Dərs vəsaiti. Bakı, 2012, 325 səh. Rəyçilər: iqtisad elmləri doktoru, prof
Yüklə 2,48 Mb. Pdf görüntüsü
|
İndosament İnhisar İnnovasiya İntervensiya İnvestisiya İnvestisiya bankı Başqa sözlə, inflyasiya pul tədavülü kanallarının əlavə (artıq) pul kütləsi ilə dolması, yaxud pul tədavülü kanallannm tələbatından artıq həcmdə pul kütləsinin dövriyyəyə buraxılması nəticəsində pulun dəyərsizləşməsi prosesidir. Qiymətli kağızın, vekselin, çekin, konosamentin və s.-nin arxalannda olan ötürücü yazı. Həmin sənəd başqa şəxsə keçmək hüququnu təsdiq edir. 1) Hər hansı fəaliyyətin həyata keçirilməsi üçün iqtisadi subyektə - dövlətə, müəssisəyə, təşkilata, fiziki şəxsə və s. verilən müstəsna hüquq. 2) Hər hansı mal və ya xidmətin bazarda yalnız bir satıcısı (təklif edən tərəf) olan vəziyyət, durum, hal. 1) Elmi-texniki tərəqqi nəticəsində yeni texnika və texnologiyanın kəşfi. 2) Biznes fəaliyyətinə yeni texnika və texnologiyanın tətbiqi əsasında iqtisadiyyata kapital qoyuluşu. Mənfəət və ya başqa bir formada sosial iqtisadi səmərə əldə etmək məqsədi, pul vəsaitlərinin, qiymətli kağızların, əmlakın, intellektual mülkiyyətin, eləcə də digər maddi qiymətlilərin biznes fəaliyyətinə cəlb edilməsi, yatırılması, qoyulması. Öz ölkəsitndə, yaxud xaricdə müxtəlif sahələrdəki müəssisələrə, layihələrə, sosial-iqtisadi proqramlara, innovasiya layihələrinə kapitalın uzunmüddətli qoyuluşu. Uzun müddətdən sonra səmərə vennəyə başlayır. Uzunmüddətli kreditin verilməsi, aksiyaların, istiqrazların digər qiymətli kağızla- 316 investisiya brokerləri İnvestisiya dileri İnvestisiyanın diversifikasiyası İnvestisiya riski İpoteka İstiqraz İstiqrazın nominatı İstiqarızn gəlirliyi rın buraxılışı və yerləşdiıilməsi investisiya fəaliyyəti ilə bağlı olan xidmətlərin göstərilməsində ixtisaslaşmış maliyyə- kredit institutları. Fond bazarında qiymətli kağızlarla bağlı olan sövdələşmələri komission mükafatlar əsasında vasitəçilik fəaliyyətini həyata keçirən peşəkar təşkilatlar və yaxud ayrı- ayrı fiziki şəxslər. Qiymətli kağızların alqışını öz adından və investorlar arasında onlann növbəti yerləşdirilməsi məqsədi ilə öz hesabına fond bazannda vasitəçilik fəaliyyətini həyata keçirən peşəkar təşkilatlar və yaxud ayn-ayn fiziki şəxslər. İnvestisiya siyasətinin genişləndirilməsi və yaxud dəyişdirilməsi ilə bağlı olan investisiya strategiyasının növü. İnvestisiya fəaliyyətinin qeyri-müəyyənlik şərtləri ilə bağlı olan kapital və yaxud gəlirin itirilməsi formasında olan maliyyə itkilərinin baş vermə ehtimalı. İpoteka krediti almaq məqsədi ilə daşınmaz əmlakın, əsasən torpaq və tikililərin girovu. İpoteka girovun elə bir növüdür ki, girov qoyulan əmlak kreditora keçmir, borc alanda qalır. İpoteka dedikdə, həmçinin girovnamə və ipoteka krediti üzrə borc da başa düşülür Sahibinə istiqraz vərəqəsinin nominal dəyərinə müəyyən faizli formasında əvvəlcədən müəyyən edilmiş miqdarda illik gəlir gətirən qiymətli kağızın bir növü. İstiqrazın üzərində ifadə edilmiş qiymət. Bazar qiyməti ilə münasibətdə faizlərlə ifadə olunmuş istiqraz üzrə illik gəlir. 