Dərslik (I hissə)

 

5 

Hазырда шаэирдляр I синфиндян etibarən Азярбайъан дили-

нин  зянэинлийи  иля  таныш  олмаьа  башлайыр,  йухары  синифлярдя 

Азярбайъан дилини нязяри вя  практик ъящятдян даща дяриндян 

юйрянirlər. 

I синифдя savad тялими дюврцндяn шаэирдляр nitq səslərini 

öyrənməklə,  onların  qrafik  iĢarəsi  olan  щярфляри  tanıyır,  oxu 

və  yazı  texnikasına  yiyələnirlər.  Sяс  вя  щярфин  фярги  фонунда 

онлар həm də  илкин фонетик биликляр əldə edirlər.  

        Savad təlimi dövründə  aĢağıdakı məsələlər diqqət  mər-

kəzində saxlanılır: 



 

savad təlimi dövrünün məqsəd və vəzifələri;  



 

savad təlimi dövründə  dərslərin təĢkili və quruluĢu; 



 

savad təlimi dövründə fəal (interaktiv) təlim metod-

larından istifadə; 



 

savad  təlimi  dövründə  istifadə  olunan  əyani  və 

texniki vasitələr; 



 

savad təlimi dövründə nitq və təfəkkürün inkiĢafı.  

Savad  təlimi  dövründə  Ģagirdlər  ilkin  oxu  və  yazı  baca-

rıqlarına  yiyələnirlər.  Ġlkin  mərhələdən  Ģagirdlərin  ədəbi  dil 

normalarına  uyğun  oxu  və  yazıya  yiyələnməsi  diqqət  mərkə-

zində saxlanılır. Bu baxımdan srategiyalı oxu vərdiĢlərinin yara-

dılması  istiqamətində  iĢlərin  təĢkili  qaydaları  dərslikdə  geniĢ 

Ģəkildə öz əksini tapmıĢdır. 

Dərslikdə  yazı  təliminin  müvəffəqiyyətlə  baĢa  çatması, 

Ģagirdlərin hüsnxətt tələblərinə uyğun yazı bacarıqlarına yiyələ-

nməsi  üçün  müəllimin    görəcəyi  iĢlərdən,  müxtəlif  fəaliyyət 

növləri, tapĢırıq və çalıĢmalardan istifadə yolları açıqlanmıĢdır. 

Dərslikdə  ibtidai  siniflərdə  savad  təliminin  (oxu,  yazı) 

metodikası müasir tələblər baxımından iĢlənmiĢdir. 

Kitabın  hazırlanmasında  prof.  Y.Kərimov,  prof.  H.Ba-

lıyevin və b.  əsərlərindən  istifadə edilmiĢdir.  

         Dərslikdəki  çatıĢmazlıqlar  və  problematik  məsələlərlə 

bağlı  fikirlərini  və  məsləhətlərini  çatdıranlara  əvvəlcədən 

minnətdarlığımı bildirirəm. 

 

---

 

6 

I FƏSĠL 

 

AZƏRBAYCAN  DĠLĠNĠN  TƏDRĠSĠ  METODĠKASI  

ELM KĠMĠ 

Azərbaycan dilinin tədrisi metodikasi elmi 

Əsas istiqamətlər: 



 

Azərbaycan  dilinin  tədrisi  metodikası  elminin  obyekt, 

predmet, məqsəd və vəzifələri 



 

Azərbaycan  dilinin  təliminin  inkiĢaf  qanunauyğun-

luqları, prinsipləri, metod, priyom və vasitələri  



 

 Azərbaycan dilinin tədrisi metodikası elminin tədqiqat 

metodları 



 

Azərbaycan  dilinin  tədrisi  metodikası  elminin  nəzəri 

əsasları və baĢqa elmlərlə əlaqəsi 

 

Azərbaycan dilinin tədrisi metodikası elminin obyekt,  

predmet, məqsəd və vəzifələri 

 

