına bax- mayaraq dünya okeanında balıq tutulmasının həcmi son zamanlar azalmaq üzrədir. Əgər 1970-ci ildə dünya okeanından 52,7 mln.ton balıq tutulmuşsa, indi bunun həcmi xeyli azalmışdır. Heyvanlar aləminin, xüsusilə vəhşi heyvanların dünyada surətlə 269 azalması indi böyük həyəcan doğurur. Son 2000 ildə dünyada təxminən 106 növ iri məməli heyvanın, 139 növ quş və başqa heyvanların nəsli kəsilmişdir. Mütəxəssislər belə qərara gəlmişlər ki, indi min növdən artıq onurğalıların məhv olması təhlükə altındadır. Vəhşi heyvanların və yabanı bitkilərin ticarəti üzrə konvensiya katibliyinin məlumatına əsa- sən, indi dünyada hər il mühafızə altında saxlanılan Afrika fıllərinin 700 t-dan çox sümüyü satılır. Belə qanunsuz ticarət onsuz da sayı kəskin surətdə azalan fıllərin surətlə qırılmasına səbəb olur. Bu qədər sümüyü əldə etmək üçün minlərlə fıl öldürülür. Bundan başqa hər il Afrikada, Braziliyada 2 min timsah dərisi aşılanıb satışa verilir. İndi nadir tapılan quş və heyvanların qiyməti çox bahalaşmışdır. Məsə- lən, danışan tutu quşunu çox baha, o cümlədən AFR- də 15 min markaya satırlar. Cənubi Amerikada yaşayan atselatdan hazırlanan manto ( buna 10 dəri gedir) 75 min markaya satılır ki, bu da «Mersedes» markalı minik avtomaşınının qiymətinə bərabərdir. Təbii sərvətlərdən səmərəli istifadə edilməsi, ətraf təbii mühitin mühafızəsi son yüz ildə dünya ictimaiyyətinin həmişə diqqət mərkəzində olmuşdur. Müharibədən sonrakı dövrdə ictimai fıkrin təsiri altında bir çox dövlətlər bu haqda təsirli tədbirlər və qərarlar qəbul etmişlər. Qeyd etmək lazımdır ki, hələ XX əsrin əvvəllərindən bəri təbiətin mühafızəsi xüsusilə vacib məsələ kimi qarşıda durur. 1910-cu ildə Qratsda (Avtriya) keçirilmiş ÜII Beynəlxalq Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|