Dr. Emeran Mayer Beyin-Bağırsak

landığı gastroenteritin belirtilerinden uzun süre kurtulamayan bayan
Stone, tatile birlikte gittiği diğer kişilerden daha dirençsiz ve daha az is­
tikrarlı bir bağırsak mikrobiyomuna sahipti. Mikropların oluşturduğu
manzara tatil sırasında kronik stres altında olduğu için mi değişmişti?
Yoksa ta baştan hayatının ilk yıllarında olum suz yaşam deneyim leri

---

ZİNDELİK VE IDEALSAĞLIĞAGIDEN BASITVOL 273
kalıcı değişiklikler yaptığından beri daha dengesiz bir mikrobiyal m an­
zaraya mı sahipti?
Bağırsaklardaki mikropların sağlığına ekolojik açıdan yaklaşan bu 
bakış,gıda endüstrisi ve medyanın sağlıklı bir mikrobiyomun belirli tür­
den mikropların bir araya gelmesiyle oluştuğu iddialarıyla çelişmekte­
dir. Aslında, insanlar arasında bağırsak mikrop türlerinin sadece yüzde 
lü’u aynıdır. Başka bir deyişle, siz ve arkadaşınız gayet sağlıklı bağırsak 
mikrobiyomlarına sahip olsanız da bu mikrobiyomlarda birbirinden 
çok farklı mikroplar yaşıyor olabilir. Yani, bağırsak mikrobiyotasının 
dengeli ve sağlıklı olduğu çeşitli durumlar mümkündür.
Tüm bunlar, bağırsaklarınızdaki bakteri türlerinin hızlı bir an a ­
lizi ile (örneğin Prevotella’ların Bacteroides’lere veya Firmicutes'lerin 
Bacteroidetes’lere oranının belirlenmesi) ile bağırsak-beyin ekseninizin 
ve sağlık durum unuzun kolayca değerlendirilemeyeceği anlamına gelir. 
Aynı zamanda hangi probiyotiklerin alınacağına veya hangi diyeti uygu­
lamanın belirli yararlar sağlayacağına yanıt getiren herkese uyan tek bir 
önerinin de aslında mümkün olmadığı böylece anlaşılmış olur.
Bağırsaklardaki birbirinden oldukça farklı mikrop toplulukları benzer 
metabolitler oluşturabilir. Bu da gelecekteki tetkiklerin bağırsak mikro- 
biyomunun sağlığını sadece mikropların türlerine bakarak değil, hangi 
genlerin ifade edildiğini ve hangi metabolitlerin üretildiğini inceleyerek 
değerlendireceğini akla getirmekte.
Bağırsaklardaki mikropların işlevlerini etkileyen endişe, stres, öfke 
ve kaygı gibi sağlıksız bağırsak reaksiyonlarını dikkate almadan, yalnızca 
belirli bir diyet gibi basit bir uygulamanın tek başına bağırsak mikrobi- 
yomunuzu ideal hâle getirmesini bekleyemeyiz. Ya da yüksek hayvansal 
yağlı, düşük bitki kaynaklı beslenme şeklini sürdürürken, sadece günlük 
probiyotikle zenginleştirilmiş yoğurt yemenin veya kısa süre için lahana 
turşusu veya kimçi denemenin, tahılları, kompleks karbonhidratları ve 
glüteni günlük beslenmenizden çıkarmanın da yararı olmayacaktır. Bu

---

274 BEYİN-BAĞIRSAK BAĞLANTISI
uygulamalar tek başlarına bağırsaklarla beyin arasındaki kronik ola­
rak bozulmuş diyalogu düzeltmeyecektir. Çölyak hastası olmadığınız 
hâlde glutensiz beslenmeye başlamanız, milyar dolarlık glutensiz gıda 
endüstrisini sevindirse de çoğu durum da size uzun süreli bir fayda sağ­
lamayacaktır. G ünüm üzde bilim, sadece beslenmenizi değiştirmenin 
yeterli olmayacağını söylüyor. Yaşam tarzınızı da değiştirmeniz gerekir.
ideal Sağlığa Yatırım Yapmaya 
En Uygun Zaman Nedir?
Beyin-bağırsak mikrobiyomu ekseni en çok hayatın üç döneminde olum­
suz etkilere karşı duy arlıdır: anne karnından başlayıp süt çocukluğu 
dönemi boyunca (perinatal dönem), yetişkinlik ve yaşlılık. Günümüzde 
bilim insanları, anne karnındaki gelişim sürecinden başlayarak yaşamın 
ilk yıllarının uzun dönemde sağlığımız için çok önemli olduğu konu­
sunda hemfikirler.
Bağırsak-mikrobiyota-beynimiz arasındaki etkileşimler yaşamın ilk 
yıllarında şekillenir, doğum dan 18 yaşına dek dünya ile kurduğum uz 
ilişki (psikososyal etkiler, gıdaların içindeki kimyasallar (antibiyotikler, 
katkı maddeleri, yapay tatlandırıcılar vs) bunda rol oynar. Yaşamın erken 
dönemi (doğum öncesinden üç yaşına kadar) bağırsaklardaki mikrobi- 
yal mimarinin şekillenmesinde kritik öneme sahiptir. Bu dönemde hem 
mikrobiyom, hem de beyin devreleri hâlâ gelişmeyi sürdürmekte olup, 
bu değişiklikler yaşam boyu kalıcı olmaya meyillidir.
Dahası, bağırsak duyuları ve bunlara eşlik eden hisler, beyninizdeki 
veritabanına işlenerek ömür boyu arka planda yer alan duyguları, mizacı 
ve sezgisel olarak iyi kararlar alabilme yeteneğini şekillendirir.
Yetişkin hayatımız boyunca hem yediklerimiz hem de hissettiklerimiz 
bağırsaklarımızdaki mikropların sindirim sistemimizde bulunan bağışık­

---