        Azərbaycan  dilinin  tədrisi  metodikası  pedaqoji  elmlər 

sisteminə  daxildir.  Azərbaycan  dilinin  tədrisi  metodikası 

elminin  özünəməxsus  tədqiqat  obyekti,  predmeti,  məqsədi, 

ümumi  və  konkret  didaktik  vəzifələri  vardır.  Azərbaycan 

dilinin  tədrisi  metodikası  elmi  Azərbaycan  dili  tədrisinin 

keçdiyi inkiĢaf yolunu, Azərbaycan dili tədrisi metodikasının 

nəzəri  əsaslarını,  baĢqa  elmlərlə  əlaqəsini,  tədqiqat  metod-

larını  öyrənir.  Azərbaycan  dilinin  tədrisi  metodikası  elmi-

nin inkiĢaf qanunauyğunluqları, Azərbaycan dili təliminin 

qanunları,  məzmunu,  prinsipləri,  metodları,  priyom  və 

vasitələrinin  geniĢ  Ģəkildə  öyrənilməsi  də  bu  elm  sahəsinə 

daxildir. 

Azərbaycan  dilinin  tədrisi  metodikası  elminin  tədqiqat 

sferasına  ənənəvi,  fəal  təlim  üsulları,  Ģagirdlərin  bilik,  baca-

rıq  və  vərdiĢlər  əldə  etmələri  üçün  ən  optimal  Ģəraitin  yara-

dılması,  onların  təlim  müvəffəqiyyətlərinin  hesaba  alınması 

və qiymətləndirilməsi məsələləri daxildir. 

---

 

7 

Azərbaycan  dilinin  tədrisi  metodikası  fənni  bir  təcrübi  elm 

kimi daim inkiĢaf edir. Azərbaycan dilinin tədrisinin müasir 

problemləri  ilə  əlaqədar  aparılan  yeni-yeni  elmi  tədqiqatlar, 

qabaqcıl  təcrübə  onun  nəzəri-praktik  müdəalarını  daim 

təkmilləĢdirilməsi  məntiqi  cəhətdən  bir-biri  ilə  bağlı  olub, 

ibtidai siniflərdə Azərbaycan dili tədrisinin ən mühim prob-

lemlərini əhatə edir. 

Azərbaycan dilinin tədrisi metodikası elminin obyektini 

ibtidai siniflərdə Azərbaycan dilinin tədrisi təĢkil edir. 

Azərbaycan  dilinin  tədrisi  metodikası  elminin  predme-

tini  ibtidai  siniflərdə  Azərbaycan  dilinin  tədrisinin  nəzəri  və 

praktik  problemlərinin  iĢlənilməsi  və  bunun  təlimin  keyfiy-

yətinə təsirinin müəyyənləĢdirilməsi təĢkil edir. 

Azərbaycan  dilinin  tədrisi  metodikası  elminin  məqsədi 

ibtidai  siniflərdə  Azərbaycan  dili  təliminin  məzmununu 

müəyyənləĢdirmək, öyrənilən bilik, bacarıq və vərdiĢlərin for-

malaĢdırılmasının metodik sistemini hazırlamaq, Ģagirdlərdə 

nitq  bacarıqlarını,  nitq  mədəniyyətini  inkiĢaf  etdirməkdən 

ibarətdir.  Azərbaycan  dilinin  tədrisi  Ģagirdlərin  elmi  dünya-

görüĢünün formalaĢmasına kömək göstərir. 

Azərbaycan  dilinin  tədrisi  metodikası  elminin  qarĢı-

sında aĢağıdakı vəzifələr durur: 



 

Azərbaycan dilinin səs sisteminin öyrənilməsi. 



 

 Azərbaycan  dilinin  lüğət  tərkibinin,  onun  zəngin-

liklərinin və xüsusiyyətlərinin öyrənilməsi. 



 

 Azərbaycan  dilinin  qrammatik  quruluĢu  haqqında 

biliklərin öyrənilməsi. 



 

 Azərbaycan  dilinin  Ģifahi  və  yazılı  nitq  formaları 

üçün qəbul edilmiĢ normaların mənimsənilməsi. 

         Metodist  alim  A.V.Tekuçev  yazırdı  ki,  dili  sevmək 

Ģagirdlər  üçün  birinci  növbədə  onu  yaxĢı  öyrənməkdir.  Ana 

dilini  yaxĢı  bilmək,  onu  anlamaq,  onu  yaratmıĢ  xalqı  sev-

mək, bu isə özlüyündə xalqa, vətənə sədaqətlə  qulluq etmək 

deməkdir. 

---