Dünya əDƏBİyyati klassiKLƏRİ
Yüklə 6,79 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İyirmi ikinci fəsil ADDIM-ADDIM
Feyi adlı-sanlı, hətta məşhur adamların, o cümlədən köhnə orduda olan bəzi şəxslərin adını çəkərək kədər və həyəcanla deyirdi: -
vəd etmişdilər, bizə kömək edəcəklərinə söz vermişdilər, bunun üçün öz namuslarına and içmişdilər, onlar bizim komandirlərimizdi, lakin onlar bizə xain çıxdılar! Kombefer acı istehza ilə dedi: -
sun qayda-qanunu ilə elə tanışdırlar: uzaqdan-uzağa... Barrikadaya elə çox patron gilizi tökülmüşdü ki, elə bil, qar yağ- mışdı. Hücum edənlərin üstünlüyü sayca çox olmalannda idi, qiyam- çıların isə mövqe cəhətdən üstünlüyü vardı. Qiyamçılar barrikadanın üst tərəfində yerləşmişdilər, hücum edən əsgərləri güllə ilə vurur- dular; əsgərlər yaralılara və meyitlərə ilişir, barrikadanın dik yoxuşu qarşısında ləngiyirdilər. Barrikadaya iç tərəfdən möhkəm dayaqlar vurulmuşdu; doğrudan da, bu, elə bir döyüş mövqeyi idi ki, buradan bir neçə adam qoşunu qorxu altında saxlaya bilərdi. Lakin hücum edən hissəyə elə bir ucdan kömək gəlirdi, yağış kimi yağan güllə altında onların sayı artırdı, onlar get-gedə barrikadaya yaxınlaşırdılar; qoşun yavaş-yavaş, addım-addım, ağır-ağır irəliləyir, barrikadanı, sanki, məngənə arasına alırdı. Hücumun arası kəsilmirdi. Təhlükə artırdı. Bu zaman bu daş yığını üstündə, Şanvreri küçəsində Troya qalası divarlarına layiq şiddətli bir vuruşma başlandı. Qiyamçılar yorul- muşdular, əldən düşmüşdülər, onların üst-başı cırılmışdı, onlar bir gündən çox idi ki, heç bir şey yeməmişdilər, yatmamışdılar; onlar ancaq bir neçə güllə ata bilmişdilər və nahaq yerə patron üçün boş ciblərini axtarırdılar; onların çoxu yaralı idi; kimi başından, kimi qolundan yaralanmışdı; onların yarası çirklənmiş, saralmış cındırla bağlanmışdı, cırılmış pal-paltarları qana bulaşmışdı; onlar pis tüfəng- lə, köhnə, küt qılıncla silahlanmışdılar, lakin bu vuruşma çağında onlar Titana çevrildilər. Düşmən, bəlkə, on dəfə hücum etdi. Barri- kadanın yuxan hissəsinə qalxdı, içinə girdi, ancaq onu tuta bilmədi. Bu mübarizəni göz önündə canlandırmaq üçün qəzəbli ürəklər- dən qurulan bir tonqalı, bu tonqala vurulan odu, tonqaldan qalxan şiddətli alovu təsəvvür edin. Bu, vuruşma deyildi, pul kimi qızarmış 87
downloaded from KitabYurdu.org DÜNYA ƏDƏBİYYATI KLASSİKLƏRİ
bir soba idi. Adamların ağzından alov çıxırdı, üzlərin ifadəsi dəyiş- mişdi. Elə ki bunlar daha insan deyildi. Döyüşçülərdən qəzəb alovu qalxırdı. Adam qara-qırmızı tüstü içində oyan-buyana qaçışan bu müharibə səməndərlərinə baxmağa qorxurdu. Biz bu nəhəng vuruş- manı həm bütünlüklə, həm də ardıcıl surətdə bütün təfsilatı ilə təsvir etməkdən boyun qaçırırıq. Yalnız bircə dastana on iki min misra ilə vuruşmanı təsvir etməyə icazə verilmişdir. Bu, on yeddi cəhənnəmdən ən dəhşətlisi olan, Veddə “Qılınclar meşəsi” adlanan brahmanizm cəhənnəmini xatırladırdı. Həm əlbəyaxa, döş-döşə, həm də tapança ilə, qılıncla, yumruqla vuruşurdular; uzaqdan, yaxından, yuxarıdan, aşağıdan, hər tərəfdən, evlərin damından, qiyamçılardan bəzisinin girdiyi meyxana pəncərələrindən, zirzəminin havakeşindən atəş açırdılar. Bir qiyamçı altmış əsgərlə vuruşurdu. “Korinf”in qabaq tərəfi xeyli uçmuşdu, adam baxanda qorxurdu, top saçması ilə naxışlanmış, şüşələri, çərçivəsi sınmış bir pəncərə biçimsiz deşiyə oxşayırdı, onun içinə qənbər daşı tökülmüşdü. Bossüe