137
Təqdimatın hazırlanmasına da bu dərsdə başlanılmalıdır. Belə ki, şagirdlər bu dərs
saatında mövzunu müəyyən etməli, növbəti dərs saatında təqdimatı hazırlayıb təqdim
etməlidirlər.
2-ci dərs saatı təqdimatlara ayrılmışdır. Şagirdlərin sayını nəzərə alaraq əlavə möv-
zular müəyyən edə bilərsiniz. Mövzu seçimini şagirdlərin özlərinə də həvalə etmək
olar. Bu onların mövzular üzərində daha maraqla işləmələrinə səbəb olacaqdır. İşin
qruplar tərəfindən icra olunması da mümkündür. Şagirdlərə aşağıdakı bəndlər üzrə is-
tiqamət verilməlidir:
•
İstifadə olunacaq resursların müəyyənləşdirilməsi;
•
Tədqiqatın nəticəsinin təqdim olunma formasının müəyyənləşdirilməsi (elektron
və yaxud çap formatda);
•
Qrupun nəticələri təqdim etməsinə ayrılacaq zaman.
Qiymətləndirmə:
Şagirdlər qrup formasında işlədikləri zaman onların fəaliyyətini aşağıdakı 4 is-
tiqamətdə qiymətləndirə bilərsiniz:
1. İşin planlaşdırılması;
2. Məlumat toplanılması;
3. Nəticə;
4. Təqdimetmə.
Meyarlar
Bal
Təqdimatda bütün qrup üzvlərinin iştirak etməsi (10 bal)
Mövzu ilə bağlı məlumatların araşdırılması (5 bal)
Mövzu ilə bağlı düzgün məlumatın seçilməsi (10 bal)
Təqdimatın hazırlanmasında sistemliliyin gözlənilməsi (10 bal)
Nəticənin bir-biri ilə əlaqəli müəyyən olunması (10 bal)
Təqdimatçının fikirlərini aydın və dəqiq ifadə etməsi (10 bal)
LAYİHƏ
138
Biosfer
1. Yer səthindən yuxarı və aşağı getdikcə canlıların sayının dəyişməsi qrafikini qurun.
2. Verilmiş sözlərə yunanca uyğun gələn sözləri yazın.
canlı
su
daş
dəyişkənlik
qat
buxar
3. Biosferin sərhədlərini müəyyənləşdirin.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
8884
5300
4100
3500
2100
1600
100
200
300
400
500
1000
3000
6000
10000
11500
0
M
Buzlaqlar
Tundra
Alp çəmənlikləri
İynəyarpaqlı meşələr
Enliyarpaqlı meşələr
Tropik və subtropik meşələr
Çöküntü
məhsulları
Qranit
Bentos
Plankton
Bazalt
Neft
O a b a r m a z o n a s ı
LAYİHƏ
139
4. Biosferin biokütləsinin birinci məhsuluna aid olmayanları seçin:
1. Qıjı; 2. Çinar; 3. Ceyran; 4. Şampinyon; 5. Kərtənkələ; 6. Buğola;
7. Nanə; 8. Mayböcəyi; 9. Kələm; 10. Zeytun.
5. Ekoloji tarazlığı pozanı seçin.
6. Canlı maddənin biokimyəvi funksiyalarına uyğun olanları yazın.
Qaz yaratmaq
Qatılaşdırmaq
Oksidləşmə – reduksiya
Energetik funksiya
Biokimyəvi funksiya
a) Canlı maddənin bəzi elementlərini özün-
də toplaması;
b) Qida zənciri vasitəsilə enerjinin ötürül-
məsi;
c) Məhv olmuş orqanizmlərin parçalanıb mi -
nerallaşaraq bioloji dövrana qoşulması;
d) Denitrifikasiya bakteriyalarının azotu at-
mosferə buraxması;
e) Maddələrin kimyəvi çevrilməsi.
7. Uyğunluğu müəyyən edin.
a) xlamidomonada
b) spirogira
c) ulva
d) kambala
e) anadonta
f) mirvari ilbizi
g) xlorella
h) ulotriks
Bentos orqanizmlər
Plankton orqanizmlər
LAYİHƏ
140
8. Şəklə əsasən 3 müxtəlif qida zənciri qurun.