317 KUrinq Kompensasiya Komisyon əməliyyat Köçürmə veksel Konasament Korrupsiya Kotirovka Kvotalaşdırma K Mal, xidmət və qiymətli kağızlara görə ödəmədə əks tələb və öhdəliklərin qarşılıqlı uçotuna əsaslanan nəğdsiz hesablaşma sistemidir. Daxili banklararası və beynəlxalq valyuta klirinqləri vardır. Mülki-hüquqi öhdəliklərin pozulması nəticəsində dəymiş ziyanın əvəzinin ödənilməsidir. Bir tərəfin göstərişinə (komitent) əsasən digər tərəfin (komissioner) öz adından, lakin komitentin şəxsi hesabına həyata keçirilən əməliyyat. Veksel verənin (transsant) veksel sahibinə (trassat) vekseldə göstərilmiş məbləğin ödənilməsi barədə ödəyənin ünvanına yazılı göstəriş. Beynəlxalq gəmiçilikdə yüklərin daşınması prosesində daşıyıcı və )dik sahibi arasındakı münasibətləri müəyyən edən sənəddir. Siyasətçilər, dövlət məmurlarına və digər vəzifəli şəxslərə təsir göstərmək məqsədi ilə onlann ələ alınmasıdır (rüşvət verməklə). 1) Qiymətli kağızların və malların birja qiymətinin təyini; 2) Qiymətli kağızlann və mallann biıjadakı dövriyyəsi; 3) Qiymətli kağızların, xarici valyutaların və mallann biıja kursu (dəyəri) barədə rəsmi derci. Dövlət orqanlan tərəfindən hər hansısa məhsullara (mallara) müəyyən müddət üçün qoyulan kəmiyyət məhdudiyyəti olub, idxal-ixrac əmeliyyatlannm dövlət tənzimlənməsinin qeyri-tarif metodudur. 318 Qiymətli kağız Qiymətli kağızlar bazarı Qiymətli kağızlar bazarının fundamental təhlili Qiymətli kağızların - investisiya keyfiyyəti Qrant Sahibkarlıq hüququnu və yaxud borc öhdəliyini əks etdirən, həmçinin divident və yaxud faiz şəklində gəlir ödənilməsini təsdiq edən pul sənədi. Maliyyə bazarının seqmenti olub, alqı- satqının obyekti qiymətli kağızlar hesab edilən bazar. Emitentin fəaliyyət effektliyinin, şirkətin maliyyə vəziyyətinin göstəricilərinin, sahənin inkişaf tendensiyasının qiymət- ləndirilməsinə əsaslanan təhlil. Gəlirlik, risk və likvidlik baxımından qiymətli kağızların ümumi xarakteris- tikası. Müxtəlif proqram və layihələrin həyata keçirilməsi məqsədi ilə bir iqtisadi subyektin digərinə əvəzsiz şəkildə pul, yaxud natural formada təqdim etdiyi vəsait. Likvidlik Lizinq 1) İşgüzar terminologiyada firmanın aktivlərinin, qiymətlilərinin, neğd pula çevrilməsi qabiliyyəti, aktivlərin sürətlə hərəkət etmək qabiliyyətidir; 2) Borc alanın öz borc öhdəliklərini vaxtında yerinə yetirmək qabiliyyətidir; 3) Bazarın qiymətli kağızları udmaq qabiliyyətidir, mövcud qiymətlər səviyyəsi şəraitində onlann əsaslı dəyişdirilməsi baş vermədən, satış tədbirləridir; 4) Sözün geniş mənasında səmərəlilik, aktivlikdir. İnvestisiya fəaliyyətinin bir forması olaraq istehsalçı subyektin sifarişi əsasında əmlakı satın almaqla onu istehsalçıya 319 Lot (hüquqi və ya fiziki şəxsə) orta və uzun müddətə icarəyə vermək məqsədi ile həyata keçirilən xidmət növü. İcarə obyekti kimi maşınlar, avadanlıqlar, nəqliyyat vasitələri, istehsal qurğuları və s, çıxış edir. 1) Kəmiyyət və keyfiyyət üzrə standart mal partiyasıdır; 2) Birjada bir kontraktdır; 3) Satışa təqdim olunan, vahid sayılar, istənilən mal partiyasıdır (dəstidir). Mafiya Makler Maliyyə M Təşkil olunmuş qrup cinayətkarlığı, bir- biri ilə bağlı olan və korrupsiyaya qurşanmış dövlət məmurlarının, dövlət orqanlarının köməyinə arxalanan cinayətkar qruplar. Mal və fond birjalarında əqdlərin bağlanılmasında vasitəçilik edən şəxsdir. Müştərinin tapşırığı ilə və onun hesabına fəaliyyət gösterir. Dəllarlar makler idarələri və fırmalannda birləşir və birja komitəsi tərəfindən müəyyən edilmiş komisyon