Dokuzuncu Kalkınma Planı (2007-2013), Türkiye Büyük Millet Mecli

Dokuzuncu Kalkınma Planı                     Kimya Sanayii Özel İhtisas Komisyonu, Bor-Soda Külü-Krom Kimyasalları Çalşıma Grubu Raporu
 
 
91
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
KİMYA SANAYİİ  
ÖZEL İHTİSAS KOMİSYONU
  
 
 SODA KÜLÜ ÇALIŞMA GRUBU RAPORU 
 
 
 
 
 
 
  
 
 
 
 

---

Dokuzuncu Kalkınma Planı                     Kimya Sanayii Özel İhtisas Komisyonu, Bor-Soda Külü-Krom Kimyasalları Çalşıma Grubu Raporu
 
 
92

---

Dokuzuncu Kalkınma Planı                     Kimya Sanayii Özel İhtisas Komisyonu, Bor-Soda Külü-Krom Kimyasalları Çalşıma Grubu Raporu
 
 
93
 
 
SODA KÜLÜ  ÇALIŞMA GRUBU ÜYELERİ 
 
 
 
 
RAPORTÖR: 
 
Gizep SAYIN            Soda Sanayi A.Ş. 
 
  
KOORDINATÖR: 
 
 
 
Emine AYGÖREN       
Devlet Planlama Teşkilatı 
 
 
 
ÜYELER: 
 
                             
İrem OLCAYSOY            Soda Sanayi A.Ş. 

---

Dokuzuncu Kalkınma Planı                     Kimya Sanayii Özel İhtisas Komisyonu, Bor-Soda Külü-Krom Kimyasalları Çalşıma Grubu Raporu
 
 
94

---

Dokuzuncu Kalkınma Planı                     Kimya Sanayii Özel İhtisas Komisyonu, Bor-Soda Külü-Krom Kimyasalları Çalşıma Grubu Raporu
 
 
95
YÖNETİCİ ÖZETİ 
 
Başta cam sanayii olmak üzere deterjan, kimyasal madde üretimi, kağıt, pigment, 
tekstil, gıda ve hayvan yemi  sektörlerinde kullanılan soda külü (soda) doğal ve sentetik 
olmak üzere iki şekilde üretilmektedir. Doğal soda trona madeninden karşılanmakta olup 
dünya soda arzının 1/3’ünü oluşturmaktadır. .  
Dünya soda tüketimi 42 milyon ton, ortalama büyüme hızı %3 civarındadır. 2005 
yılında 55 milyon tona ulaşan küresel soda üretim kapasitesine karşın, üretim 48 milyon ton  
olarak gerçekleşmiş; böylelikle kapasite kullanım oranı %85 düzeyinde kalmıştır. Üretimdeki 
büyümenin tüketime paralel şekilde  %3-4 olması beklenmektedir.  
Türkiye soda talebi, dünya soda talebinin üstünde ortalama %5 büyümektedir. 
Türkiye’nin tek soda üreticisi Soda Sanayii AŞ. Avrupa’nın üçüncü, dünyanın sekizinci 
büyük tedarikçisidir. Kuruluş 1975’den bu yana ülkenin başta cam olmak üzere çeşitli 
sektörlerin soda ihtiyacını karşılamaktadır. Soda Sanayii’nin yanı  sıra Beypazarı’nda 1998 
senesinde trona madeni çıkarma amacıyla kurulan Eti Soda Sanayi A.Ş., Ekim 2002’de  temel 
atıp çalışmalara başlamıştır. Trona çıkarma çalışmaları halen sürdürmektedir . 
Soda, enerji yoğun bir üretim prosesine sahiptir. Öyle ki, enerji maliyetleri toplam 
üretim maliyetinin %60’ına yakın bir kısmını oluşturmaktadır. 2004 yılında Irak Savaşı 
nedeniyle yükselen petrol ve (deniz) navlun fiyatları nedeniyle gerek Türkiye’de gerekse 
dünyada kar marjları düşen sektör, 2005 yılında başlayan fiyat artışlarının getirdiği ivme ile 
toparlanma eğilimine girmiştir. Her ne kadar, henüz kayıplarını telafi etmese de sektörün 
toparlandığı ve önümüzdeki dönemde de bu eğilimini sürdürmesi beklenmektedir.  
Soda Sanayi A.Ş. modern, dünya şartlarında, en iyi kullanılabilir teknoloji ile üretim 
yapan bir kuruluştur. Gerek üretim verimliliklerinde gerekse çevre standartları açısından 
Avrupa standartlarında üretim yapmaktadır. Bu anlamda, Türkiye’deki soda külü sektörü AB 
ile entegrasyonunda önemli bir sorunla karşılaşması beklenmemektedir. Ancak özellikle çevre 
bazlı uyum çalışmalarının getirdiği yüksek ve yıkıcı maliyetler nedeniyle, bu sürecin bazı 
istisnalar ve uzatmalarla kolaylaştırılması gerekmektedir. 
Enerjinin soda üretim maliyetleri üzerinde yarattığı duyarlılık nedeniyle, enerji 
piyasalarındaki etkinlik sektör için hayati öneme sahiptir. Bu piyasalar liberalleştirilmeli, 
enerji fiyatlarının düşmesini sağlayacak önlemler zaman geçirmeksizin uygulamaya 
konulmalıdır.  

