Downloaded from KitabYurdu org
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
42 bir mahiyyət daşıdığı iddiası da Masonlar tərəfindən qəbul edilmir. Beynəlxalq bir təşkilatın qurulması üçün görülən işlər mənimsənməmiş və gerçəkləşməmişdir. 1927-ci ildə Parisdə yığışan Mason Konqresində (Konavamnda), Mason Yüksək Şuralarının ərazi, sahə və qoruma prinsipləri qəbul edilmişdir. Yəni, hər məmləkətdəki Mason Lojaları, o məmləkətdəki Mason milli təşkilatına tabe olmalıdır. Bu şəkildə hər ölkədəki Mason təşkilatının milli bir obediyansşş təşkil etdiyi qəbul olunmuşdur. Qərara görə bu obediyanslar, öz ölkələri içərisində azad və öz məmləkətinin mənfəətlərinə uyğun bir formada işləmək haqqına sahib və məcburdur. Kant, Fichte, Lessing kimi böyük Mason Filosofları da fəlsəfi təlimlərində Masonların vətən sevgisini təlqin etmişlər. Masonluğa görə Masonluq beynəlxalq deyil, fəqət universaldır. Yəni Masonluq təşkilatı beynəlmiləl olmadığı halda, onların fikirləri dünyəvidir. 35 “Böyük loja” ilə eyni məna daşıyan bu kəlmə əslində masonluqda bir termin kimi istifadə olunur. Böyük loj alara bağlı olaraq fəaliyyət göstərən loj aların böyüyün nizamnaməsinə tabe olduğunu vurğulayan bir sözdür. MASONLUQDA ƏNƏNƏ VƏ İNKİŞAF BAXIMINDAN TOLERANTLIQ (DÖZÜMLÜLÜK) Başlanğıcda Masonluq, Əxilikdə olduğu kimi ümumilikdə tolerant deyildir. O, öz ilhamını vəzifədən və özünəməxsus qanunlardan alırdı. Operativ Masonluqdan spekulyativ Masonluğa keçid iki yeni ünsür gətirmişdir. downloaded from KitabYurdu.org ı - Simvolların istifadə olunmasıdır ki, bunların ən önəmlisi “Kainatın ulu Yaradanı” idi. Masonluqda ənənəvi dəyərlərdən kənara çıxan bir “Symbolique initiatique”nin meydana gəlməsinə, bu dəyişikliyin Masonluğun qapılarının bir-birindən ayrı sosial siniflərə açılmasına və bunların da bərabərlik zəminində birləşmələrinə səbəb olmuşdur. 2 - Hər kəs tərəfindən qəbul edilən simvollar sayəsində belə bir “Ceoxistence”, tolerantlıq Masonik bir məcburiyyət halına gətirmişdir. Ulu Yaradan anlayışı, Masonluğu İngiltərədən başlayaraq Avropa qitəsinə qədər aparmışdır. Bu arada 1-3-cü dərəcələrin mərasimlərinin qəbulu və mistik dini ritlərinşö Masonluq bayrağı altında qruplaşması Masonluğu Avropa qitəsinə girdikdən sonra da dəyişdirmişdir. Bu hal ona bir addım atdırmış və köhnə bir müəssisənin, elmin yayılması təşəbbüsü, qabaqcıl şəxslərin sərhəd hədəflərindən də o yana keçmişdir. Həqiqətən, zamanın şərtləri daxilində, “Martinistelər, “Philatheques”lər və “Coens”lər, Massonluğun himayəsi olmasaydı, bütün təhlükələrə məruz qalmadan araşdırmalarını apara bilməyəcəkdilər. Bu fərqli fəlsəfənin bir arada yaşaya bilməsi fərqli təriqətlərin bir arada yaşaya bilmələrindən də mühümdür. Necə ki, bu təriqətlər İngiltərə Masonluğu daxilində də bir-birilərinə qarşı tolerantlıq nümayiş etdirə bilərdilər. Bu əsr daxilində Masonluq sosial və fəlsəfi fikir fərqliliklərinə rəğmən ictimaiyyət arasında başqalarının downloaded from KitabYurdu.org 44 inanclarına hörmət