Dərs vəsaiti Bakı 2010 q a f q a z ü n I v e r s I t e s I

Fərhad Mehdiyev

216

Kabinetinin verdiyi  “qərar” tipli aktlar normativ aktlardır.  «Əmr» başqa admi-

nistrativ vahidlərin də çox istifadə etdiyi fərdi akt tipidir.

490

Tabe olduqları hüquqi rejim baxımından fərdi aktlar normativ aktlardan da

fərqlənir. Öncə məhkəmə nəzarəti baxımından fərq vardır. Fərdi aktların hamısı

yerli (birinci  instansiya) məhkəmələrdə  məhkəmə  nəzarətinə  tabedir.  Bundan

istisna  prezidentin  fərdi  aktları  sayılan  sərəncamlardır.  Bunlar  üzərində

məhkəmə nəzarətini Konstitusiya Məhkəməsi hə yata keçirir. Normativ aktların

mühüm 

hissəsinin 

hüquqa 

uyğunluğunun 

yoxlanması 

Konstitusiya

Məhkəməsinin  səlahiyyətindədir.  Prezidentin  fərmanları,  Nazirlər  Kabinetinin

qərarları, nazirliklər və nazirlik statusunda olan komitələrin normativ aktlarının

baxıldığı  məhkəmə  instansiyası  Konstitusiya  Məhkəməsidir.  Fərdi  aktlardan

şikayət müddəti 1 ayla məhdud olduğu halda, normativ aktlarla bağlı müraciət

üçün müddət nəzərdə tutulmayıb  (İnzibati Prosessual Məcəllənin lahiyəsində bu

müddət  2  il  kimi  nəzərdə  tutulur).  Azərbaycan  hüququnda  fərdi  aktların

etibarsız  sayılması  üçün  iddia  qaldırmağın  şərti  müəyyən  hüquq  pozuntusu

(Mülki  Prosessual  Məcəllənin  297-ci  maddəsi)  olduğu  halda,  normativ  aktlar

üçün mənafe pozuntusu şərti (Mülki Prosessual Məcəllənin 302.4 -cü maddəsi)

nəzərdə tutulur.

Normativ aktlarla fərdi inzibati aktlar arasında başqa fərq icra baxımından -

dır.  Fərdi  aktların  icra  xüsusiyyəti  nəzəriyyədə  açıq  şəkildə  göstərilmir.  Qeyd

olunur ki, akt icra edilmədikdə administrasiya onu zorla icra etdirə bilər.  Aktın

qəti  olması,  onun  bəzi  hüquqi  nəticələr  yaratması  özlüyündə  administrasiyaya

aktı  zorla  icra  etmək  səlahiyyəti  vermir.

491

  Rusiya  hüququndakı  hakim  fikrə

görə, inzibati hüquqi aktın icra edilməməsi intizam və cinayət məsuliyyətinə sə -

bəb olur.

492

Belə çı xır ki, akt icra edilmədikdə administrasiya onu birbaşa zorla

icra  edə  bilməz.  Lakin  dərhal  qeyd  etmək  lazımdır  ki, ölkəmizin hüququnda

inzibati hüquqi aktlara əməl etməmək həmişə inzibati və cinayət məsuliyyətinə

səbəb  olmur;  qanunvericilikdə  belə  məsuliy yət  inzibati  hüquqi  aktlar

baxımından  bəzən nəzərdə  tutulur ,  bəzən  isə  tutulmur.  Türkiyə  hüquq

ədəbiyyatında  olan  bir  fikrə  görə,  aktı  administrasiyanın  zorla  icra  etdirməsi

istisna olunur. Konstitusiyada müəyyən edilmiş hüquq və azadlıqlara müdaxilə

sayıldığı hallarda aktın icrası üçün məhkəmə qərarına ehtiyac var. Ancaq təxirə

salına  bilməz  hallarda  hüquqi  və  faktiki  baxımdan  hakimin  qərarının əldə

edilməsi  mümkün  olmayan  hallarda inzibati orqan  aktı  zorla  icra  edə  bilər.

493

490

Əslində  administrativ  vahidin  qəbul  edə  biləcəyi  qərar  tiplərinin  administrativ  vahidin  təsis

sənədində göstərilməsi daha düzgün və səmərəlidir. Lakin bu prinsipə həmişə əməl edilmir.

491

Ведель Джордж.