ölmüşdü, Feyi ölmüşdü, Kurfey- rak ölmüşdü, Joli ölmüşdü, Kombefer yaralı bir əsgəri qaldırmaq istəyəndə sinəsinə üç süngü zərbəsi dəymişdi, o ancaq göyə baxa bilmişdi, elə o saat canı çıxmışdı. Marius hələ də vuruşurdu, ancaq o qədər yaralanmışdı ki, qandan üzü görünmürdü, elə bil ki, üzünə qırmızı yaylıq örtülmüşdü: o ən çox başından yaralanmışdı. Bircə Anjolras salamat qalmışdı. O, silahı çatışmayanda ətrafına baxmadan əlini sağa və ya sola uzadırdı, qiyamçılardan birisi əlinə keçən qılınc tiyəsini ona verirdi. İndi onun əlində dörd qılıncın par- çası qalmışdı; Marinyan ətrafında gedən vuruşmada I Fransiskin qılıncı üç dənə idi. Homer deyir: “Diomed, xoşbəxt Arizbada yaşayan Aksili, Tev- franiyin oğlunu öldürdü: Mekisteyin oğlu Evrial - Dresi, Ofeltini Ese- pi və Pedası həyatdan məhrum etdi. Pedası su pərisi Abarbariya eyb- siz Bukoliondan mayalanaraq meydana gətirmişdi; CJllis - perkoslu Piditi, Antilox - Ableri, Polipet - Astialı, Polidamant - killeneyli Otu, Tevkr - Aretaonu tələf etdi; Meqanti Evripilin nizəsindən məhv oldu. Qəhrəmanlar padşahı Aqamemnon Elatı yerə sərdi; Elat, yüksəkdə duran bir şəhərdəndi, Satnion çayı gurultu ilə bu şəhərin yanından axıb gedirdi”. Bizim qədim epik poemalarda odlu naçaqla silahla 88 downloaded from KitabYurdu.org nan Esplandian azman markiz Svantibora hücum edir; Svantibor özünü müdafiə etmək üçün yerdən qopardığı qüllələri Esplandianın üstünə tolazlayır. Bizim qədim divar treskalarında dava paltarı gey- miş, dəbilqə qoymuş, at üstündə qalxanlarında gerb olan iki hersoq - Breton və Burbon hersoqu təsvir edilmişdir; onlar, əllərində təbər- zin, dəmir əlcək, ayaqlannda uzunboğaz dəmir çəkmə, birinin əynində kakum xəzi mantiyası, o birinin əynində lacivərd plaş, dəmir üzlüyü sifətlərinə endirərək, atlarını çapa-çapa bir-birinin üstünə cumurlar; Breton hersoqu tacının iki çıxıntısı arasında aslan şəkli vardır. Lakin dəbdəbəli görünmək üçün heç də İvon kimi ucu şiş hersoq dəbilqəsi qoymaq, ya Esplandian kimi əldə canlı alov tutmaq, ya da Polidamantın atası Files kimi, ərlər hökmdarı Yapetin hədiyyəsi olan gözəl dava geyimini Epirdən gətirmək lazım deyil, adamın öz əqidəsi uğrunda, ya da andına sədaqətli qalaraq canını fəda etməsi kifayətdir. Budur, Bosdan, ya Limuzendən gəlib dünənə kimi Lüksemburq bağında, uşaq dayələri yanında hərlənən beliqılınclı sadəlövh bir əsgər! Bu da, başını əyərək anatomik preparata baxan, ya kitab oxuyan, saqqalını qayçı ilə qırxan, solğunbənizli, sarışın gənc bir tələbə! Onların hər ikisini alın, onların qəlbində vəzifə hissini oyadın, onlan Buşra yol aynanda ya da Planş Mibra dalanında bir-birinin qarşısına qoyun, birini öz bayrağı, o birisini isə öz ideyası uğrunda vuruşmağa məcbur edin, qoy onlar elə təsəvvür etsinlər ki, vətən uğrunda vuruşurlar. Böyük bir döyüş başlanacaq, bu piyada əsgərlə tibb tələbəsinin təkbətək vuruşmasından bəşəriyyətin mübarizə etdiyi böyük epik meydana düşən kölgə pələnglər ölkəsi Likinin padşahı Meqarionun kölgəsi ilə bərabərləşəcək, bu həmin Meqari- ondur ki, Allah bərabərində olan qüdrətli Ayaksı dəmir ağuşunda sıxıb əzmişdir. İyirmi ikinci fəsil ADDIM-ADDIM Anjolras barrikadanın bir başında, Marius o biri başında dur- muşdu, qalan bütün başçılar tələf olmuşdular; barrikadanın mərkəz hissəsi Kurfeyrakın, Jolinin, Bossüenin, Feyinin və Kombeferin köməyi 89
downloaded from KitabYurdu.org Yüklə 6,79 Mb. Dostları ilə paylaş:
|