Downloaded from KitabYurdu org
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
78 Müharibə dövrlərindəki Fransız, Alman Lojalan ilə Böyük Meşrik və Anglo-Sakson lojalannm münasibətləri bunun nümunələridir. Masonlarm özlərinə xas işarət və əlamətləri vardır. Onların ifadə etdiyi məna Mason olduqları zaman öyrənilir. Masonlar olduqları ölkədə - dünyanın hər yerində dillərindən bir kəlmə bilməsələr də belə özlərini tanıda bilirlər. Masonluqda müxtəlif dərəcələr vardır. Bu dərəcə müxtəlif mövzularda edilən işlərlə əldə edilir. Dərəcələr Masonlar arasında bir imtiyaz yaratmaz və öyünmək vəsiləsi olaraq istifadə olunmaz. Ən azı 21 yaşma çatmış, özünəməxsus əxlaq və şöhrətə sahib, müntəzəm bir yaşayışı olan, özünü və ailəsini dolandıracaq mala, gücə sahib olan, Mason ideallarını anlayacaq qədər təhsil almış, Loja işlərinin davamına mane olacaq dərəcədə uzaqda oturmayan hər kəs Masonluğa girə bilər. Giriş hər cəmiyyətdə olduğu kimi, bir sıra araşdırma və sorğu-sual (istintaq-təhqiqat) mərasiminə bağlıdır. Mason qəbulu mərasimləri özlərinə məxsus bir şəkildədir. Masonluq xüsusiyyətlərinə əməl etmək həyat şərti ilədir. Normal şərtlərdə geri alınmaz. Ancaq şərəfə zidd bir hərəkət etmək, cəmiyyət içində mütləq pis bir vəziyyətə düşməklə itirilir. Mason cəmiyyəti nizamlanna görə, yerləşmiş şəkil və üsula riayət edərək istintaq və müdafiəsi aparılmadan heç kəs Masonluqdan çıxardıla bilməz. İstəyən səbəb göstərməyə məcbur olmadan ayrıla bilər. Bu ayrılmaq rəsmən istefa olur. Masonlarm yığışdığı, Masonluğun mənşəyini təşkil edən yerlərə əlavə olaraq xüsusi adalar verilir. 33 dərəcəyə ayrılan Masonluğun ilk downloaded from KitabYurdu.org üç dərəcəsinin işlədiyi yerlərə Loja, 4-30 dərəcələrinin işlədikləri yerlərə növbə ilə Atelye (4-14-cü dərəcələr arasında çalışan bölmənin adı), Şapitr (15-18-ci dərəcələr arasında çalışan bölmənin adı) və Aeropaj ( 22-33-cü dərəcələr arasında çalışan bölmənin adı), 31-33-cü dərəcələrinə isə yüksək (şərəf-ləyaqət) Divanı (Məhkəməsi), Yüksək Danışma (Məşvərət) Divanı) və Yüksək Şura adı verilir. Ancaq Masonluğun əsası “Mavi Lojalar” deyilən 1-3-cü dərəcələrini yönləndirən “Böyük Lojalardır.” 4-3-cü dərəcələr tamamən ayrı bir idarəyə tabedir. Bu idarə heç bir şəkildə Böyük Loj alara qarışa, hökm edə bilməz. Məsələn, 1-3-cü dərəcə işlərinə davam etməyənlər, qeyri- müntəzəm elan edilib Masonik işlərdən azad olunarlarsa 4-33-cü dərəcə işlərinə davam edə bilməzlər. Halbuki, 4-33-cü işlərinə davam etməyənlər fəal Masonluq üzünü itirməz və 1-3-cü dərəcə işlərinə davam edərlər. Mason təşkilatının quruluşu qısaca belədir: 7 Mason bir Loja qura bilər. 4 müntəzəm Loja, bir böyük Loja yarada bilər. Lojalar müəyyən bir RİT41 üzərində işləyirlər və eyni RİT-ə riayət edən Lojalar Böyük Loj anı təşkil edərlər. Bir ölkədə, ümumiyyətlə eyni RİT-də 2 böyük Loja işləməz. İşlər bir əsas nizama əsaslanmaqla bərabər Lojalar müstəqil idarə olunurlar. Hər Lojanm özünəməxsus “Daxili Nizamnaməsi” vardır. İşlər bu Nizamnaməyə müvafiq olaraq hər il qardaşlann təsbit etdikləri bir proqrama görə müəyyən gün və saatda görülür. 