Dərslikdə yığcam və anlaşıqlı şəkildə müasir beynəlxalq hüququn
Yüklə 11,32 Kb. Pdf görüntüsü
|
EKOSOK beynəlxalq iqtisadi və sosial problemləri müzakirə etmək və müvafiq tövsiyələr işləyib hazırlamaq üçün mərkəzi forum rolunu oynayır. O, iqtisadi, sosial, mədəni, təhsil, səhiyyə və yanaşı sahələrdə beynəlxalq məsələlərə aid tədqiqatlar və məruzələr edir və ya istənilən belə məsələlərə aid Baş Məclisə, Birləşmiş Millətlərin Üzvlərinə və maraqlı ixtisaslaşmış təsisatlara tövsiyələr edir. Baş Məclisə təqdim etmək üçün konvensiya layihələri hazırlayır, beynəlxalq konfranslar çağırır. EKOSOK-un ən mühüm səlahiyyətlərindən biri BMT-nin ixtisaslaşmış təsisatlarının fəaliyyətini əlaqələndirməkdən biridir. EKOSOK bu təşkilatlarla xüsusi sazişlərə girir, onlarla məsləhətləşmələr apanr və tövsiyələr edir, onlardan müntəzəm məruzələr alır. EKOSOK iqtisadi və sosial sahələrdə və insan hüquqlarına dəstək vermək üçün komissiyalar təsis edir. Hazırda onun 9 funksional komissiyası vardır: Statistika komissiyası, Sosial inkişaf üzrə komissiya, Əhali və inkişaf üzrə komissiya. Qadınların vəziyyəti üzrə komissiya, Cinayətkarlığın qarşısının alınması və cinayət ədalət mühakiməsi üzrə komissiya, Narkotik vasitələr üzrə komissiya, Elm və texnologiya üzrə komissiya. Davamlı inkişaf üzrə komissiya, Meşələr üzrə BMT Forumu. Bundan əlavə, köməkçi orqan kimi EKOSOK-un 5 regional komissiyası vardır: Afrika üzrə İqtisadi komissiya, Asiya və Sakit okean üzrə İqtisadi və sosial komissiya, Avropa iqtisadi komissiyası, Latın Amerikası və Karib hövzəsi üzrə İqtisadi komissiya və Qərbi Asiya üzrə İqtisadi və sosial komissiya. EKOSOK öz səlahiyyətləri çərçivəsində olan məsələlərlə məşğul olan qeyri-hökumət təşkilatlan ilə məsləhətləşmələr apanr. EKOSOK BMT-yə üzv olan hər hansı dövləti, həmin dövlət üçün xüsusi maraq kəsb edən istənilən məsələnin müzakirəsində iştirak etməyə (səsvermə hüququ olmadan) dəvət edir. EKOSOK- un hər üzvü bir səsə malikdir. Onun qərarları iştirak edən və səs verən üzvlərin səs çoxluğu ilə qəbul olunur. Qəyyumluq Şurası BMT Nizamnaməsində fonnal qalsa da, artıq fəaliyyət göstərmir. O, beynəlxalq qəyyumluq sisteminə daxil olan ərazilərin siyasi, iqtisadi və sosial tərəqqisinə, onların özünüidarəyə və müstəqilliyə doğru inkişafına dəstək venuək üçün 129 yaradılmışdı. Şuranın fəaliyyəti dövründə 11 qəyyumluq altında olan ərazinin hamısı müstəqillik qazanmışdır (Qana, Somali, Kamerun, Toqo, Ruanda, Burundi, Tanzaniya, Samoa, Nauru, Papua- Yeni Qvineya və Palua). 1994-cü ildə axırıncı belə ərazi kimi Paluanın BMT-yə üzv qəbul edilməsi vo Qəyyumluq haqqında Sazişin qüvvədə olma müddətinin bitməsi ilə Qəyyumluq Şurası öz vəzifəsini tam yerinə yetirmişdir. Həmin il qəbul olunmuş qərara görə. Qəyyumluq Şurası gələcəkdə yalnız vəziyyət tələb etdikdə, yığışa bilər. Beynəlxalq Məhkəmə Birləşmiş Millətlər Təşkilatının əsas məhkəmə orqanıdır. O, BM'f Nizamnaməsinə əlavə olunan və onun ayrılmaz tərkib hissəsini təşkil edən Statuta uyğun olaraq fəaliyyət göstərir. Beynəlxalq Məhkəmə dövlətlər arasındakı mübahisələri həll edir və hüquqi məsələlər üzrə məsləhət xarakterli rəylər çıxarır. Hər bir dövlət tərəf kimi çıxış etdiyi işdə Beynəlxalq Məhkəmənin qərarına əməl