Dokument został opracowany

Diagnoza problemów społecznych

Diagnoza problemów społecznych występujących na terenie naszego powiatu została dokonana w oparciu o rozeznanie środowiskowe pracowników Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie, pracowników socjalnych Ośrodków Pomocy Społecznej działających na terenie tutejszego powiatu oraz danych statystycznych instytucji i organizacji współpracujących z PCPR.

Z danych statystycznych za rok 1998 wynika, iż na powierzchni 646 km² zamieszkuje 51696 mieszkańców powiatu, w tym:

– kobiety – 25969

– mężczyźni – 25727

w wieku:

– przedprodukcyjnym – 16809 osób

– produkcyjnym – 30000 osób

– poprodukcyjnym – 7887 osób
Niepokojącym zjawiskiem jest bezrobocie, o czym świadczą poniższe dane Powiatowego Urzędu Pracy. Na dzień 31.12.1999 r. w powiecie rawskim było ogółem 2276 bezrobotnych, co stanowiło 4,3 % ogólnej liczby mieszkańców, w tym:

– 1413 osób to kobiety

– 178 osób absolwenci

– 59 osób niepełnosprawni

– 1357 osób zamieszkiwało na wsi

– 2317 osób stanowili ci w wieku do 18 do 44 lat

– 435 osób to bezrobotni z prawem do zasiłku.
Liczba osób niepełnosprawnych rozeznanych przez Centrum wynosi 1610, co stanowi 3% ogólnej liczby mieszkańców powiatu (dane na koniec 1999 r.) w tym:

– kobiety – 653

– mężczyźni – 578

– dzieci do 16 roku życia – 378 osób

Z ogólnej liczby osób niepełnosprawnych, tych w wieku 16 lat i więcej są 1232 osoby, z tego:

– ze znacznym stopniem niepełnosprawności – 299 osób

– z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności – 458 osób

– z lekkim stopniem niepełnosprawności – 475 osób.

Analizując środowisko rodzinne nieletnich na terenie powiatu rawskiego należy zauważyć, że większość z nich jest poważnie dotknięta różnego rodzaju patologią. Z danych szacunkowych wynika, że tylko na terenie miasta Rawa Mazowiecka jest ok. 2500 osób uzależnionych od alkoholu, dalszych 1000 mieszkańców jest zagrożonych chorobą alkoholową, a około 7000 osób jest współuzależnionych od alkoholu.

Zastraszająco wzrosło także spożycie alkoholu wśród dzieci i młodzieży. Z badań przeprowadzonych przez rawskich psychologów wynika, iż 70% młodzieży w wieku 13-17 lat miało mniejszy lub większy kontakt z alkoholem.

Bezpośrednią lub pośrednią przyczyną co piątego zgonu na terenie Rawy Mazowieckiej jest nadmierne spożywanie alkoholu.

Alkoholizm jest przyczyną rozpadów rodzin, przestępczości, przedwczesnej śmierci, chorób, kalectwa i wielu innych patologii społecznych.

Katalog przestępstw obrazują poniższe dane Komendy Powiatowej Policji w Rawie Mazowieckiej.

Ogółem w powiecie rawskim w 1999 r. dokonano 1220 przestępstw (czyli szacunkowo wynika, iż co 43 mieszkaniec powiatu popełnił przestępstwo), w tym 56 przestępstw było popełnionych przez nieletnich.

Oto dane dotyczące różnych rodzajów przestępstw:

– 693 przestępstwa przeciwko mieniu,

– 49 uszkodzeń ciała (bójki i pobicia),

– 48 wszczętych postępowań przygotowawcze w sprawach o znęcanie się nad członkami

rodziny,

– 9 samobójstw,

– 3 zgwałcenia,

– 2 zabójstwa.

Należy podkreślić, iż aż 202 przestępstwa, czyli co 6 przestępstwo, było popełnione pod działaniem alkoholu.

