266
d) müəssisələrin maddi məsuliyyəti prinsipi – götü-
rülmüş öhdəliklərin yerinə yetirilməsi və itkisiz işləməyin
təmin olunması üçün müəssisənin tam məsuliyyət daşıma-
sında ifadə olunur. Məhsulun istehsalı və satışı üzrə tap-
şırığı (sifarişi, müqaviləni) yerinə yetirmədikdə, zay məh-
sul buraxılışına yol verildikdə, məhsulun keyfiyyəti aşağı
düşdükdə, boş dayanmalar və maddi-enerji resurslarından
səmərəsiz istifadə halları olduqda təsərrüfat hesablı müəs-
sisələrin gəlirləri azalır, çünki müəssisələr öz işlərinin
maliyyə nəticələri üçün dövlət və sifarişlər qarşısında mə-
suliyyət daşıyır;
e) müəssisələrin fəaliyyəti üzərində manatla nəzarət
prinsipi tələb edir ki, pul göstəriciləri vasitəsi ilə müəssi-
sənin və onun struktur bölmələrinin
işin keyfiyyəti və nəti-
cələri aydınlaşdırılsın, hər bir müəssisənin və onun işçilə-
rinin fəaliyyətinə iqtisadi cəhətdən təsir göstərilsin.
İstehsaldaxili təsərrüfat hesabı –
müəssisənin tam tə-
sərrüfat hesabının tərkib hissəsi olub, müəssisənin struktur
bölmələrinin işinin səmərəliliyinin və keyfiyyətinin yük-
səldilməsində maddi maraqlı olmalarını təmin edir. İsteh-
saldaxili təsərrüfat hesabı müəssisənin tam təsərrüfat hesa-
bından fərqlənir: müəssisələrin bölmələrinə hüquqi şəxs
hüququ verilmir, onların bitkin mühasibat balansı olmur,
onlar üçün daha az miqdarda göstərici müəyyənləşdirilir.
İstehsaldaxili təsərrüfat hesabı prinsiplərinin tətbiqi
əsasında müəssisənin struktur bölmələrinin mənafeyi ilə
onun işçilərinin şəxsi mənafeyi əlaqələndirilir və beləliklə
də hər bir bölmənin ictimai tələbatın ödənilməsindəki töh-
fəsini müəyyənləşdirmək mümkün olur.
İstehsaldaxili tə-
sərrüfat hesabı aşağıdakı
prinsiplərin gözlənilməsini nə-
zərdə tutur: əmək, maddi və maliyyə resurslarından səmə-