Cədvəl 11.5
Mənfəət güstəricisinin dinamikası (mln.man)
G ö s t ə r i c i l ə r
Dövrün
əvvəlinə
Dövrün
axınna
Dövrün əvvəlinə
%-lə
1.
Satışdan alınan pul vəsaitləri (ƏDVvə
aksizsiz)
312
478
153,2
2.
Satılmış məhsula çəkilən xərclər
169
196
115,9
3.
Satışdan alman mənfəət
143
282
197,2
4.
Sair satışdan alman mənfəət
6
8
133,3
5.
Satışdan kənar əməliyyatlardan
alman mənfəət
12
16
133,3
6.
Balans mənfəəti
161
306
190,1
7.
Xalis mənfəət
128
244
190,4
1.
Satılmış məhsullun
qiymətinin dəyişməsinin
mənfəətə
təsiri
±M, = fi,-Ö
2
(11.16)
burada: gı ~ hesabat dövründəki qiymətlə satışın həcmi;
Q
2
-
bazis dövründəki qiymətlə satışın həcmi;
2.
Məhsul həcminin dəyişməsinin mənfəətə təsiri
±M2=^Mo’K-Mo
(11.17)
burada:
M
Q
- bazis dövründəki mənfəət;
Kı - satılmış
məhsulun həcminin artım əmsalı olub aşağıdakı kimi
hesablanır.
(11.18)
298
burada:
S
I
^
Q
- bazis dövründəki qiymətlə hesabat dövründəki
satılmış məhsulun maya dəyəri;
S
Q
- bazis düvrğndəki
satılmış məhsulun maya dəyəridir,
3.
Məhsulun quruluşunda dəyişikliklərlə
əlaqədar
olaraq məhsulım həcminin dəyişilməsinin mənfəətə təsiri
±M3=M
O
-(
A
:2-
A
:
I
)
(11.19)
burada:
K
2
- satış qiymətinə görə satılmış məhsulun artım
əmsalı olub aşağıdakı kimi hesablanır.
^2 ~
öı.o ^
Qo
(
11
.
20
)
burada:
Q
Q
- bazis dövründəki satışın həcmi;
Qı
Q
- bazis
dövründəki qiymətə görə hesabat dövründəki satışın
həcmidir.
4.
Məhsulun maya dəyərinin aşağı salınmasından
alınan
qənaətin mənfəətə təsiri
İA/d
S[
Q
~
S
Q
(11.21)
burada:
S
Q
- hesabat dövründəki satılmış məhsulun faktiki
maya dəyəridir,
5.
Məhsulun tərkibində quruluş dəyişikliyi hesabına
maya dəyərinin dəyişilməsinin mənfəətə təsiri
299
±Ms= SoK2-S^,o
(11.22)
Əvvəlki cədvəldə verilmiş ilkin məlumatlara
əsaslanaraq yuxanda göstərilən amillərin mənfəətə təsirini
müəyyən etmək üçün aşağıdakı cədvəli tərtib edək (Cədvəl
11.6).
Cədvəl 11.6
Amillərin mənfəətə təsiri
Göstəricilər
Dövrün əvvəlinə
(bazis
dövrü
üzrə)
Faktiki
satılmış
məhsula bazis
dövrü üzrə
Dövrün
sonuna
(faktiki)
Qiymət
dəyişilməsinə
düzəliş
edilməklə
faktiki
1.
Satışdan
alınan
pul vəsaitləri
312
410
478
410
2.
Satılmış məhsula
çəkilən xərclər
169
183
196
182
3.
Satışdan
alınan
mənfəət
143
227
282
228 '
İndi isə cədvəl məlumatlanna əsaslanaraq yuxanda
verilmiş formulalardan istifadə etməklə hər bir amillin
mənfəətə təsir səviyyəsin hesablayaq.
Birinci amilin təsiri:
-
Qı- Qı-
478 - 410 =
68 mln.manat
İkinci amilin təsiri:
/5:ı =
6'ı.o = 183 : 169= 1,082
300
İSTİFADƏ OLUNMUŞ ƏDƏBİYYAT
I.
Abbasov A.H. Qiymətli kağızlar bazannm formalaş-
ması və inkişaf perspektivləri. Bakı, 2005.
Ataşov B.X., Novruzov N.A., İbrahimov E.Ə.
Müəssisələrin maliyyəsi. Bakı, 2009.
Əsədov H.X., Talıbov S.T.
Dövlət xərclərinin idarə
edilməsi və xəzinədarlığın təşkili problemləri. Bakı,
2005.
Bədirov R., Bədirov M. Kapital bazan. Bakı, 2004.
Həsənli M.X. Maliyyə. Bakı, 2006.
Xankişiyev B.A., Mirzəyev M.M. Dövlət maliyyəsi.
Bakı, 1998.
Məmmədov Z.F., Zeynalov V.Z. Maliyyə, pul
tələbatı, kredit. Bakı, 2007.
Novruzov N.A., Hüseynov X.Ə. Maliyyə. Bakı, 2007.
Sadıqov M.M., Bədəlov Q. Maliyyə resurslan və
maliy)^ə bazarı. Bakı, 2003.
10.
Sadıqov M.M., Zeynalov V.Z. Korporativ maliyyə.
Bakı, 2007.
II.
Zeynalov V.Z. Maliyyənin əsaslan. Bakı, 2008.
12.
Şahbazov K.A. və b. Menecment. Bakı, 2005.
13.
Балабанов И.Т.
Основы финансового
менеджмента. M., 1994.
14.
Крейнина М.Н. Финансовый менеджмент.
М., 1998.
2
.
3.
4.
5.
6
.
7.
4.
9.
302