9. Quru bitkiləri Günəş enerjisinin 1%-indən istifadə edir. Bir saat ərzində 1 m
2
yarpaq bir qram üzvi maddə hazırlayır. Əgər 8 m
2
yarpaq sahəsi 15 saat işıqlan-
dırılıbsa, onların üzərinə nə qədər Günəş enerjisi düşmüşdür?
10. Cədvəli doldurun.
Antropogen faktorlar
Nəticələri
Biosferin radioaktiv çirkləndirilməsi
Atmosferin aerozol çirkləndirilməsi
Atmosferin metan, etilen və s. kimi
qazlarla çirklənməsi
Yer səthinin əks etdirilməsi
LAYİHƏ
VI bölmə. Xordalıların ali nümayəndəsi
– insan. Onun inkişafı və mühit
Bölmə üzrə reallaşdırılmış məzmun standartları
2.1.1. Bioloji proseslərin mexanizminin müqayisəli şərhinə dair referat və
təqdimatlar hazırlayır.
2.1.3. Bioloji prosesdə baş verən patoloji dəyişikliklərin fərqli mexanizmlə-
rinin xüsusiyyətlərini riyazi üsullarla əsaslandırır və təqdimatlar hazır-
layır.
3.1.1. İnsanın fərdi və tarixi inkişafına dair müqayisələr aparır, təqdimatlar
edir.
3.1.2. Psixi proseslər və orada baş verən dəyişiklikləri müqayisəli şərh edir
və referatlar hazırlayır.
3.2.2. Sağlam ailənin qurulmasında sağlam həyat tərzinin rolunu dəyərləndi-
rir, məruzə və təqdimatlar hazırlayır.
LAYİHƏ
142
36. Xordalıların embrional inkişafı
VI. XORDALILARIN ALİ NÜMAYƏNDƏSİ
– İNSAN. ONUN İNKİŞAFI VƏ MÜHİT
Alt standart:
2.1.1. Bioloji proseslərin mexanizminin müqayisəli şərhinə dair referat və təqdi-
matlar hazırlayır.
Məqsəd:
•
Xordalıların embironal inkişafının müqayisəli şərhinə dair təqdimat hazırlayır.
•
Mövzunun motivasiya bölməsində verilən sualların müzakirəsi şagirdlərin bio-
logiyadan əvvəllər qazanmış olduqları biliklər əsasında aparılır.
Tədqiqatın aparılmasına Fəaliyyət bölməsindəki fəaliyyətin icrası ilə başlamaq
olar. Yumurtaların müqayisəsi ilə şagirdlər xordalıların fərdi inkişafında olan fərqləri
görürlər. Nəzəri materialı müzakirə edərkən aşağıdakı məsələlərə xüsusi diqqət yetiril-
məlidir:
1. Suda yaşayan onurğalı heyvanlarda embrional inkişafı;
2. Quruda yaşayan onurğalı heyvanlarda embrional inkişaf;
3. Yumurta sarısının miqdarından asılı olaraq embrional inkişafda fərqlərin meyda-
na gəlməsi;
4. Xordalı heyvanların müxtəlif siniflərində embrional inkişafın müqayisəli xarak-
teristikası.
Bu zaman aşağıdakı cədvəlin doldurulması da təklif edilə bilər.
Əlamətlər
Balıqlar Sürünənlər
Məməlilər
Quşlar
Mayalanmanın getdiyi mühit
Yumurta sarısının miqdarı
Blastomerlərin ölçüləri
Rüşeymin inkişafının getdiyi mühit
Dərsin məqsədinə uyğun olaraq xordalıların müxtəlif siniflərində embrional inkişa-
fın müqayisəli xarakteristikasına aid təqdimatın hazırlanması ev tapşırığı kimi verilə
bilər.
Ümumiləşdirmə zamanı F blokundakı birinci yaradıcı tətbiqetmə zamanı üçüncü
tapşırığın icrası məsləhətdir.
http://gakh.cls.az/front/files/libraries/1524/books/534101448137466.pdf
LAYİHƏ
Dostları ilə paylaş: |