Dərslik I hiSSƏ Azərbaycan Respublikası Təhsil
Yüklə 4,83 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Саго qoyunları
- Şəkil 66. Qonur Qafqaz malı
- Ş ə k il 67.
- Ş ə k i! 68.
- Şakil 69. Azərbaycan camışı
8. Lənkəran-Astara bölgəsində yerli qabayunlu - Саго qoyunları yetişdirilir. Bu qoyunlar rütubətli subtropik iqlim şəraitində saxlanılmağa uyğunlaşmışlar. 9. Gəncə-Qazax bölgəsində yerli aborigen qoyunlar - Bozax cinsi saxlanılıb yetişdirilir. Bu qoyunlar yerli dağ və dağətəyi iqlim, əsasən köçəri və yarımköçəri sürülmə şəraitinə uyğunlaşmışlar. Bozax cinsindən olan qoyunlar 400-500 km uzaq məsafədə yerləşən qış otlaqlarına və Kıçk Qafqaz dağlarında yerləşən yaylaqlara sürülməyə dözümlüdürlər. Əhalinin qoyun ətinə, quyruq yağına, motal pendirinə və süd məhsul larına, həmçinin qaba və yarımqaba yuna olan tələbatını nəzərə alaraq, fermerlərin və kəndli təsərrüfatlarının özləri bu zona üçün əlverişli olan qoyun cinslərini seçib yetişdirirlər.
Qonur Qafqaz mali südlük-ətlik istiqamətli qaramal cinsi olub, yerli Qafqaz malının Şvis cinsindən olan buğalarla cütləşdirilməsindən alınmışdır. Bu cins 1960-cı ildə təsdiq edilmişdir. Cins yaradılarkən Azərbaycan zebusunun qanından da istifadə olunmuşdur. Qonur Qafqaz malının bədən quruluşu və məhsuldarlığı artmış, yerli şəraitə uyğunlaşma qabiliyyəti yüksəlmişdir. Rəngi qonurdur, inəklərin diri kütləsi 400-450 kq olmaqla, ildə orta hesabla 2000-2500 kq 3,8-3,9 % yağlılığında süd verir, ət çıxarı 50-55 faizdir. Cinslə damazlıq işi eksteryerin möhkəmlənməsi və məhsuldarlığın daha da yüksəlməsi istiqamətində aparılır. 429
Ş ə k il 67. Qırmızı Qazax malı Qirmizi Qazax mali xalq seleksiyasının məhsuludur, rəngi qızılı qırmızı, bəzən də
tünd qırmızıdır, möhkəm konstitusiyaya, mütənasib gövdə quruluşuna, normal yelin formasına malik olmaqla, çətin iqlim şəraitinə dözümlülüyü və normal bala verməsi ilə fərqlənir. Laktasiya ərzində inəklərin süd məhsuldarlığı 1900-2000 kq, südünün yağlılığı 3,7 3,9 %, diri kütlə orta hesabla inəklərdə 380-400 kq, buğalarda isə 450-500 kq olur. Cavan malın təmiz ət
çıxan 50 faizdən yüksək olur. Qırmızı Qazax malı çox az miqdarda Ağstafa, Qazax, Tovuz və Gədəbəy rayonlarının fermer təsərrüfatlarında qalmışdır. Genofondun qorunması üçün tədbirlər görülür.
Azərbaycan zebusu Azərbaycan zebusu. Uzun illərdən bəri xalq seleksiyası nəticəsində zebu malları və onun populyasiyalan yaradılaraq, bu günə qədər gəlib çatmışdır. 430
ölkəmizin heyvanat aləminin nadir növlərindən biridir. Rəngi qonur və qara-qonur olmaqla hürgücləri aydın hiss olunur. Azərbaycan zebusu və onun hibridləri yerli şəraitə və xəstəliklərə dözümlüdür, yemə və yüksək qayğıya tələbkar deyildir. Azərbaycan zebusu tezyetişkənliyə malik olmaqla, diri çəkisi 300-310 kq, təmiz ət çıxan 58,8-60 % çatır. İldə orta hesabla 500 kq süd verir. İllik südünün yağlılığı isə 5-6 faizdir. Lənkəran-Astara bölgəsində yayılmışdır.
Bu cins akademik A.Ağabəyli tərəfindən yaradılmışdır. Uzun illərdən bəri aparılan damazlıq-seleksiya işlərinin və normal yemləmənin məhsulu dur. Seçmə və taylaşdırma nəticəsində Azərbaycan camış cinsinin həm məh suldarlığı, həm də eksteryer göstəriciləri xeyli yaxşılaşmışdır. Bu cins 1970-cı ildə təsdiq olunmuşdur. Camışların orta süd məhsuldarlığı 1300-1500 kq, südünün yağlılığı 8-12%, ana camışların orta diri kütləsi 400-500 kq, törədici kəllərinki isə 800-1000 kq-dır. Respublikada Azərbaycan camış cinsi təmizlikdə yetişdirilir ki, bu da ölkəmizin bütün bölgələrində yayılmışdır. Camış Azərbaycanın “qara mirvarisi” adlandırırlar, bir çox yoluxucu xəstəliklərə (vərəm, brusellyoz, leykoz, teylerioz və s.) olduqca davamlı olub, onlarla yoluxmurlar, yalnız pasterellyoz və emfizematoz karbunkula həssasdırlar. Camış südündə zülalın miqdarı inək südünə nisbətən (11-12%) iki dəfə (20-28%) artıq olur. Onların südü və digər məhsulları həm də insanın bəzi xəstəliklərində müalicəvi əhəmiyyətə malikdir. 431
Şəkil 70. Qarabağ qoyun cinsi Bu cins xalq seleksiyasının məhsuludur, respublikamızda çox yayılmış qoyun cinsidir. Qarabağ qoyununun quyruğu yağlı, ucunda cılız irtməyi, quyruq aynası açıq və üçkünc olur, qulaqları əsasən kərədir, başı, ayaqlan, qarnı və boynunun aşağı tərəfi yunsuzdur. Qoyunları buynuzsuz, qoçları •buynuzlu, rəngləri müxtəlif olur. Qoyunların diri kütləsi 47-51 kq, qoçlarınkı isə 61 -74 kq-dır. Yunu qaba olub, qarışıqdır. Orta hesabla hər qoyundan 2,3 kq, qoçlardan isə 3,2 kq yun qırxılır. Süd məhsuldarlığı 35-40 kq, südünün yağlılığı 7,6 faiz olur, ilər 100 baş ana qoyundan 110-115 bala alınır. Respublikanın yay və qış otlaq şəraitində inkişaf etdirilir. Azərbaycanın Qarabağ, Mərkəzi Aran, Muğan-Salyan zonalarında yayılmışdır.
Qarabağ qoyun cinsinin bir dəstəsidir. Sahibkar Hacı Məmmədhüseyn Rəhimovun ( Ağcabədi rayonu, Qaradolaq kəndi) fəal iştirakı ilə xalq 432
Yüklə 4,83 Mb. Dostları ilə paylaş:
|