Sən qan almaqla yəqin bir fayda verməzsən cana,
Şövqi-ləlin gəl çıxar mümkünsə candan, ey təbib!
Məqsədim açmaq deyildi dərdimi əsla sənə,
İstədim pünhan edim, səndən nə pünhan, ey təbib!»
(Məhəmməd Füzuli)
Gənclərimiz təbabətin və baytarlıq təbabətinin bazasını təşkil edən genetika
elminin böyük perspektivə malik bioloji elm sahəsi olduğunu nəzərə alıb,
sələflərimiz olan korifey alimlərimizin
elmi irsində boşluğun yaranmasına yol
verməməli və onlann
davamçıları olmalıdır. Genetika olduqca çətin, mü
rəkkəb, fundamental, zəngin, lakin perspektivli və maraqlı elm sahəsidir.
Gənclərimiz onun çətinliklərindən qorxmamalı və korifey alimlərimizdən sonra
yaranan böyük bir yarğanın əmələ gəlməsinin qarşısını almalı və onunla ciddi
mübarizə aparmalıdır. Bu boşluq artıq yaranıb, onun radiusu və diapozonu isə
get-gedə daha da dərinləşir, genişlənir və keçilməz sədd yaradır.
Bu isə milli
elmimizin inkişafı, tərəqqisi üçün ciddi maneçilik törədə bilər. Çünki ölkəmiz
hazırda insan həyatının bütün sferalarında dünya ölkələri arasında çox böyük və
dinamik sürətlə inkişaf edən bir ölkəyə çevrilib. Milli elmimizin bütün sahələri,
o cümlədən genetika elmi də bu inkişafın axınına qoşulmalı, ölkəmizin ümumi,
davamlı və dayanıqlı inkişafı ilə uzlaşmalı və həmahəng olmalıdır. Dünya
şöhrətli, dahi filosof K.Marks
yazmışdır:
«Elmdə şahraq yol yoxdur. Bu yol daşlı-kəsəkli, tikanlı-kollu, enişli-yoxuşlu,
dərəli-təpəli, nahamar, çətin bir yoldur. Ancaq bu yol özfl üçün, gec-tez mütləq bir
çıxış yolu, hamar ağır tapacaqdır». «Elm və tərəqqinin ən xarakterik cəhəti bizim
dünyagörüşümüzə tədricən yeni-yeni sahələr və üfüqlər bəxş etməsidir» (Lui Paster).
Əminliyimizi, məmnuniyyətlə bildiririk ki, tezliklə ölkəmizdə gənclərdən ibarət olduqca
böyük bir genetiklər ordusu yetişəcək və beləliklə də elmimizdə boşluğun, fasilənin
qarşısı mütləq alınacaqdır. Müəlliflər isə böyük məmnunluq və nikbinlik hissi ilə
genetiklərdən ibarət gənc alimlər ordusuna yalnız və yalnız uğurlar, yeni elmi kəşflər
arzulayır. Elmi estafet və söz indi onlara verilir, vətənpərvərlik estafeti də məhz onlara
xas olan xüsusiyyətlər kimi dəyərləndirilir. Ulu öndər Heydər Əliyev həmişə ziyaldan,
alimləri və elmi çox yüksək dəyərləndirmiş və qiymətləndirmişdir:
«Xalq həmişə öz
ziyalıları, öz mədəniyyəti, öz elmi ilə tanmır. Görkəmli şəxsiyyətlər xalqın zəkasını,
elmini, mədəniyyətim, mənəviyyatını dünyaya nümayiş etdirir».
«Edəməm tərk, Füzuli, səru-kuyin yarın,
Vətənimdir, Vətənimdir, Vətənimdir, Vətinim!»
(Məhəmməd Füzuli)
«Yarat bir əsər ki, adın ucalsın
Sən ölüb gedərkən yadigar qalsın».
(Ə. Cami)
«Min Qazaxda köhlən ata
Yalmanman yata-yata
At qan tərə bata-bata,
24
Göy yaylaqlar belinə qalx,
Kəpəz dağdan Göy-gölə bax».
(Səməd Vurğun)
«Ürəyimdə o qədər sevgi varımdır Vətənə,
Necə ki, bülbül olur aşiq çəmənə».
{Əliağa Vahid)
«Vətən daşı olmayandan
Olmaz ölkə vətəndaşı»
(Məmməd Araz)
«Biliyi olmayan kəs,
Suda batan gəmidir...
Bu günün tələbəsi,
Sabahın müəllimidir!»
(Şair, BDU-nun alim-bioloqu Anar Məmmədov)
Ölkəmiz, xalqımız isə Vətənimiz üçün öz sələflərinin elmi irsini ləyaqətlə
davam etdirən, yüksək intellektual səviyyəli, eridisiyalı gənc alim potensialının
yolunu gözləyir. Çünki elmi intellektə və elitaya malik olan xalq Davamlı İnsan
İnkişafının əsas təminatçısı hesab edilir və dayanıqlı tərəqqi yolunu uğurla
davam etdirir.
«Cəmiyyət təhsilsiz inkişaf edə bilməz- Biz çalışmalıyıq ki, gənclərimiz
xalqına xas olan mənəvi, mili ənənəhr əsasında tərbiyə edilsin. Təhsil ocaqla
rında xalqımızı mənəvi dəyərlər əsasında tərbiyələndirərək, mənəvi cəhətdən
sa f tərbiyələndirmək məsələsi mühüm yer tutmalıdır».
(Heydər Əliyev)
«Ən böyük resursumuz insanların biliyidir, təhsilidir
» .
(İlham Əliyev)
1.2. Genetikanın üsulları
İrsiyyət və dəyişkənliyin molekulyar, submolekulyar, hüceyrə, orqanizm,
mikroorqnizm və populyasiyalar səviyyəsində öyrənilməsi üçün aşağıdakı əsas
üsullardan istifadə olunur:
Hibridoloji üsul -
genetikanın əsas üsulu olub, orqanizmin irsi əlamət və
xassələrini öyrənmək üçün çarpazlaşma sisteminə istinad olunmasına əsaslanır.
Bu üsulla əvvəlcədən seçilmiş, bir-birindən bir neçə alternativ əlamət və
xassələrə görə fərqlənən fərdlərin (valideynlərin) çarpazlaşmasından alman
törəmələr öyrənilir. Rekombinativ üsul adlanan həmin üsul birinci, ikinci,
üçüncü və sonrakı nəsillərdə alman hibridlər müfəssəl analiz olunmaqla, bu
zaman krossinqover hadisəsinə müvafiq olaraq birinci meyozun profaza
25