Podobna sytuacja panuje w rodzinach rozbitych i żyjących w separacji. Nie trzeba wielkiej wyobraźni, jak głęboki uraz powoduje rozwód, obserwowanie konfliktów i awantur dorosłych, którzy byli dotąd wzorcem. Ciągły lęk przed maltretowaniem, a z drugiej strony – wstyd, że się ma ojca czy matkę pijaka prowadziły do ucieczek z domu, do wiązania się ze środowiskiem grup rówieśniczych, często o charakterze przestępczym.

W 1999 r. w Sądzie Rodzinnym w Rawie Mazowieckiej toczyły się:

– 54 sprawy o alimenty,

– 131 spraw o podwyższenie alimentów,

– 9 spraw dotyczyło demoralizacji nieletnich,

– 43 sprawy dotyczyły czynów karalnych, popełnionych przez sprawców nieletnich.
Sąd Rodzinny orzekł w odniesieniu do rodzin nieletnich następujące środki:

– w 84 przypadkach dozór kuratora,

– w 99 rodzinach ograniczono władzę rodzicielską,

– 46 osób poddano obowiązkowi przymusowego leczenia odwykowego – ogółem obowiązek taki spoczywa na 79 osobach.

Punkt Konsultacyjno - Interwencyjny dla osób doznających przemocy w rodzinie „Pogotowie Rodzinne” działający przy Towarzystwie Wspierania Inicjatyw Społecznych
i Edukacyjnych „Alternatywa” w Rawie Mazowieckiej udzielił:

– ponad 260 porad psychologicznych, prawnych i wsparcia dla rodzin,

– pomocy 115 osobom, które zgłosiły się do Punktu,

– przeprowadził ponad 20 interwencji domowych.

W pierwszym kwartale 2000 roku Punkt udzielił 120 porad, co wskazuje na ciągły wzrost zapotrzebowania na tego typu usługi.

Przedstawione wcześniej informacje ukazują dodatkowo ścisłą zależność pomiędzy warunkami jakie stwarza środowisko rodzinne, a stopniem wykolejenia i demoralizacji nieletnich; im liczniej występują negatywne przykłady środowisk rodzinnych, tym częściej mamy do czynienia ze zjawiskiem niedostosowania społecznego nieletnich.

W 1999 roku świadczeniami z pomocy społecznej w ramach zadań zleconych i zadań własnych (bez względu na ich rodzaj i formę, liczbę oraz źródło finansowania) realizowanych przez ośrodki pomocy społecznej zostało objętych 3 266 osób w 2 571 rodzinach.

Najczęstszymi przyczynami kwalifikującymi do pomocy społecznej były: ubóstwo, bezrobocie, niepełnosprawność (w tym długotrwała choroba), bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych oraz alkoholizm.

Wśród podopiecznych Ośrodków Pomocy Społecznej na terenie powiatu rawskiego z ogółu
3 602 środowisk otrzymujących pomoc – dysfunkcją dominującą było ubóstwo występujące aż w 1 167 środowiskach, co stanowi 45,4% ogółu.

Następną dysfunkcją jest niepełnosprawność, która jest powodem korzystania z pomocy społecznej realizowanej przez ośrodki pomocy społecznej w 903 środowiskach, co stanowi 35,1% ogółu świadczeniobiorców.

Niepełnosprawni korzystali również z innych form pomocy organizowanych przez PCPR ze środków PFRON, takich jak:

– turnusy rehabilitacyjne – 62 osoby, w tym – 23 dzieci,

– likwidacji barier w komunikowaniu się – 5 osób, w tym – 1 dziecko,

– z programu celowego skorzystało – 14 osób.

Inną dysfunkcją jest bezrobocie, z powodu którego osoby z 684 środowisk ubiegały się
o szeroko rozumianą pomoc. Grupa osób bezrobotnych stanowiła 26,6% ogółu świadczeniobiorców.