---

Dokuzuncu Kalkınma Planı                     Kimya Sanayii Özel İhtisas Komisyonu, Bor-Soda Külü-Krom Kimyasalları Çalşıma Grubu Raporu
 
 
96
Sektörün gereksindiği en önemli teşvik hiç kuşku yok ki, makro ekonomik istikrardır. 
Sektör verimlilik konusunda uluslararası standartlara ulaşırken, kamu otoritesi adil rekabet 
koşullarının yaratılması, kayıt dışı ekonominin kontrol altına alınması ve giderilmesi, yapısal 
reformların tavizsiz tamamlanması, piyasaların liberalleştirilmesi, kamu finansmanının ıslahı, 
gümrük idaresinin etkinleştirilmesi vb. gibi makro ekonomik politikaları üretmeli ve 
uygulamalıdır. 
 

---

Dokuzuncu Kalkınma Planı                     Kimya Sanayii Özel İhtisas Komisyonu, Bor-Soda Külü-Krom Kimyasalları Çalşıma Grubu Raporu
 
 
97
1. GİRİŞ 
Bu rapor Dokuzuncu Kalkınma Planının hazırlanmasına yardımcı olmak amacıyla 
ülkemizde soda külü üretim ve tüketiminin son beş  yıl ve önümüzdeki yedi yıl içerisindeki 
durumunu incelemek ve irdelemek üzere hazırlanmıştır. Soda külüne ait, Gümrük Tarife 
İstatistik ve Pozisyon Numarası (GTİP) numarası ise; 
Sodyum Karbonat 2836 20 00  00  11 
Soda sanayi, kimya sanayiinin temel unsurlarından biridir. Kullanım alanı çok geniş 
olan soda ve türevlerinin ülkemizde üretilmesi kimya sanayimizin ve diğer sanayi dallarının  
gelişmesinden etkilenmektedir. 
Soda külü; Na
2
CO
3
, beyaz kristal yapıda, nem çekici ve kuvvetli alkalin reaksiyon 
veren bir  kimyasaldır. Soğuk suda orta derecede çözülebilir (14 gr/100 gr çözücüde ve 
15
o
C'de), 33 
o
C'deki suda çözelti ağırlığının yaklaşık (32 gr/100 gr) % 30'u çözünebilir. 
Yüksek sıcaklıklarda çözünürlüğü az miktarda eksilir. Erime noktası 851oC'dir.  
Genellikle “soda külü”, “soda” veya “kalsine soda” şeklinde adlandırılırken kristal 
suyu içeren hidratlı  şekilleri “yıkanmış  soda” veya “soda kristalleri” adını alır. 
Endüstride “hafif” ve “ağır” olmak üzere iki türde soda külü üretimi söz konusudur. 
Hafif Soda Külü: Dökme yoğunluğu 0,51-0,62 gr/cm3 arasında değişir. Karbonasyon 
kulelerinden veya vakum kristalizatörlerinden kazanılan çökmüş sodyum külü daha ince 
taneli ve daha az serbest akışkanlıdır. Düşük ısılarda çabuk çözünme özelliğinden dolayı suda 
çözünme gerektiren sabun, deterjan, yağ ve tekstil endüstrilerinde kullanılır.  
Ağır Soda Külü: Dökme yoğunluğu 0,96-1,06 gr/cm3 arasında değişir. Doğal soda 
külü üretiminde ağır soda külü üretimi direkt olarak, sentetik soda külü üretiminde ise hafif 
soda külünün hidratasyonu ile sağlanır. Ağır soda külü düşük toz ihtiva eden serbest akışlı bir 
maddedir ve daha pahalı olmasına rağmen genel olarak toz oranının dezavantaj olarak kabul 
edildiği cam ve demir çelik endüstrilerinde kuru olarak kullanılmaktadır. 
Aşağıdaki terimler soda külü endüstrisinde kullanılır. 
Amonyak-Soda Prosesi: Solvay Prosesi veya Kireç-Soda Prosesi olarak bilinir. 
Doğal Soda Külü: Trona cevherinden, sodyum karbonatça zengin salamuralardan 
veya yüzeysel mineralizasyondan elde edilen soda külüdür.Dünyadaki soda üretimin 1/3’ü 
trona madeninden karşılanmaktadır.  
Sentetik Soda Külü : Başta Solvay Prosesi olmak üzere kimyasal prosesler  ile 
üretilen soda külüdür. 

---