Dərslik kimi tövsiyyə edilir. B a k I 1 6
MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI
Yüklə 2,19 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI
MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI ___________________________ 229 ____________________________ Şəkil 33. Kub ölçülərində məhsul həcmlərinin regionlar üzrə aqreqatlaşdırılmış dəyişilmələri Səviyyələr ölçülərlə eyni vaxtda yaradılır və ölçülərin müəyyən edilməsində iştirak edən sütunlara əsaslanır. Ölçülər iyerarxiyası ölçü üzvləri çoxluqları sırasından və bu çoxluqların bir-birinə nəzərən yerləşməsindən ibarətdir. MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI ___________________________ 230 ____________________________ Verilənlərin əldə edilməsi modelindəki ölçü üçün iyerarxiya model düyünlərinin strukturundan ibarətdir. Piramidaşəkilli iyerarxiya elə təşkil edilir ki, iyerarxiya üzrə yuxarıdan aşağı hərəkət etdikdə daha xırda ölçülərə keçilir. Məsələn, COĞRAFİYA ölçüsü KONTİNENT, ÖLKƏ, ŞƏHƏR səviyyələri sırası kimi iyerarxiyaya malikdir. Bu iyerarxiyada, məsələn, Avropa yüksək, Almaniya orta, Berlin aşağı səviyyə ölçüsüdür. Baxılan OLAP-sistem ölçülərin tarazlaşdırılmış, tarazlaşdırılmamış və qismən tarazlaşdırılmış iyerarxiyaları ilə də işləməyə imkan verir. Tarazlaşdırılmış iyerarxiyada bütün ölçü şaxələri öz səviyyələrinə enir. Tarazlaşdırılmamış iyerarxiyada şaxələr müxtəlif səviyyələr enir. Qismən tarazlaşdırılmış iyerarxiyada isə şaxələrdən heç olmazsa, biri öz səviyyəsinə enməmiş olur. Bu sistem, həmçinin, müxtəlif iyerarxiyalara aid ölçülərlə də işləyə bilir. Bu ölçülər kubdakı verilənlərin alternativ təsvirini almaq üçündür. Məsələn, VAXT ölçüsü iki iyerarxiyada – adi təqvim iyerarxiyasında və maliyyə ili iyerarxiyasında verilə bilir. Bu halda VAXT ölçüsünə VAXT.TƏQVİM və VAXT.FİKSAL kimi dəqiqləşdirmələr edilir. Səviyyə, ölçü iyerarxiyasının elementi olmaqla, ölçünü yuxarıdan aşağı (aqreqatlaşdırılmışdan xırdalaşdırılmışa) təsvir edir. Səviyyələr yalnız ölçülər üçündür. Səviyyələr ya ölçü cədvəllərinin sütunlarına, ya da ölçü üzvlərinin xassələrinə görə təyin edilir. Səviyyə təyin edilərkən iyerarxiyaya daxil edilən ölçü üzvləri və onların bir-birinə nəzərən yerləşməsi bəlli olmalıdır. Səviyyələr ölçülərlə eyni zamanda yaradılır. Obyektlərdən biri də ölçmələrdir. Ölçmələr kuba daxil olandır və kubla eyni zamanda yaradılır. Şəkil 34 və cədvəl 10- da İl, Rüb, Ay kimi üç səviyyədən ibarət olan Təqvim ölçüsünə nümunə verilmişdir. MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI ___________________________ 231 ____________________________ Şəkil 34. Təqvim kub ölçüsünə nümunə kimi Ölçünün tipindən asılı olaraq, səviyyəni 3 üsulla təyin etmək olur. Müntəzəm ölçü üçün ölçü cədvəlindən səviyyə üzvünü və ya komponentini müəyyən edən sütun seçilir. Əcdad-törəmə tipli ölçü üçün ölçü cədvəlindən iki sütun seçilir. Birinci sütun ölçü üzvünü müəyyən edir. İkinci sütun bu ölçü üzvlərinin əcdadını təyin edir. Cədvəlin hər sətrində bu iki sütun əcdad-törəmə əlaqəsini identifikasiya edir. Bütün əlaqələr kombinasiyası ölçü iyerarxiyasını əmələ gətirir. Ölçü üzvlərinin identifikatorlarını saxlayan sütun bütün ölçü üzvlərini əhatə edir. Virtual ölçü üçün ölçü üzvlərinin xassələri ya digər ölçüdən, ya da digər ölçü cədvəlinin sütunundan seçilir. MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI ___________________________ 232 ____________________________ Cədvəl 10. Təqvim parametrləri üzrə ölçülərin seçilməsi İl Rüb Ay 2009 1 Yanvar 2009 1 Fevral 2009 1 Mart 2009 2 Aprel 2009 2 May 2009 2 Iyun 2009 3 Iyul 2009 3 Avqust 2009 3 Sentyabr 2009 4 Oktyabr 2009 4 Noyabr 2009 4 Dekabr Verilənlər bazasındakı cədvəllər çoxluğu ölçü və ölçmələri qurmaq üçün təməl təşkil edir. Bu çoxluğa kubun sxemi deyilir. Kubun hər sxemi faktiki verilənlərin bir cədvəlini, ölçülərin isə bir neçə cədvəlini özündə birləşdirir. Ölçmələri kubun faktiki verilənlər cədvəlindəki sütunlardan, ölçüləri isə ölçülər cədvəlinin sütunlarından alırlar. Şəkil 35 və cədvəl 11-də kubun sxemi üçün nümunə verilmişdir. MÜASİR İNFORMASİYA SİSTEMLƏRİNİN İDARƏ OLUNMASI ___________________________ 233 ____________________________ Şəkil 35. “Ulduz” tipli mal yeridilişi marşrutlarının kub sxemi Kubun xanası, adətən, faktiki verilənlər cədvəlinin bir neçə sətrindən alınır. Məsələn, Hava nəqliyyatı, Afrika, 1-ci rüb kimi ölçü üzvləri üçün kub xanası faktiki verilənlər cədvəlinin (cədvəl 11) aşağıdakı sətrlərindən yaranır. Cədvəl 11. Mal yeridilişi marşrutu ölçüsünün seçilməsinə nümunə Hesab_ İN Marşrut _İN Haradan _İN Vaxt_İN Çəki Tarix 3554790 1 6 1 40 Yan-19-06 3516987 1 6 1 15 Yan-10-06 3572673 1 6 1 34 Yan-27-06 3600974 1 6 1 45 Fev-02-06 Yüklə 2,19 Mb. Dostları ilə paylaş:
|