41 Rit: Mərasimlər silsiləsi, tətbiq ediləcək vahid üsul, sıra downloaded from KitabYurdu.org 80 BUGUNKU TÜRKİYƏDƏ MASONLUQ Türk Masonlara ilk dəfə 1720-1730-cu illərdə Fransada olan türklər arasında rast gəlmək olar. Onlar 1787-1807-ci illərdə özlərindən bəhs ediləcək bir zümrə halına gəldilər. Krım savaşından, 1854-1856-ci il tarixlərindən sonra Masonlarm sayı yüksək dərəcədə artdı. Təsbit edildiyinə görə, ilk Türk Masonu 28 Mehmed Çələbi və oğlu Səid Çələbidir. 28 Mehmed Çələbi Parisdə səfirliyin baş katibi ikən Fransanın şərqinə meyl etmişdir. Bunu İbrahim Mütəfərrik təqib etmişdir. Bu şəxslər Osmanlı tarixinin məşhur insanlarıdır və Lalə dövrünün (1718- 1730) bir çox yenilikləri arasında məmləkətə ilk mətbəəni də gətirən şəxslərdir. Bu gedişlə Türkiyəyə ilk dəfə girən Fransız Oryanı olmuşdur. Tezliklə 1908-ci ilə qədər, Türkiyədə açılan Lojalar hər zaman xarici obediyansa bağlı qalmışdır. Türkiyədə milli bir Mason təşkilatı 1909-cu ildə, yəni Qanunvericiliyin elanından sonra təsis edilə bilmiş, Misir Loj asının bir qolu olaraq İstanbulda açılan ilk Türk Lojası o zaman Maşnkı Azamaq bağlı olaraq fəaliyyətə başlamışdır. Bu Loj aya dövrün ictimai-siyasi xadimləri daxil olmuşdular (Səid Həlim Paşa, Tələt Paşa, Cavid bəy, Şeyxülislam Musa Kazım Əfəndi.). 1935-ci ildə Türkiyədə fəaliyyəti dayanan Masonluq 1939- cu ildə Türkiyə Ali Şurasının icazəsi ilə İstanbulda yenidən fəaliyyətə başlamışdır. İkinci Dünya müharibəsi zamanında təşkilatlar zəifləmiş, 1948-ci ildə isə İzmir və Ankarada yeni Loj alar fəaliyyətə başlamışdır. downloaded from KitabYurdu.org 1948-ci ildən etibarən qurulan Lojalann hamısı Süprəm Şuradan asılı olaraq təsis edilmiş, bu gedişlə Süprəm Şura 1- dən 33-ə qədər olan dərəcələrin, yəni, həm rəmzi, həm fəlsəfi dərəcələrin idarəsini öz üzərinə götürmüşdür. Ancaq bu tərz idarənin bir tərəfdən universal Masonluq təşkilatının üsul və ənənələrinə əməl etməməsi, digər tərəfdən də idarəetmə işlərinin gecikməsi baxımından Lojalann bir çox çətinliklərlə qarşılaşması nəticəsində yavaş-yavaş, rəmzi dərəcələr üçün bir muxtar təşkilat hədiyyə vermək (müənnəs) fikri qüvvətlənmişdir. İlk mərhələ olaraq, 1950-ci ildə Türkiyə Yüksək Şurasına tabe olan böyük Lojanm qurulması qərarlaşdırılmış və bu təşkilat 1951-ci ildə İstanbulda fəaliyyətə başlamışdır. Bu böyük Loja 1954-cü ilə qədər davam etmişdir. Bu sistem işdən də gözlənilən nəticə alınmamışdır. Bundan əlavə, rəmzi Lojalann işlədiyi İzmir və Ankarada bir birlik təsis edilmiş və 33-cü dərəcəli qardaşların bu birlik işlərində müşavir olmaları yoluna düşmüşdü. Bu yeni şəkil Ankarada 1, İzmirdə 1 il yarım davam etmiş, nəhayət bir addım daha atılaraq, Ankara və İzmirdəki birliklərin yerinə bir məhəlli böyük Lojanm təsis edilməsi ilə İstanbul, Ankara və İzmirdəki böyük Lojalann bir konfederasiya şəklində təşkil edilməsi düşünülmüşdür. Fəqət bu mərhələ də davanı həll etməmişdir. Çünki lazım olan Süprəm Şuraya bağlı vasitə bir təşəkkül deyil, Süprəm Şurasından ayrı, ilk üç rəmzi dərəcə üçün, özünə bərabər və ya özündən yuxarıda bir güc tanımayan, tam, müstəqil, səlahiyyətli bir downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|