~ 147 ~
yinə 5%-ə qədər əzik olmasına icazə verilir;
3 bal – zəifdir. Aşağı struktur-mexaniki bərkliyə malik lətliyi
var. Giləmeyvələrdən yabanı və bağ çiyələyinə 15%-ə qədər az
əzik olmasına icazə verilir;
2 bal – yumşaq, formasına itirmiş meyvə və giləmeyvədir. Do-
nu açıldıqda bir qədər şirə ayrılması görünür;
1 bal – forma
və bütövlüyünü itirmişdir, kaşa şəkillidir.
3.9. K
ə
l
əmin turşudulması
Məqsəd – turşudulmuş kələmin hazırlanma vərdişlərini mə-
nimsəmək.
Tapşırıq. Laboratoriya şəraitində kələmin hazırlanması və
turşudulması.
Material və avadanlıqlar: kələm, kök, çuğundur, alma, duz,
dəfnə yarpağı, analitik tərəzi, qab, bıçaqlar, şüşə bankalar, ayırıcı
lövhələr və s.
İşin izahı və gedişi. Tələbələr kələmin turşudulmasını mövcud
texnoloji təlimata uyğun şəkildə laboratoriya şəraitində mənimsə-
yirlər (cədvəl 3.3). Tələbələr birinci mərhələdə cədvəldəki məlu-
matlara əsasən lazım olan komponentlərin miqdarını hesablayır,
qabların hazırlanma qaydasını öyrənirlər. Kələm başları təmizlə-
nir (kələmi yumaq olmaz). Əvvəlcə üstdəki çirklənmiş yarpaqlar
kənar edilir, kələmin başcığı baş səviyyəsində kəsilir (şəkil 3.13).
Hazırlanmış başlar xırda doğranır (5 mm-ə qədər). Başcığı
kəsmək, həmçinin xırda doğramaq olar. Kökü yuyur, təmizləyir
və iri sürtgəcdə xırdalayırlar. Doğranmış kələm köklə, duzla və
digər lazımi komponentlərlə qarışdırılır. Qarışdırılmış xammal
hazırlanmış təmiz qaba (emallı vedrə, qazan yaxud şüşə banka)
doldurulur və sıxlaşdırılır. Yuxarıdan təmiz kələm yarpağı və
təmiz qaynadılmış parça ilə örtülür. Qab kələmlə qıcqırdılmağa
qoyulur. Otaq temperaturunda (18-22
0
C) qıcqırma 5-7 gün davam
edir. Bu halda qaz ayrılır və bankadan şirə axır. Onu ayrıca qaba
toplayır və soyuducuda saxlayırlar. Üzdən köpüyü kənar edilir.
Həmin müddət keçdikdən sonra tutum kələmlə soyuducu binaya
(soyuducuya) 0
0
C-yə yaxın temperatur şəraitinə keçirilir, sonra