93
BMS (DS’lu Çocukların Temel Motor Becerileri Testi), “postüral
kontrol sistemindeki bozukluklar”
teorik sisteminin temeli
üzerinde geliştirildi (Lauteslager ve diğerleri, 1994; 1998). Araç,
18 temel motor becerinin postüral kontrol seviyesini 18 test öğesi
kapsamında ölçer (tablo 5.2).
Tablo 5.2 18 BMS test öğesi
Gelişimsel sıraya göre yerleştirilmiş 18 test öğesi, 1’den 18’e
kadar bir ölçek oluşturmakta ve postüral kontrolün artan seviyesini
temsil etmektedir. Her bir temel motor beceri de sırayla postüral
kontroldeki spesifik gelişimi işaret eder. BMS’de
bu gelişimin her
becerisinin altbölümlere ayrılmış tanımı bulunmaktadır. Bu
altbölümler, test öğesi başına, postüral kontrolün artan seviyesini
ve buna bağlı olarak bir ölçek oluşturan gelişimsel sırayı meydana
getirir. (örneğin, test öğesi 10, tablo 5.3).
5.1 Araştırmanın amacı, ölçüm araçları ve hipotez
5.1.2 Ölçüm aracı
1.
Yüzüstü
pozisyonda
başın kaldırılması
2.
Sırtüstü pozisyonda
uzanma
3.
Yüzüstü pozisyonda
dirsek
desteği
4.
Sırtüstü pozisyonda
başın kaldırılması
5.
Sırtüstü pozisyonda
bacakların kaldırılması
6.
Yüzüstü pozisyondan
sırtüstü pozisyona dönme
7.
Yüzüstü pozisyonda
ellerin desteklenmesi
8.
Yüzüstü pozisyonda
ekstansiyon
9.
Sırtüstü pozisyondan
yüzüstü pozisyona
dönme
10.
Oturma
11.
Zemin boyunca
hareket etme
12.
Destekle ayakta durma
13.
Oturuşa geçme
14.
Destekle ayağa
kalkma
15.
Destekle
yürüme
16.
Desteksiz ayakta
durma
17.
Desteksiz yürüme
18.
Desteksiz ayağa
kalkma
94
Uygulama
Çocuk, yatay yüzeyde desteksiz oturma pozisyonuna
yerleştirilmiştir. Çocuk, kollarıyla yukarıya doğru ulaşmak
suretiyle gövdeden esnemesi ve kollarıyla yanlara ulaşarak
ağırlığını yanlamasına transfer etmesi için teşvik edilmiştir.
Ölçek
0. Test öğesi doğru şekilde yönetilmiştir ancak çocuk aşağıdaki
aşama spesifikasyonunda tanımlanan motor davranışlardan
hiçbirini göstermememiştir.
1. Çocuk stimülasyon sırasında, pozisyonunu iki eliyle
destekleyerek, bağımsız olarak en az 5 saniye oturabilmektedir.
2. Çocuk stimülasyon sırasında, pozisyonunu tek eliyle
destekleyerek, bağımsız olarak en az 5 saniye oturabilmektedir.
3. Çocuk stimülasyon sırasında, kollarından
destek almadan
eğik bir sırtla, bağımsız olarak en az 2 saniye oturabilmektedir.
4. Çocuk, stimülasyon sırasında, kollarından destek almadan
düz bir sırtla lumbar lordoz olmaksızın, bağımsız olarak en az 2
saniye oturabilmektedir.
5. Çocuk stimülasyon sırasında, kollarından destek almadan,
bağımsız şekilde oturmaktadır. Sırtını esnetirken, en az 2 saniye
boyunca net bir lumbar lordoz gözlenmektedir.
6. Çocuk stimülasyon sırasında, kollarından destek almadan,
bağımsız şekilde oturmaktadır. Sırtını esnetirken ve ağırlığı
lateral olarak transfer ederken, en az 2 saniye boyunca net bir
lumbar lordoz ve açıkça lateral olarak eğilmiş bir gövde gözlenir.
Tablo 5.3 “Oturma sırasında postüral kontrolün denetlenmesi”
Test öğesi 10’un klasifikasyonu.
18 motor beceriyi altbölümlerine ayırırken, DS’lu çocukların
postüral kontroldeki problemlerinin ayırt
edici özellikleri belirgin
hale gelir (Lauteslager ve diğerleri, 1996b). Testin standardize
edilmiş biçimi; test öğesinin amacının açık spesifikasyonunun ve
beraberinde testin yönetimi ve stimülasyon metodunun şartlarının
kurulmasıyla elde edilmiştir. Her testin yönetiminin video kaydı
alınmıştır. Kamera pozisyonları çocukla ilişkili olarak sabitlenmiştir
(tablo 5.4). Hipotezler test öğeleri ve altbölümlerinin sırasal
yerleştirilmesine göre ve BMS’in total skoruyla yaş arasındaki
ilişkiye göre formüle edilmiştir.
95
Tablo 5.4 Test öğesi 10 için prosedür
“Oturma sırasında postural kontrolün denetlenmesi”
DS’lu çocuklar için 18 test öğesinin gelişimsel sırası,
literatürden çıkarsanamaz. Bu sebepten, test öğelerinin sırasal
ölçeklemesi, engelli olmayan çocukların beceri aşamalarının
gelişimsel sırasından türetilmiştir (Gallahue&Ozmun, 1998;
Flehmig, 1982). Ancak, test öğeleri ile beceri aşamaları arasında,
karşılaştırıldıklarında, belirgin bir farklılık vardır.
Her bir test öğesi
Hedef
- Çocuğun desteksiz olarak oturabildiği aşamanın kaydedilmesi.
Uygulama
- Birincil postür: Bağımsız oturma pozisyonu
- Çocuğu, oturma pozisyonunu 5 saniye boyunca, olabildiğince
az kol desteğiyle sağlaması için stimüle edin.
- Çocuğu, gövdesini 5 saniye boyunca öne ve yukarı doğru
uzanarak genişletmesi için stimüle edin.
- Çocuğu, 2 saniye, gövdesinin lumbar lordozunu gösterecek
şekilde, öne ve yukarı doğru uzanması için stimüle edin.
- Çocuğu, 2 saniye boyunca,
gövdesinin lordoz ve lateral
fleksiyonunu gösterecek şekilde yukarı ve yanlara doğru
uzanması için stimüle edin.
Stimülasyon
- Motive edici oyuncağı çocuğun önüne ve bir şekilde yukarısına
doğru tutarak gösterin.
- Oyuncağı öne ve yukarıya doğru, çocuğun biraz uzağında
hareket ettirin.
- Oyuncağı öne ve yanlara doğru, çocuğun biraz uzağında hareket
ettirin.
- Gerekirse gövdeyi pasif olarak pozisyonlayın.
- Gerekirse kolları pasif olarak pozisyonlayın.
Kamera Pozisyonu
- Çapraz olarak çocuğun arkasına, 45 derecelik açıyla, önden
arkaya doğru yönelmiş olan düzlemde pozisyonlayın.
5.1.3 Hipotez 1: Test öğelerinin gelişimsel sırası