|
Dərs vəsaiti. Bakı, 2012, 325 səh. Rəyçilər: iqtisad elmləri doktoru, prof
Barter
Beynəlxalq maliyyə
Birja
Biznes
məzənnəyə malik pul nişanları və bank
biletləridir.
«Əmtəəyə görə əmtəə» sxemi ilə, bir
malın digər mala pul ödənilmədən həyata
keçirilən ticarət sövdələşməsi, mal
mübadiləsidir. Belə mübadilənin nisbəti
onu həyata keçirən tərəflərin razılığı ilə
müəyyən edilir və mütləq müqavilədə öz
əksini tapır. Əmtəələrin birbaşa mübadi-
ləsinə əsaslanan sövdələşmələr barter
sövdələşməsi adlanır.
Beynəlxalq iqtisadiyyatın bölməsi olub,
xarici valyuta bazarını, ödəniş balansı və
onun razılaşdınimasını öyrənir.
Beynəxalq maliyyə mərkəzləri - beynəl-
xalq borc kapitallan bazarının mərkəzidir.
Belə mərkəzlərə ilk növbədə Nyu-York,
London, Paris, Tokio, Frankfurt-Mayn,
Surix, Honkonq aiddir.
1) Eyni növ əmtəələrin topdansatış
ticarəti ilə bağlı həyata keçirilən iqtisadi
münasibətlərin məcmusu. Birja topdan-
satış münasibətlərinin tərəfləri arasında
vasitəçi rolu oynayır. Əmtəənin növündən
asılı olaraq biqalar aşağıdakı kimi
sadalanır: Fond birjası (qiymətli kağızlar
üzrə ticarət bazarı); Əmtəə birjası
(material qiymətlilər üzrə ticarət bazarı);
Əmək biıjası (iş qüvvəsi üzrə ticarət
2) Eyni növ əmtəələrin
ticarəti üzrə iqtisadi
yəni birja münasibətləri,
münasibətlərinin həyata
keçirildiyi coğrafi məkan, yer, bina və s.
Bilavasitə mənfəət məqsədi ilə həyata
keçirilən istənilən iqtisadi fəaliyyət növü.
s.
bazan) və
topdansatış
münasibətləri,
yəni birja
307
Balans
Biznes-plan
Broker
Büdcə
Müəssisənin müəyyən vaxt ərzindəki
maliyyə vəziyyətini əks etdirən maliyyə
hesabatının bir növüdür. Balans müəssi-
səyə məxsus bütün aktivlərinin müəyyən
vaxtındakı siyahısı və onun borclarının
açılışı göstərilən passivlərdən ibarətdir.
Balans müəyyən vaxt ərzində biznesin
maliyyə vəziyyətini əks etdirən foto kimi
də qiymətləndirilə bilər. Aktiv və
passivin hər bir bəndi, pulla ifadə olunur
və həmişə aktivlərin cəmi passivlərin
cəminə bərabər olmalıdır.
Konkret biznes fəaliyyətinin layihəsidir.
Biznes-plan icraçı subyekt, yəni müəssisə,
təşkilat və ya müstəqil sahibkar
tərəfindən tərtib edilərək işin mahiyyə-
tini, iştirakçılarını, məqsədini, qoyulan
məqsədə nail olmaq üçün qarşıda duran
vəzifələri, zəruri maliyyə vəsaitlərinin
həcmini, mənbəyini, hərəkətini və ən
nəhayət, gözlənilən nəticələri özündə əks
edir.
Əmtəənin, qiymətli kağızların, valyutanın
alıcıları ilə satıcıları arasında vasitəçi
rolunda çıxış edən bazar münasibətləri
agenti, bazar iştirakçısı, birja işçisi olan
şəxsidir. Brokerlər alıcı və satıcı arasında
əlaqə yaradaraq ticarət sövdələşməsi
bağlanmasını təmin edirlər. Brokerlər öz
müştərilərinin göstərişlərinə əsasən,
onların hesabına fəaliyyət göstərirlər və
sövdələşmələr bağlanan zaman komisyon
şəklində ödəmələr və ya mükafat alırlar.
Broker rolunda ayn-ayn şəxslər, firmalar
və təşkilatlar çıxış edə bilərlər.
İqtisadi subyektin müəyyən müddət
308
ərzində planlaşdırılmış gəlir və xərclərindən
ibarət pul fondu, «Büdcə sistemi haqqında AR
qanunu»nda büdcə anlayışına aşağıdakı kimi
tərif verirlər. «Büdcə AR-ın müvafiq dövlət
hakimiyyəti və özünüidarəetmə orqanları
vasitəsilə dövlət və bələdiyyələrə məxsus vəzifə və
funksiyaları yerinə yetirmək üçün lazım olan pul
vəsaitlərinin yığılması və istifadə olunması üçün
əsas maliyyə sənədidin>.
Daşınar əmlak
Daşınmaz əmlak
Deflyasiya
Defolt
D
Bir fiziki məkandan (yerdən) başqa fiziki
məkana (yerə) sərbəst daşına bilən, daşınmaz
əmlakdan fərqli olaraq torpağa birbaşa
birləşməyən əmlak. Məsələn: nəğd pul vəsaiti, pul
sənədi, qiymətli kağız, əşya, ləvazimat və s.
Bir fiziki məkandan (yerdən) başqa fiziki
məkana (yerə) daşına bilməyən, torpaq və
bilavasitə torpağa birləşmiş əmlak. Məsələn:
bina, tikili və s.
Dövlət pul kağızlannm satılması, pul qoyuluşu
uçotunun
aparılması, vergiləri artırmaqla
inflyasiya tempinin aşağı salınması yolu ilə ölkə
rəhbərliyi (hökumət) tərəfindən artıq pul
kütləsinin
süni
surətdə
tədavüldən
çıxarılmasıdır. Tədavüldə olan kağız pulların
azaldılması, pul-kredit bazarında qiymətlərin
tədricən
düşməsi
və
qalxması,
məhsul
buraxılışının azalması, işsizliyin artması ilə
nəticələnir.
Öhdəliyin yerinə yetirilməməsi, ödəməmə,
vaxtında hesablaşmamaq, müəyyən olunmuş
müddətdə əsas
509
Dostları ilə paylaş: |
|
|