Dərs vəsaiti Azərbaycan Respublikası Təhsil
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
270 Zoologiya konqresi, 1913-cü ildə Beri şəhərində Təbiətin Beynəlxalq mühafızəsi üzrə çağırılmş kon- fransda mühüm təcrübi əhəmiyyət daşıyan məsələlər- dən başqa, təbii sərvətlərin gələcək nəsil üçün saxlanılmasına, onların mühafızəsinə dair bir sıra vacib vəzifələr irəli sürülmüşdür. Əsrimizin 60-cı və 70-ci illərində təbiətin mühafızəsi üzrə dünya ictimai fıkir mübadiləsi daha geniş miqyas alır. Dünya ölkələrinin əksəriyyətinin təklifınə və təkidinə görə 1968-ci ildə BMT-nin YUNESKO təşkilati xətti ilə Paris şəhərində keçiril- miş biosferin və onun sərvətlərinin mühafızəsi üzrə beynəlxalq konfransı, Avropa iqtisadi komissiyasının 1971-ci ildə Praqa şəhərində ətraf mühitin mühafı- zəsinə həsr olımmuş konqresi və 1972-ci ildə BMT- nin Stokholm şəhərində insanı əhatə edən mühitin mühafızəsinə dair konfransı cəmiyyətin qarşısında təbiətin mühafızəsi sahəsində mühüm vəzifələr qoymuşdur. 70-ci illərdə ətraf təbii mühitin mühafızəsi, təbii sərvətlərdən istifadə edilməsi üzrə dövlətlərarası beynəlxalq əlaqələr xeyli genişləndirilmişdir. Siyasi, iqtisadi, mədəni, elmi-texniki əməkdaşlıq sahəsində dövlətlərarası əlaqələr təkmilləşir və inkişaf edir. Dövlətlərin, müvafıq beynəlxalq təşkilatların, siyasi, elm xadimlərinin, mütəxəssislərin köməyi ilə təbiət problemləri üzrə elmi cəhətdən əsaslı ölçülüb-biçil- miş tədbirlərin həyata keçirilməsi mühüm məsələ kimi qarşıda durur. Göstərilən müddətdə dəniz və 271 okeanların, atmosferin, bir çox ölkələrdən keçən və ölkələrdaxili tranzit çayların mühafızəsinə dair ciddi qərarlar və təkliflər qəbul edilmişdir. Heyvanlar aləminin, xüsusilə suda yaşayan məməli heyvanların, ağ ayıların, Arktika suitilərinin, bütün köçəri hey- vanların, onların yaşayış mühitinin mühafızəsinə dair müvafıq qərarlar qəbul edilir. Təbii mühitin müha- fızəsinin təşkili problemində BMT-nin 1972-ci ildə insanı əhatə edən mühitin mühafızəsi üzrə konfransı proqramının fəaliyyətdə olmasının, BMT-nin Baş Məclisinin bir sıra təkliflərinin, məsələn, Avropada təhlükəsizlik və əməkdaşlıq aktı (1975-ci il) qərar- larının həyata keçirilməsinin böyük təsiri olmuşdur. İqtisadi cəhətdən inkişaf etmiş rayonlarda, məsələn, Şimali Amerikada, qərbi Avropada, Yapo- niyada, keçmiş SSRİ-də ətraf təbii mühitin mühafızəsi ilə baglı daha çox tədbirlər irəli sürürlər. Bu ölkələrin sərhədləri boyu ekoloji mühitin saflığı uğrunda tranzit çayların çirklənməsinə qarşı müba- rizədə mühüm işlər görülmüşdür. Avropa regional beynəlxalq təşkilatları dairəsində, məsələn, Avropa Şurası, İqtisadi əməkdaşlıq, inkişaf və başqa beynəl- xalq təşkilatların fəaliyyəti sayəsində ətraf təbii mühitin mühafızəsi, təbii sərvətlərdən, iqtisadi, texni- ki imkanlardan səmərəli istifadə edilməsi barəsində bir sıra müqavilələr bağlanmış, qərarlar qəbul edil- mişdir. Avropanın bir sıra beynəlxalq təşkilatlarında ətraf təbii mühitin mühafızəsinə dair xüsusi bölmələr yaradılmışdır. Afrikada, Latın Amerikasında, Cənu- 272 bi-Şərqi Asiyada və Sakit okean hövzəsi ölkələrində təbii sərvətlərin mühafızəsi üzrə beynəlxalq miqyas- da mühüm işlər həyata keçirilməkdədir. Son 10-12 ildə beynəlxalq miqyasda təbətin mühafızəsinə dair tədbirlər üzrə əldə edilmiş mühüm nailiyyətlərdən biri BMT dairəsində bu sahədə dövlətlərarası işlərin uzlaşdırılması və maddi cəhət- dən maraqlandırılması olmuşdur. 