edilməsinə başladı. Tolerantlığın sosial və siyasi sahədə özünü göstərməsi Fransız qiyamında formasını tapmışdır. Ancaq XVIII əsr Masonluğun ifadə etdiyi tolerantlıq, o dövr burjuaziyasının sosial və iqtisadi ehtiyaclarının ifadəsiydi. Ənənəsi içində Masonluq, quruluşunun - sosial mahiyyətinə adaptasiya olan ənənə və simvollann bir təsiri kimi görünür. Fərqli Mason quruluşları uyğun və ya rəqib bir mühit içində inkişaf etməsinə görə tolerantlığa açıq və ya gizli bir məna vermişdilər. Fərqli Masonluq anlayışları və bir ölkə içində simvolik anlayışları bir-birindən fərqli Mason quruluşlarının bir-birinə zidd olmadan, yan- yana yaşaya bilmələri bu tolerantlığın ilk ifadəsidir. Bunun qazanılması çox çətindir, fəqət ən çox istənilən də elə budur. Şübhəsiz ki, əsir azadlığının qiymətini ən yaxşı dəyərləndirən şəxsdir. Masonluq da tolerantlığın qiymətini hər kəsdən daha yaxşı dəyərləndirir. Demək olar ki, tək bir Masonluq yox, Masonluqlar vardır. Bəlkə də Masonların sayı Masonluğun özü qədərdir. Yalnız bütün bunların arasında müştərək bir bağ mövcuddur. Bu, qardaşların simvolik bir bağla toplanmasıdır. Bu bağlılıq dil, din və fəlsəfi fikir ayrılıqlarından kənara çıxmağa imkan verir. Bununla bərabər, bu günümüzdə idarəçilik baxımından uzlaşdırılması çox çətin görünən iki şərhin mövcudluğunu da qəbul etmək lazım gəlir: Bunlardan birincisi dini xarakterli Masonluqdur. Bu Masonluqda downloaded from KitabYurdu.org sosial bağlantılar - bir dini qrupa daxil olmaq şərtinə bağlıdır; Masonlar dindarlığın şəkili bir gərəyindən ayrılmanı sosial aləmdən də ayrılma hesab edərlər; İkinci şərhə görə isə, Masonik simvolları hər cür dini şəkilləri rədd etməklə fəlsəfi araşdırmalar üçün bir vasitə kimi istifadə olunar (Fransada Grand Orient və ona bağlı obediyanslar). Bu iki şəkil Masonluğun öz daxillərindəki və aralarındakı tolerantlığın hər Masonun ən öndə gələn qayğısı olması anlamını ifadə edir. Masonluğun belə iki hissəyə ayrılması - tolerantlığı yayan Masonları tolerantsızlığm zirvəsinə ucaltmaqla bərabər, bu iki anlayışın uzlaşdırılmasının da mümkünlüyünə işarədir. Masonluq tarixini gözdən keçirdiyimizdə İngiltərədə əvvəlkilər ilə indikilər arasında - Avropa qitəsində müxtəlif səbəblərlə edilən bütün döyüşlərin, qarşıdakmm fikir və dəstəklərinə açıq qəlblə əyilməyi rədd etməkdən başqa bir şey olmadığını görürük. Bütün ölkələrdəki Masonlar, tolerantlığın təkamülündə bir vasitə kimi başa düşülür. Çünki tolerantlıq məfhumu Masonlarm daxilində o qədər yerləşmişdir ki, bu məfhum artıq azadlıq və inkişafın uyğun mənasına gəlmiş, Masonluğun əsaslarından birinə çevrilmişdir. Bununla bərabər, tolerantlıq deyəndə Masonluq başa düşülmədiyi kimi, tolerantlığın imtiyazları da Masonlara aid deyildir. Tarixdəki fərqli istiqamətlərdəki uğursuzluqlara rəğmən bəzi qardaşlar bir tək anlayış üzərində birləşməni zəruri bilirlər. Belə düşünənlər bununla Masonluğun bütün dünyanı tutan böyük bir downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|