haqqını almaqla vasitəçilik edirlər. Aktivlər üzrə fondların, o cümlədən pul vəsaiti fondlarının yaradılması və istifadəsi ilə bağlıiqtisadi münasibətlərin məcmusu yaxud bu münasibətləri əks etdirən iqtisadi kateqoriya. Bir elm sahəsi kimi maliyyənin predmeti ümumi daxili məhsulun, ümumi milli gəlirin bölgüsü, aktivlər üzrə fondların, o cümlədən pul fondlarının yaradılması və istifadəsi ilə əlaqədar iqtisadi münasibətlər sistemin- 320 Marja Marketinq Menecer Menecment Müəssisə dən ibarətdir. Maliyyənin iki əsas mərhələsi fərqlənir: dövlət maliyyəsi (makroseviyyə) və müəssisələrin maliyyəsi (mikrosəviyyə). Qiymətli kağızların, əmtəə və xidmətlərin və s.-in qiymətləri, məzənnələri, yaxud faiz dərəcələri arasındakı fərq. İstehsal etdikləri malların satışını genişləndirmək məqsədi ilə bazarı öyrənmək və istehlak tələbinə aktiv təsir etmək üçün şirkətlər tərəfindən həyata keçirilən tədbirlər sistemidir. Müəssisənin, bankın, maliyyə təşkilatının, onlann struktur bölmələrinin idarə edicisi olub, icra hakimiyyətini bölüşən şəxsdir. İdarəetmə elminin nailiyyətlərinin istifadə edilməsi ilə istehsal personalının idarə edilməsi prinsiplərinin, formalannm, metodların, üsulların və vasitələrin məcmusu. Mülkiyyət formasından asılı olmayaraq ölkə qanunvericiliyinə müvafiq yaradılan, ictimai tələbatın ödənilməsi, mənfəət, səmərə əldə edilməsi məqsədi ilə məhsul istehsal edən və onu reallaşdıran (satan), işlər görən, xidmətlər göstərən hüquqi şəxs olan müstəqil təsərrüfat subyekti. Neomerkantilizm - Nou-hau N Ölkənin hansısa siyasi və ya sosial məqsədlərə çatmaq üçün, aktiv (müsbət) ticarət balansına can atması siyasətidir. Hələ ümumi istifadə subyektinə çevrilməmiş, yenilik olan biliklər, elmi-texniki, istehsal, texnoloji, idarəetmə, maliyyə- iqtisadi, kommersiya səciyyəli məlumat- 321 lar, həmçinin onlardan istifadə təcrübəsinin məcmusu. Offşor Opsion Opsion-koli Opsion-put O Xarici kapitalı özlərinin yerləşdirdiyi ölkədə qeydiyyatdan keçmiş xarici şirkətlərə xüsusi vergi və digər güzəştləri təklif etməklə cəlb edən maliyyə mərkəzləri. Sahibinə müəyyənləşdirilmiş qiymət əsasında müəyyən müddətdən sonra müxtəlif növ qiymətli kağızlan almaq və ya satmaq hüququ verən qiymətli kağız. Opsionun müddəti başa çatanadək qiymətli kağız və yaxud fyuçers müqaviləsinin istənilən vaxtda şeıtləşdi- rilmiş qi)nnətlə almaq hüququnu verən opsion. Opsionun müddəti başa çatanadək qiymətli kağızlan və yaxud fyuçers müqavilələrini təyin edilmiş qiymət üzrə satlian opsion Patent Paritet Proteksionizm Preferensiya İxtiraçı şəxsə yeni ixtirasını yaratmağa, istifadə etməyə, eləcə də satmağa müstəsna hüququn verilməsini təsdiq edən sənəd, vəsiqə. Mükafatla hesablanmış opsion-kollun satılma qiyməti və yaxud opsion-putun satılma qiyməti fyuçers müqaviləsi ilə üsit-üstə düşdüyü vəziyyət. Dövlətin daxili bazan xaricdən əmtəələrin daxil olmasından məqsədli şəkildə müdafiə etməsində təzahür edən iqtisadi siyasəti. Bir dövlətin digerinə idxal-gömrük 322 rüsumlan dərəcələrinin azalması üzrə verdiyi xüsusi güzəştlərdir. Reket Risk Royalti Rekvirent {lat. tələb edən) Reliz Remitent Report R Cinayətkar ünsürlər, qruplar tərəfindən hədələr, müvafiq tədbirlər, qorxutmaq vasitəsilə sahibkarlardan zorla pul vəsaitlərinin alınması. Hər hansı fəaliyyətin, yaxud hadisənin mənfi istiqamətdə inkişaf etməsi və ya mənfi nəticələnməsi ehtimalı. 