etməlidir. BMT-nin bütün üzvləri ipso facto Beynəlxalq Məhkəmənin Statutunun iştirakçılarıdır. BMT-nin üzvü olmayan dövlət Təhlükəsizlik Şurasının tövsiyəsi əsasında Baş Məclis tərəfindən müəyyən olunan şərtlərlə. Beynəlxalq Məhkəmənin Statutunun iştirakçısı ola bilər. Beynəlxalq Məhkəməyə 15 hakim daxildir; onlar Baş Məclis və Təhlükəsizlik Şurası tərəfindən seçilir. Məhkəmənin yerləşdiyi yer Niderlandın Haaqa şəhəridir. BMT Katibliyinin başlıca vəzifəsi bütün Təşkilatın normal fəaliyyətini təmin etməkdən ibarətdir. Katiblik Baş Katibdən və Təşkilat üçün tələb olunan ştatdan ibarətdir (Nizamnamənin 97-ci maddəsi). Baş Katib tərəfindən Baş Məclisin müəyyən etdiyi qaydalara əsasən təyin olunan Katibliyin işçiləri beynəlxalq vəzifəli şəxslər hesab olunur. Katibliyin əməkdaşlarını işə qəbul edərkən əsas tələblər kimi onlann yüksək iş qabiliyyəti səviyyəsi, səlahiyyətliliyi və təmizliyi ön plana çəkilir. Heyətin mümkün qədər geniş coğrafi əsasda seçilməsinin vacibliyinə lazımi diqqət yetirilməlidir. Öz vəzifələrini icra edərkən Baş Katib və Katibliyin əməkdaşlan hər hansı hökumətdən və ya BMT üçün kənar olan hər hansı digər orqandan göstəriş istəyə və ya ala bilməzlər. 130 BMT-nin hər bir Üzvü Baş Katibin və Katibliyin əməkdaşlannın vəzifələrinin sırf beynəlxalq xarakterinə hönnət etməli və onlara öz vəzifələrini yerinə yetirərkən heç bir təsir göstərməməlidir. BMT-nin Baş Katibi Təşkilatın baş inzibati vəzifəli şəxsidir. O, Təhlükəsizlik Şurasının tövsiyəsi əsasında Baş Məclis tərəfindən 5 illik müddətə təyin olunur. O, əsasən icra-sərəncam funksi- yalannı yerinə yetirir. İndiyə qədər aşağıdakı şəxslər BMT-nin Baş katibi olmuşlar: Trüq- ve Li (Norveç) - 1945-1953; Daq Hammerşcld (İsveç) - 1953-1961; U Tan (Birma) - 1961-1971; Kurt Valdhaym (Avstriya) - 1971-1981; Xavyer Peres de Kuelyar (Peru) - 1982-1991; Butros Butros Qali (Misir) - 1992-1996, Kofi Annan (Qana) - 1997-2006; Ban Ki-mun (Cənubi Koreya) - 2007-ci il yanvann 1-dən (2011-ci ilin iyununda yenidən bu vəzifəyə seçilmişdir). Baş Katib Baş Məclisin, Təhlükəsizlik Şurasının və İqtisadi və Sosial Şuranın bütün iclaslarında fəaliyyət göstərir və bu orqanlar tərəfindən ona həvalə olunan digər funksiyaları icra edir. O, Təşkilatın işi barədə Baş Məclisə illik məruzə təqdim edir. Baş Katibin mühüm səlahiyyətlərindən biri ondan ibarətdir ki, 0 , beynəlxalq sülhün və təhlükəsizliyin qorunub saxlanmasına qorxu törədə bilən istənilən məsələni Təhlükəsizlik Şurasının nəzərinə çatdıra bilər. Baş Katib beynəlxalq mübahisələrin və situasiyaların nizamlanmasında mühüm rol oynayır. 8. BMT-nin ixtisaslaşmış təsisatları BMT-nin ixtisaslaşmış təsisatları - beynəlxalq əməkdaşlığın bu və ya digər konkret sahəsində (iqtisadi^ sosial, mədəni, təhsil, səhiyyə və s.) fəaliyyət həyata keçirən. Birləşmiş Millətlər Təşkilatı üə əlaqəsi olan universal xarakterli beynəlxalq hökumətlərarası təşkilatlardır. İxtisaslaşmış təsisatların BMT ilə əlaqəsi BMT-nin əsas orqanlann- dan biri olan EKOSOK vasitəsilə həyata keçirilir. EKOSOK: ixtisaslaşmış təsisatlarla saziş bağlayır, məsləhətləşmələr aparmaq və tövsiyələr vermək yolu ilə ixtisaslaşmış təsisatlann fəaliyyətinin ümumi koordina- 131 Yüklə 11,32 Kb. Dostları ilə paylaş:
|