Dərs vəsaiti baki 011 azərbaycan döVLƏt pedaqoji universitetiNİN 90 İLLİK
Yüklə 5,31 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Tarixin
tədrisi metodikası elminin mənbələri Arxeologiya Antropologiya Hüquq 18 Tarixin təlimi metodikasının baĢqa elmlərlə əlaqəsi Tarixin təlimi metodikası elmi – metodiki tədqiqat məsələlərinin həllinə ümumi yanaşmaqdır. Tarixin təlimi prosesinin öyrənilməsi yaxın elmlərə istinad edir və hər şeydən əvvəl tarixə, pedaqogikaya və psixologiyaya söykənir. Orta məktəblərdə tarixin tədrisinin forma, metod və təhcizatı yollarının öyrənilməsi tarix elminin öyrənilməsindən fərqlidir. Lakin istifadə olunan ―tədqiqat metodları‖ yuxarı siniflərdə tarixin tədrisində imkan verir ki, şagirdləri alimlərin laboratoriyasına cəlb etmək mümkün olsun. Şagirdlər müəllimlərin rəhbərliyi altında bu qanun və hadisələrin baş vermə səbəblərini dərk etsinlər. Əgər tarix elminin inkişafı, tarixə bir tədris fənni kimi təsir edirsə pedaqoji elm isə tarixi biliklərin həcm və obstraksiya səviyyəsini müəyyən edir. Ona görə də tarix elminin tədrisində müvəffəqiyyətə nail olmaq üçün aparılan metodiki tədqiqatlarda, problemlərin həllində Nəyi və necə öyrətməli? məsələsinin həllində və tədris praktikasında pedaqogikanın nailiyyətini nəzərə almaq lazımdır. Tarixin təlimi metodikası psixologiya ilə sıx bağlıdır. Psixologiya kursundan məlumdur ki, şagirdlərin idrak fəallığının təşkili məqsədi ilə üçün müəllim adətən başlanğıc kimi konkret faktlardan istifadə edir, onları xırdalayır, hər hansı bir məsələnin izahında bu xırdaçılıqdan istifadə edir. Bu induktiv metoddur. Bununla yanaşı, müasir psixologiya təsdiq edir ki, şagirdlər çox məlumatı təkcə məktəbdən deyil, kənar informasiya mənbələrindən də alırlar və bununla da başa düşmək, qavramaq qabiliyyətinə məktəbdən kənarda nail olurlar. Deməli, idrak fəaliyyətinin təşkili deduktiv metodla da gedə bilər. Yəni şagirdlər əvvəlcə nəzəri məlumatla tanış olurlar, sonra isə konkret faktları öyrənirlər. Şagirdlər yuxarı siniflərə qalxdıqca deduktiv metod daha çox səmərə verir. Psixoloji tədqiqatlara istinad edərək orta məktəb üçün tarix tədrisi proqramlarında struktur dəyişiklikləri edilmişdir. Bununla yanaşı psixologiyanın verdiyi məlumatlar şagirdlərin (hissiyyat və) düşüncə qabiliyyətinin inkişaf etməsini tələb edir. 19 Bu və ya başqa təlim metodunu seçərkən, didaktik məsələləri həll edərkən tarixin tədrisi metodikası şagirdlərin yaş səviyyəsini və fərdi imkanlarını nəzərə alır. Müasir mərhələdə tarixin tədrisində şagirdlərin idrak fəaliyyətinin genişləndirilməsi üçün aparılan metodiki tədqiqatlardan misallara baxaq. Müəllimlərin qabaqcıl təcrübəsinə əsaslanaraq ―Orta məktəblərin yuxarı siniflərində tarixin tədrisi (şagirdlərin idrak fəallığı və təhsilin səmərəliliyi)‖ adlı N.Q.Dayri tərəfindən yazılmış metodik məqalə ortaya çıxdı. Ardınca İ.Y.Lerner ―Tarixin tədrisi prosesində şagirdlərin idrak fəallığının inkişaf etdirilməsi‖ əsəri və bu kimi başqa tədqiqatlar ortaya çıxdı. Müasir mərhələdə pedaqogika elminin, psixologiyanın və tarixin təlimi metodikasına dair tədqiqatların nəticələrinə əsaslanaraq demək olar ki, şagirdlərin müstəqilliyi, elmi biliklərin sistemli şəkildə verilməsi əsasında formalaşır. |