1) Təbii resurslardan istifadə hüquqlarının verilməsinə görə alınan haqq, ödəniş; 2) İntellektual məhsullardan istifadə hüquqlannm verilməsinə, yaxud intellektual məhsulların satışına görə ödənilən haqq. Notariusa vekseli protest etmək tələbi ilə müraciət edən veksel sahibi. Birja brokerləri və qiymətli kağız alıcıları arasında vasitəçi olmaq istəyən şəxsə biija brokerləri tərəfindən verilən komisyon mükafat. Xeyrinə köçürmə vekseli (tratta) yazılan şəxs, birinci veksel sahibi. Müəyyən müddətdən sonra almaq öhdəçiliyi ilə yeni daha yüksək kursla qiymətli kağızların satılması üzrə təcili biija sazişi. Report deportun əksidir. Sanasiya Müəssisənin iflasının qarşısını almaq və rəqabət qabiliyyətini artırmaq üçün, onun maliyyə vəziyyətinin yaxşılaşdırması üzrə qanunvericilikdə baxılan tədbirlər sistemidir. 323 Sekvestr Staqnasiya Svitç Solo veksel Spekulyant Spot Spred Streddi 1) Büdcə (dövlət büdcəsində, bələdiyyə büdcəsində, federal büdcədə) gəlirlərinin proqnozlaşdırılmış səviyyədə icra olunmadığı halda qanunvericiliklə qadağan olunmamış xərc maddələrinin qismən və ya tam ixtisar edilməsi. Sıfır səviyyəli, hətta bəzi hallarda mənfi iqtisadi artım dövrü. Staqnasiya iqtisadi tənəzzül kimi də qiymətləndirilir. Bir qiymətli kağızla öhdəliklərin ləğvi və digər qiymətli kağızla sövdələşmənin imzalanması. Ödəməni icra etməyə hüququ olan şəxsin imzası ilə veksel. Qiymətlərin qalxıb-enməsini qabaqcadan bilmək və fyuçers müqavilələrini alıb- satmaqla gəlir əldə etməyə can atan şəxs. Təcili ödənişi nəzərdə tutulan, nəğd əmtəələr və yaxud maliyyə alətləri ilə sövdələşmə. Müxtəlif müddətlərdə və yaxud müxtəlif, amma yaxın olan əmtəələrin və yaxud maliyyə aktivləri üzrə fyuçers müqavilələrinin eyni vaxtda olan alqı və satqısı. Müxtəlif realizasiya qiymətinə malik olan opsion-put və opsion-kollun eyni vaxtda alqı və satqısını nəzərdə tutan opsion. Tarif Tratta Trassant Ödəniş dərəcəsi. Məsələn, əməyin ödəniş dərəcəsi, gömrük ödənişlərinin dərəcəsi, yaxud göstərilən müxtəlif xidmətlərin dəyərinin ödənişinin dərəcəsi. Köçürmə veksel. Köçürmə vekseli - trattanı verən şəxs. 324 Trassat Treyder Köçürmə vekseli - tratta üzrə ödəməyə borclu olan şəxs. Adətən, öz hesabına və yaxud göstərişə əsasən əməliyyat həyata keçirən birja uzvu. Valyuta Veksel Veksel rekviziti Vertikal spred Malların dəyər kəmiyyətini ölçmək üçün istifadə olunan pul vahididir. Valyuta anlayışı üç mənada istifadə olunur: 1) Hər hansı ölkənin pul vahidi kimi (məsələn, ABŞ dolları, Azerbaycan manatı və s.); 2) Xarici ölkənin pul nişanı kimi; 3) Beynəlxalq (regional) hesablaşma və ödəniş vasitəsi kimi (məsələn, EKYXJ, Evro və s.). Abstrakt pul öhdəliyi olub ciddi təyin edilmiş qaydada borc alanın (veksel verənin) kredit verənə (veksel sahibinə) verdiyi yazılı borc iltizamı. Daxil edilən vekselin doldurulduğu zaman vacib göstəricilər məcmusu. Eyni ad üzrə, lakin müxtəlif qiymət realizasiyasına malik olan opsion-putun və opsion kollun alqı-satqısı. 325 QƏNİMƏT SƏFƏROV NİCAT ƏLİYEV SİMA CƏLİLOVA MALİYYƏ MENECMENTİ: ƏSAS ANLAYIŞLAR, MƏSƏLƏLƏR, İŞGÜZAR SİTUASİYALAR VƏ TESTLƏR Çapa imzalanmışdır: 20.11.2012. Kağız formatı 64x108 Vs. Tiraj 300. Çap vərəqi 20,5. Yüklə 2,48 Mb. Dostları ilə paylaş:
|