Do negatywnych zjawisk mających wpływ na funkcjonowanie rodzin powiatu, należy także bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i alkoholizm. Bezradność

w prowadzeniu gospodarstwa domowego, jako losowe kryterium przyznawania pomocy stwierdzono w 405 środowiskach objętych pomocą przez ośrodki pomocy społecznej, co stanowi 15,7% ogółu świadczeniobiorców. Bezradność ta dotyczy przede wszystkim
w przypadku:

– 194 rodzin niepełnych,

– 151 rodzin wielodzietnych.

Do bezradności w sprawach opiekuńczo-wychowawczych można zaliczyć również pomoc rodzinom zastępczym udzielaną przez PCPR.

Na terenie powiatu rawskiego w 1999 r. pomocą pieniężną oraz pracą socjalną były objęte 53 rodziny zastępcze z 76 dziećmi (w tym 15 dzieci niepełnosprawnych);

– do lat 3 – 3 dzieci,

– od 4 do 10 lat – 15 dzieci,

– od 11 do 13 lat – 9 dzieci,

– od 14 do 18 lat – 29 dzieci,

– powyżej 18 lat – 20 dzieci.

Wśród 53 rodzin zastępczych jest:

– 36 rodzin z jednym dzieckiem, w tym 8 dzieci niepełnosprawnych lub wymagających specjalnej troski,

– 13 rodzin z dwójką dzieci, w tym 2 dzieci niepełnosprawnych,

– 2 rodziny z trójką dzieci, w tym 1 dziecko niepełnosprawne,

– 2 rodziny z czwórką dzieci, w tym 4 dzieci niepełnosprawnych.
Problem alkoholowy został stwierdzony w 197 środowiskach korzystających z pomocy ośrodków pomocy społecznej, co stanowi 7,7% ogólnej liczby świadczeniobiorców.

Należy stwierdzić, iż w/w dysfunkcje występują najczęściej z innymi niekorzystnymi zjawiskami.

Innym problemem, chyba najważniejszym, występującym na terenie powiatu rawskiego jest połączenie wszystkich niemal dysfunkcji rodziny, tj. szerzenia się patologii, zarówno wśród dorosłych, jak i młodzieży, o czym świadczą statystyki sądu, policji oraz innych instytucji i organizacji współpracujących z tutejszym Centrum.


Najważniejsze zasoby powiatu i ich rola w tworzeniu systemowych rozwiązań w pomocy społecznej
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie wraz z ośrodkami pomocy społecznej z terenu powiatu rawskiego, realizuje koncepcję budowy systemu pomocy społecznej (zgodnie
z zasadą profilaktyki pomocy dziecku i rodzinie). Ich celem jest skuteczne wspieranie osób
i rodzin w przezwyciężaniu trudnych sytuacji życiowych, których nie są w stanie pokonać, wykorzystując własne środki, możliwości i uprawnienia.
Podstawę urzeczywistnienia koncepcji systemowych rozwiązań stanowi:
1. Utworzenie zespołów pracowników i umiejscowienie ich siedzib wśród społeczności lokalnych, co umożliwia poznanie problemów i zagrożeń lokalnych, a także sprzyja lepszej współpracy pracowników pomocy społecznej ze środowiskami, których problemy te dotyczą.

2. Sporządzanie mapy zagrożeń, które najczęściej rodzą zapotrzebowanie na pomoc społeczną i poradnictwo socjalne. Rozmieszczanie ich na mapie powiatu pozwoli na zaplanowanie lokalizacji odpowiedniej infrastruktury socjalnej.

3. Nawiązanie współpracy z lokalnymi podmiotami działającymi w obszarze pomocy społecznej i polityki społecznej – organizacjami, grupami nieformalnymi, związkami wyznaniowymi itp. – poprzez organizowanie wspólnych spotkań. Celem tych spotkań jest wzajemne poznanie się, wymiana informacji o zakresie i formach działalności, a także
o problemach i zagrożeniach występujących w społecznościach lokalnych oraz tworzenie systemów wsparcia.