1972-ci ildə BMT tərəfindən Stokholm şəhərində insanı əhatə edən mühitin mühafızəsi probleminə həsr edilmiş konfrans öz tarixi əhəmiyyətinə görə mühüm yer tutur. Bu konfransın yekunları üzrə BMT-nin Baş Məclisinin XXÜII sessiyasında uzunmüddətli əhəmiyyətə malik olan nizamnamə qəbul edilmişdir. Göstərilən nizamnaməyə əsasən BMT-nin daxilində ətraf təbii mühitin mühafızəsi ilə məşğul olan YUNEP adlı xüsusi təşkilat yaradılmışdır. Stokholm konfransından başqa əhali məskunlaş- ması (Buxarest, 1974-cu il), ərzaq problemi (Roma, 1974-cü il), yaşayış məntəqəsi (Vankuver, 1976-cı il), su sərvətləri( Mindel Plata,1977-ci il) problemlərinə həsr edilmiş konfransların qərarları mühüm yer tutur. Göstərilən konfransların mühüm əhəmiyyətindən biri də beynəlxalq səpgidə hüquqi həyatın ayrılmaz hissəsinə çevrilməsidir. Bununla yanaşı təbiəti mühafızə sahəsində beynəlxalq əmək- daşlığın inkişaf etdirilməsində bir sıra çətinliklər vardır. Bu çətinliklər təbii mühitin mühafızəsində ayrı-ayrı dövlətlərin mənafelərinin toqquşmasından, 273 kapitlist istehsal münasibətləri şəraitində təbii sərvət- lərdən plansız istifadə edilməsindən, imperialist dai- rələrin mürtəce siyasəti nəticəsində hərbi silahların və xərclərin ildən-ilə artırılmasından irəli gəlir. Müasir dövrdə ekologiyanın və iqtisadiyyatın qarşılıqlı inkişafı vacib problemə çevrilmişdir. «Ekoinkişaf» adlanan bu konsepsiya bütün beynəl- xalq müşavirələrdə, konqreslərdə ictimaiyyətin diqqət mərkəzində durmuşdur. YUNEP-in idareəedici şurasının ikinci sessiyası ( 1974-cü il) qərara almışdır ki, «ekoinkişafın» konsepsiyasını və metedologiyasını gələcəkdə də inkişaf etdirmək zəruridir. Beynəlxalq konfranslar təbiətin mühafızə edil- məsi sahəsində dünyada əməkdaşlığı ənənəvi və ən səmərəli formalarından biridir. Lakin bu konfrans- ların qərarları, onun iştirakçılarının hüquqi cəhətdən fəaliyyəti məcburi deyildir, lakin onlar təbiətin mü- hafızəsi üzrə siyasi, beynəlxalq qaydaların icrasına yardım edirlər. Təbiətin mühafızəsi sahəsində mü- hüm forum olan beynəlxalq konfransların keçirilməsi əsasən XX əsrin əvvəllərindən başlanmışdır. İsveç- rənin dəvəti ilə konfransda 17 dövlətin nümayəndəsi iştirak edirdi. Bunlar: Avstriya, Almaniya, ABŞ, Argentina, Belçika, Böyük Britaniya, Danimarka, İsveç, İsveçrə, İspaniya, İtaliya, Macarıstan, Nider- landiya, Norveç, Portuqaliya, Rusiya, Fransa idi. Konfrasda təbiətin sərvətlərinin istifadə edilməsi, təbiətin mühafızəsi sahəsində bütün məlumatların Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|